SAĞLIK PSİKOLOJİSİ - Deneme Sınavı - 5

Asya’da yaygın bir kültür olan Şamanizm’de ritüel tarzındaki törenlerin amacı hastalık tehdidi altında ki kişiyi korumaktır. Doğru cevap A'dır.

Asurlular zamanında saraya tayin edilen hekimler göreve başlarken yemin etmişler, ayinlere önem veren rahip ve büyücülerden farklı olarak hastaları çeşitli iksirler ve lapa gibi ilaçlarla tedavi etmişlerdir. Doğru cevap D'dir.

Hiyeroglif yazıların kullanıldığı papirüslerden ilk cerrahi girişimin MÖ 2750’de yapıldığı, yaralar ve tedavileri üzerinde çok durulduğu ve insan anatomisine ait bilgilerin yer aldığı anlaşılmaktadır. Doğru cevap E'dir.

Hitit günlük yaşamında kadınlar ve erkekler eşit haklara sahip olmuşlar, çok kadınla evlilik ve kardeşler arası evlilik kabul edilmemiştir. Çeşitli hastalıkların tedavisinde büyünün yanı sıra haşhaş, safran, hardal, sarımsak ve susam gibi bitkilerle tedavi  kullanılmıştır. Doğru cevap B'dir.

Ayurveda’yı uygulayan hekimler beden, zihinsel varlık ve kişiliği birbiriyle etkileşim içindeki bir bütün olarak görmüşlerdir. Bu görüş günümüzün bütüncül (holistik) anlayışını yansıtmaktadır. Doğru cevap D'dir.

Hippokrates öncesi eski Yunan’da hastalık tanrıların memnuniyetsizliği sonucu ya da şeytanın bedeni ele geçirmesi olarak kabul edilmiştir. Hekimler hastayı tanrılarla bağlantıya girerek, dua ederek, hastalık ile tanrıları uzlaştırarak ya da bedene giren şeytanı dualar ve ilahilerle uzaklaştırarak tedavi etmeye çalışmışlardır. Doğru cevap C'dir.

Fiziksel sağlık ile kastedilen bireyin kendine bakım ve fiziksel etkinlikleridir. Psikolojik sağlıktan sadece bunaltı, kaygı ve çökkünlük içinde olmama değil, iyilik halinde olma duygusu gibi kavramlar da anlaşılmaktadır. Toplumsal sağlık ile bireyler arası ilişkilerin niteliği, sosyal etkinlikler, aile, iş ve toplumda diğer insanlarla birlikte nasıl bir yaşam sürdürüldüğü kastedilmektedir. Genel sağlık algısında ise bireyin sağlığını nasıl algıladığı, hastalığa karşı nasıl direnç gösterdiği gibi konular üzerinde durulmaktadır. Doğru cevap E'dir.

Winnicott  için  “oyun oynayan insan" sağlıklıdır. Doğru cevap A'dır.

Psikolojinin en yeni alt alanlarından biri olan Sağlık Psikolojisi ilk kez Amerikan Psikoloji Birliği tarafından 38. birim olarak  1978 yılında kurulmuştur. Doğru cevap B'dir.

Mısırlılar tümörler ve gebelik testi hakkında bilgi sahibidir.

MÖ 3000 yıllarında diş hekimliği ayrı bir meslek olarak görülmüştür.

Tıp alanında Mısır’ın en gelişmiş şehri Teb (Thebes) olup totemi yılandır.

Mısır’da bedendeki her organın özel bir tanrı ile ilgili olduğuna ve hastalığı ceza olarak veren tanrının tedavisini de vereceğine inanılmıştır.

İmhotep adlı tanrı sağlık tanrısı olarak kabul edilmiştir.

Doğru cevap C şıkkıdır.

Tao felsefesinde beden için önemli üç kavram bulunmaktadır. Yin beden açısından olumsuz, pasif ve dişi nitelikte bir güç olup ruhu temsil etmektedir. Yang ise olumlu, aktif ve erkek nitelikler taşıyan karşıt bir güç olup kandır. Yin ve Yang insan bedeninde birbirinin tersi, birbiriyle çelişen, fakat aynı zamanda birlikte denge halinde var olan ve yaşam enerjisini destekleyen güçlerdir. Chi ise yaşam enerjisi olup nefes alıp verme, ruha ve yaşama dair canlılık ilkesi ya da özüdür

Doğru cevap C şıkkıdır.

