SAĞLIK PSİKOLOJİSİ - Deneme Sınavı - 10

Alkol bağımlılığın biyolojik nedenleri kalıtım, enzim konfigürasyonu, ırk farklılıkları gibi genetik özelliklerindendir.  Doğru cevap C'dir.

Deliryum Tremens akut organik bir beyin sendromudur. Uzun süreli alkol kullanımını bırakmaya bağlı olarak gelişebildiği gibi, içki içmeye devam eden bir alkol bağımlısında da beslenme noksanlığı, sıvı ve elektrolit dengesi bozuklukları, kafa travması ya da enfeksiyon hastalığı nedenleri ile görülebilir. Doğru cevap C'dir.

Nikotin bağımlılığı tanı ve değerlendirme ölçekleri:

Beden memnuniyetsizliğinin yıkıcı psikolojik etkileri ergenlik dönemindeki bireylerde daha fazla görülebilmekte ve uzun vadeli olabilmektedir. Çünkü bu dönemde fiziksel görünüş ve beden görünümü bireyler açısından çok önemlidir. Buna karşın olumlu beden imgesine sahip olmak yakın ilişkilerdeki dinamikleri olumlu yönde etkileyebilmektedir. Bu nedenle beden imgesi ile ilgili problemlere müdahale bu durumdan muzdarip kişilerin yaşamlarının birçok alanında işlevselliklerini sürdürebilmeleri için son derece önemlidir.

Doğru cevap D seçeneğidir.

Yaşam boyunca insanlar çeşitli kayıp ve kazançlar yoluyla değişim geçirirler. Her kazanç ya da kayıp onları yeni koşullara uyum sağlamaya sevk eder. Bazen kayıplar çok sevilen bir yakınının ölümü, iflas etmek, sağlığı kaybetmek şeklinde ardından yas tutulmasını gerektiren durumlar olabildiği gibi bazen de depreme, tsunamiye veya terör saldırısına maruz kalmak ya da şiddete uğramak gibi daha dehşet verici olaylarla karşılaşmaktır. Özellikle bu kayıplar aniden ve beklenmedik bir şekilde ortaya çıkarsa uyum sağlamak çok daha zor olur.

Doğru cevap D seçeneğidir.

Bizim için önem taşıyan her türlü insan ya da nesnenin kaybı yas sürecini doğurur. Bu kayıplar organ kaybı, sağlığın kaybı, taşınma, çocukların evden ayrılışı, ölüm gibi somut ve fiziksel olabildiği gibi yaşlanma ya da boşanma ile gelen rol kaybı veya göç ile gelen bireysel kimlik değişimi gibi soyut nitelik de taşıyabilir.

Doğru cevap E seçeneğidir.

Bowlby’e (1982) göre bebeklerin annelerinden ayrılma tepkileri yetişkinlerin yas tepkilerine çok benzemektedir. Ayrılık sonrası ağlama, öfke nöbetleri, protesto, sitem, isyan ve inatçılık gibi davranışlar aslında kaybın geri döndürülmesi için ortaya çıkan yas tepkileridir. Bu bağlamda yetişkinlik dönemi yas tutma davranışı gelişimsel dönemlerde yani bebeklik ve çocukluk dönemlerinde yasların nasıl tutulduğu ile yakından ilgilidir.

Doğru cevap A seçeneğidir.

Kaybı kabullenebilmenin tek bir yolu vardır, o da yas tutmaktır.

Yas ile birey biyolojik, psikolojik ve sosyal bir değişim süreci içine girer. Bu değişim bir tür ölenin ölme nedenini anlamlandırma ve onsuz bir yaşamı kabullenme sürecidir. Bu bakımdan, her birey farklı biçimde yas tutar. Bu yas süreci bireyin kendisiyle (başa çıkma yolları ve kişilik özellikleri) ve koşullarıyla (sosyal desteğin varlığı, yas tutanların sayısı) ilgili olabildiği gibi kayıp ile olan ilişkisine, bağına ve kaybın özellikleri (yaşına, cinsiyetine vb.) ile kaybın nasıl oluştuğuna (ani ve beklenmedik) da bağlıdır.

Doğru cevap D seçeneğidir.

Belirgin bir dizilimi olan yas tepkisi yoktur. Kübler-Ross’un (1969) önerdiği Şok-İnkar, Öfke, Pazarlık, Depresyon, Kabul şeklindeki yas tepki sıralaması bir modeldir. Aslında sabit bir dizilimden öte, her birey ölüm olgusuna farklı tepkiler verir; ancak genel anlamda, inkar ve şoktan kabule doğru bir süreç mevcuttur.

Normal şartlarda yas deneyimi kişiden kişiye değişmekle birlikte, sürecin aşağı yukarı 6-24 ay içerisinde tamamlanması gerekir. Ancak bu süreci normal deneyimleyemeyen kişilerde anormal yas tepkileri ortaya çıkar. Başka bir ifadeyle, yara iyileşemez, enfekte olur.

Doğru cevap C seçeneğidir.

Karmaşık ya da Komplike yas bireyin akut yas dönemi de dahil olmak üzere, kültürel bağlamın dışında yas tutmasında uygun olmayan duygu, düşünce, davranış halleri, yası daha yoğun yaşama, yasta bir ilerleme olmaması, takılı kalma ya da yası atlatamama ve işlevselliğin bozulması gibi birtakım klinik belirtilerin eşlik ettiği bir tablodur.

