SAĞLIK PSİKOLOJİSİ - Deneme Sınavı - 17

Kanadalı hekim Selye’nin öne sürdüğü Genel Uyum Sendromuna göre stres 3 aşamada ele alınır. Stresli bir durum karşısında yaşanan ilk evre alarm tepkisi; ikincisi direnç evresi ve üçüncüsü ise tükenme evresidir. Doğru cevap A'dır.

Bir Uyaran Olarak Stres Modeline göre stres genellikle çevre tarafından ortaya çıkarılmış hastalık ve felaket gibi durumları tanımlamakta ve kişide bir tepkiye yol açmaktadır. Araştırmacılar stres üzerine çalışırlarken genellikle stresör denilen stres verici yaşam olayları üzerinde yoğunlaşmışlardır. Doğru cevap C'dir.

Fizyolojik sistemdeki değişiklikler Stres Tepki Düzeyi adı ile alınır. Stres tepki düzeyi bireyden bireye büyük oranda değişir. Bazıları yoğun düzeyde terleme, kan basıncı ve kalp atışı artışı gibi tepkiler verirken, bazıları çok düşük düzeyde tepki verir. İki kişi strese benzer psikolojik tepkiler verirken farklı fizyolojik tepkiler verebilir. Doğru cevap D'dir.

Stres ve yemek yeme arasındaki ilişkiyi anlayabilmek için cinsiyet, kortizol aktivitesi, kilo, beslenme davranışı ve yeme stili önemli etmenlerdir. “Stres bazen aşırı yemeye yol açar, bazen de az yemeye neden olur.” Buna stres-yemek yeme paradoksu denmiştir. Doğru cevap C'dir.

Yorgunluk, kaygı, endişe, depresyon, uykusuzluk ağrı eşiğini düşürürken, dinlenmiş olma, mutluluk hali ağrı eşiğini yükseltir.

Nosiseptif ağrı: Nosiseptörler sinir sistemi dışındaki tüm doku ve organlarda bulunan özelleşmiş ağrı reseptörleridir. Romatizmal ağrılar, kanser ağrıları bu gruba girer.

Omuz ağrısı en sık akut ağrı nedeni iken, bel ağrısı en sık kronik ağrı nedenidir.

Kapı-kontrol Kuramı: Melzack ve Wall (1965) tarafından geliştirilmiştir. kişinin ağrıyan bölgeyi ovuşturması ağrı ile ilgili olmayan akımların sayısını artırır ve ağrı ile ilgili akımların geçişini azaltır. Sonuç olarak, ağrı sinyalleri azaldığından ağrı hissi zayıflar.

Analjezikler en fazla uygulanan ağrı giderme yöntemlerindendir ancak uygun kullanılmadığında, ciddi yan etkileri bulunmaktadır.

Deri uyarım teknikleri; Tens uygulamaları, sıcak ve soğuk uygulama, deriye mentol uygulama, egzersiz, masaj gibi uygulamaları içerir.

Plasebo bir ilaca yüklenilen ama onun farmakolojik özellikleriyle açıklanamayan tedavi edici etki veya yan etki ya da tedavi edilen durum için özel bir etkinlik göstermeyeceğine inanılan ve simgesel etkisi için yararlanılan tıbbi tedavi biçimi olarak tanımlamaktadır.

Öğrenme, hafıza, duyusal ve motor yolaklar ile bağışıklık/immün sistemi ve endokrin sistemi arasında rol oynayan merkezi sinir sistemi (beyin ve omurilik) plasebonun fizyolojik merkezidir.

Organik temelli olmayan ve dünyada da bir halk sağlığı problemi haline gelen kronik ağrı bireylerin yaşam kalitesini ve ruhsal durumunu oldukça etkilemektedir.

Lazarus'a göre olumlu bir kendilik algısı sürdürebilmek amaçlar arasındadır. Doğru cevap B'dir.

Roth ve Cohen baş etme yolları olarak yaklaşma ya da kaçınma yöntemlerinden söz etmişlerdir. Yaklaşma tarzı baş etmede sorunla yüzleşme, bilgi toplama, soruna yönelik doğrudan eyleme geçme söz konusudur. Kaçınmada ise olayın anlamını küçümseme, inkar etme görülür. İnsanlar stresle baş etme yolu olarak ya birini ya da diğerini sergiler. Doğru cevap D'dir.

Duygu odaklı baş etme stresli durumun sonucunda ortaya çıkan olumsuz duyguların denetlenmesini ve olumlu bir noktaya yöneltilmesini sağlar. Duygu odaklı baş etmede problem odaklı baş etmenin aksine, uzaklaşma, kendini kontrol etme, eğer yapılacak bir şey yoksa durumu kabul etme, sosyal destek arama, kaçma-kaçınma, sorumluluğu üstüne alma ve durumu yeniden değerlendirme gibi pasif yöntemler yer alır. Doğru cevap A'dır.

Thompson beş tür kontrolden söz etmektedir. Davranışsal kontrol (kaçınma); bilişsel kontrol (baş etme yöntemlerinin yeniden değerlendirilmesi); bilgisel kontrol (stresöre dair bilgiye ulaşma yeteneği); karar verme kontrolü (olası so- nuçlar üzerinde seçim yapma) ve geriye dönük kontrol. Doğru cevap E'dir.

Ayurveda terimi “uzun yaşamaya dair tüm bilgi” ya da “yaşam bilgisi” anlamına gelmektedir. Chraca adındaki bir hekimin MS 2. yüzyılda yazdığı düşünülen bir kitapta günah hastalığın birinci nedeni olmakla birlikte yine de hijyen kurallarına, din ve ahlaka dair önerilerde bulunulmuştur. Bu kitapta yazılanlara göre insan gençliğin ve canlılığın korunması, servetin arttırılması ve barışın tüm dünyaya yerleşmesi şeklinde üç amaç için çaba harcamalıdır. Sağlığın uzun süre korunabilmesi için ise besin, uyku ve sabır gereklidir. Ayurveda’yı uygulayan hekimler beden, zihinsel varlık ve kişiliği birbiriyle etkileşim içindeki bir bütün olarak görmüşlerdir. Bu görüş günümüzün bütüncül (holistik) anlayışını yansıtmaktadır. Doğru yanıt C seçeneğidir.

“İnsan sevgisi olan her yerde meslek sevgisi de vardır.” diyen Hippokrates MÖ 460-370 yılları arasında Bodrum’un karşısındaki Kos (İstanköy) adasında yaşamış ve tıbbı büyü, kehanet ve dinsel inançlardan kurtarmıştır. Hastalıklara tamamen biyolojik açıdan yaklaşarak tanrılara dua etmenin ya da diğer doğaüstü güçlerin sağlık ve hastalık alanında etkisinin olmayacağını savunmuştur. Doğru yanıt A seçeneğidir.

İbn-i Sina (980-1037), Avrupa’da bilinen adıyla Avicenna, hastalıkların hava yoluyla bulaşmış olabileceği fikrini ortaya atarak hijyen bilimini geliştirmiştir. Yazdığı Şifa Kitabı’nda akıl, akıl ile beden ilişkisi, duyma ve algılama konularını tartışmıştır. Bazı bedensel (somatik) hastalıkların psikolojik açıklamaları olabileceğini belirterek bedensel ve ruhsal hastalıkları bir arada düşünmüştür. Doğru yanıt E seçeneğidir.