İbn-i Sina (980-1037), Avrupa’da bilinen adıyla Avicenna, hastalıkların hava yoluyla bulaşmış olabileceği fikrini ortaya atarak hijyen bilimini geliştirmiştir. Yazdığı Şifa Kitabı’nda akıl, akıl ile beden ilişkisi, duyma ve algılama konularını tartışmıştır.

Doğru cevap A şıkkıdır.

Dokumacı olan van Leeuwenhoek ise dokuma ipliklerini sayarken kullandığı mercekten mikroskobu keşfetmiş, kılcal damarlarda kan hücrelerinin geçişini gözlemlemiştir.

Doğru cevap B şıkkıdır.

Biyomedikal modele göre tüm hastalıklar hücre yapısının bozulmasından kaynaklanır.

Biyomedikal model hastalığı “fiziksel olarak iyi olmama hali”, sağlığı ise “hastalığın olmaması” (Brannon ve Feist, 2007) olarak tanımlamaktadır.

Hastalıklar bedenin dışından gelir, bedeni istila eder.

Biyopsikososyal modele göre; Hastalığa tek bir etmen değil, çoklu etmen neden olur. Birey pasif bir kurban değildir, hastalığın oluşmasında davranışın rolü olduğuna göre birey sağlığından ve hastalığından sorumlu tutulabilir.

Doğru cevap D şıkkıdır

Sağlık psikolojisi dört temel bakış açısına dayanmaktadır:

Doğru cevap A şıkkıdır

Sağlık psikolojisi alan yazınında yer alan çalışmalar amaç, araç ve hedefleri açısından ele alındığında klinik sağlık psikolojisi, halk sağlığı psikolojisi, toplum sağlığı psikolojisi ve eleştirel sağlık psikolojisi olarak dört farklı alanda (Marks, 2002) yer almaktadır.

Doğru cevap E şıkkıdır.

Sağlık psikolojisi alanında çalışan psikologlar dört temel alanda çalışmalarını yürütmektedirler:
1. Sağlığı geliştirmek ve korumak
2. Hastalığın önlenmesi ve tedavisini yürütmek
3. Hastalıkların etiyolojisi konusunda araştırmalar yapmak
4. Ekibin bir üyesi olarak ülkenin sağlık politikalarına ve sağlık sistemine katkıda bulunmak (Sarafino, 1998).

Doğru cevap D şıkkıdır.

Cinsiyet rollerinin dışında ağrıya atfedilen anlam ya da neden de önemlidir. 2. Dünya Savaşı’nda doğrudan doku zedelenmesine bağlı olarak gelişen ağrı yakınması erkeklerde %25 iken, sivillerde ağrı yakınması %80 olarak bulunmuştur (Demir, 2012). Ağrının şiddeti ve ifadesi bu anlamda oldukça görelidir.

Nöromatriks kuramına (Melzack, 2001) göre her ne kadar ağrılı uyaranlar beynin en alt katmanlarında (beyin sapı, talamus) ortaya çıksa da ağrı algısı beynin daha üst katmanlarında (primer somatosensoriyal korteks, sekonder somatosensoriyal korteks, insula, prefrontal korteks, amigdala ve anterior singulat korteks) meydana gelir. Bu beyin bölgelerinin ağrı ile ilişkili özel görevleri vardır;

Talamus, primer somatosensöriyal korteks, sekonder somatosensöriyal korteks ve insulanın posterior bölgeleri duyuların ayrıştırılması; amigdala, anterior singulat korteks ve insulanın anterior bölgeleri ağrının duygusal-motivasyonel-davranışsal bileşenleri; prefrontal korteks ise ağrının bilişsel değerlendirilmesi ile ilgilidir.

18. yüzyılda hümanizm, sosyal ve düşünsel gelişmelerin sonucu olarak Fransız hekim Philippe Pinel kötü koşullarda yaşayan erkek hastaları Bicetre Akıl Hastanesi’nde, kadın hastaları ise Salpetriere Akıl Hastanesi’nde zincirlerinden kurtarmış (Foucault, 1992), akıl hastalarının bakımına ilk kez insanca bir yaklaşım getirmiştir.

Doğru cevap C şıkkıdır.