Doğru cevap B seçeneğidir.

Olumsuz olaylar kişinin uyum halini, kısa bir süre için de olsa başa çıkma kapasitesini beklenmedik ve sert bir şekilde zorluyor ve uzun süreli psikolojik etkilere yol açıyorsa bu yaşantılara ruhsal travma ya da psikolojik travma adı verilmektedir. Başka bir deyişle gerçek ya da göz korkutucu bir biçimde ölümle, ağır yaralanmayla karşılaşmış ya da cinsel saldırıya uğramış olma, başkalarının başına gelen travmatik olayları doğrudan doğruya görme ya da öğrenme sonrası ortaya çıkabilen özgül belirtilerle kendini gösteren ve her yaşta görülebilen klinik bir tablodur (APA, 2013).

Doğru cevap C seöeneğidir.

Travmatik olaylar çeşitli karakteristikleri (nitelik, şiddet ve süre) bakımından üç başlık altında sınıflandırılabilir (Taycan, 2019). Bunlar; 1) Bireysel ya da toplumsal düzlemdeki travmatik olaylar 2) Doğa ya da insan eliyle gerçekleştirilen travmatik olaylar 3) Kesitsel ya da süreğen travmatik olaylar

Kesitsel ya da süreğen travma travmanın akut ya da kronik olmasıyla ilişkili bir ayrımı içerir. Özellikle çocukluk dönemi travmaları için bu sınıflandırma daha yaygındır.

Doğru cevap E seçeneğidir.

Empati Yunanca kökenli empathia kelimesinden köken almakta ve etimolojik olarak “em” ekinin karşılığı “..in içinde, içerde”; “pathia” ekinin karşılığı ise “hissetme” kelimesidir. Almanca’da empatiye karşılık kullanılan “Einfühlung” kelimesi bir başkasının yerine geçebilme yetisi anlamına gelmekte; İngilizcede ise “bir başkasının ayakkabısını giyebilme” şeklinde kullanılmaktadır (Gerdes ve Segal, 2009). Empati ötekinin neler deneyimlediğini o kișinin düșünce çerçevesi içinde değerlendirerek duygusal olarak anlama ve ötekinin duygularını özümseyebilme yeteneği olarak tanımlanabilir.

Doğru cevap D seçeneğidir.

Sürekli olarak aynı miktarda kullanılan maddenin kişi üstünde yarattığı etkinin azalmasına “tolerans” denir. Yoksunluk genellikle maddenin çok fazla ve uzun süreli kullanımından sonra azaltılmasına ya da sonlandırılmasına bağlı olarak ortaya çıkan bir sendromdur. Bağımlılık kişinin bir maddeye, kişiye, varlığa ya da bir etkinliğe yönelik duyduğu ve karşı koyamadığı bir istektir. Madde kullanan kişinin maddeyi bırakıp, hayat boyu bir daha kullanmamasına ise abstinens denir. Craving ya da diğer bir isimlendirme ile aşermenin Tanımı konusunda kuramsal düzeyde bir fikir birliği yoktur ancak alkol ve madde bağımlılığına eşlik eden ‘madde kullanmak için güçlü öznel dürtü’ olarak tanımlanabilir.

Sürekli olarak aynı miktarda kullanılan maddenin kişi üstünde yarattığı etkinin azalmasına “tolerans” denir. Yoksunluk genellikle maddenin çok fazla ve uzun süreli kullanımından sonra azaltılmasına ya da sonlandırılmasına bağlı olarak ortaya çıkan bir sendromdur. Bağımlılık kişinin bir maddeye, kişiye, varlığa ya da bir etkinliğe yönelik duyduğu ve karşı koyamadığı bir istektir. Madde kullanan kişinin maddeyi bırakıp, hayat boyu bir daha kullanmamasına ise abstinens denir. Craving ya da diğer bir isimlendirme ile aşermenin Tanımı konusunda kuramsal düzeyde bir fikir birliği yoktur ancak alkol ve madde bağımlılığına eşlik eden ‘madde kullanmak için güçlü öznel dürtü’ olarak tanımlanabilir.

Alkol bağımlılığı için tek neden aramak yerine çok etkenli bir bozukluk olduğunu kabul etmek gerekmektedir. Bu nedenleri kabaca biyolojik, psikolojik ve sosyal nedenler olarak üç ana başlık altında incelemek mümkündür. Kalıtım biyolojik nedenler, depresyon ve anksiyete psikolojik nedenler , içkiye ulaşımın kolay olması ve aile içi ilişkiler sosyal nedenler başlığı altında değerlendirilebilir. Gruplamada dışarıda kalan kalıtım seçeneğidir.

Madde kullanımı  sekiz evre de ele alınır.

Kodein ve morfin opiyatlar grubundadır. Esrar ve marijuana ise kannabinoidler grubunada ele alınır. Amfetamin bir uayrıcı kimyasal olup bu grupların dışındadır.

Afyon sakızı ve eroin opiyatlar grubunda değerlendirilmektedir. Kokain ve amfetamin ise uyarıcı maddelerdendir. Marijuana bir esrar ürünü olup bu grupların dışında kalmaktadır.