SAĞLIK PSİKOLOJİSİ - Deneme Sınavı - 13

Bilişsel Davranışçı model ile ağrı yönetimi duyguların düzenlenmesi, bilişsel yeniden yapılandırma, uygun olmayan ve işlevsiz inançların ve düşüncelerin sorgulanması ve anlam dünyasını yeniden oluşturma üzerine temellenir.

Doğru cevap D seçeneğidir.

Akut ağrının altı aydan uzun sürmesidir. Başlangıçta nosiseptif nitelikte olup, sonrasında bu özelliğini kaybeder. Nedeni nosiseptif bile olsa, ağrıya verilen yanıt çok fazla ve tedaviye verilen yanıt ise çok azdır. Ağrı hücrelerinin duyarlılığı artar ve ateşlenme eşikleri düşer, bu hassasiyet sonucunda, en ufak ağrı uyandırmayan bir uyaran bile ağrıyı başlatabilir. Yaşamı tehdit edici nitelikte değildir ancak yaşam kalitesini bozar ve kişinin psikolojik sağlığını olumsuz etkiler. Özellikle sempatik sinir sistemi ile endokrin sistemin de etkilendiği karmaşık bir tabloya dönüşür. Doğru cevap E' dir.

Spesifite kuramına göre vücuttaki her uyaranın beyinde temsil edildiği bir reseptörü/alıcısı vardır. Deride yer alan sıcak, soğuk, dokunma ve ağrı duyularını algılayan özelleşmiş alıcılar beyinde temsil edilirler. İlgili yerlere uyaran verilince, beyinde ağrı duyusu oluşmaktadır. Ağrının tipi beyin tarafından tanımlanır. Doğru cevap C' dir.

Bilişsel-Davranışçı Terapi gevşeme teknikleri, dikkati başka yöne çekme, sosyal beceri kazandırma,
hasta rolü ve hastalık ile ilgili düşüncelerin ve davranışların değiştirilmesi, daha etkili başa çıkma mekanizmalarının kazandırılması ve ağrı ile ilgili yanlış inançları değiştirme üzerine bilişsel yeniden
yapılandırma gibi ağrı üzerinde denetim sahibi olma ve öz-yeterlik duygusunu artırmayı sağlayan yöntemleri içerir. Doğru cevap D' dir.

Ölçekler tek boyutlu ve çok boyutlu olarak değişmektedir. Görsel Analog Skalası/Görsel Karşılaştırma Ölçeği, Sayısal Ölçekler, Wong Baker Yüzler Ağrı Ölçeği/Yüz İfadesi Ölçeği gibi tek boyutlu ölçekler olabildiği gibi McGill Melzack Ağrı Soru Formu, Dartmount Ağrı Soru Formu, Wisconsin Kısa Ağrı Çizelgesi gibi ağrının birden fazla boyutuna odaklanan ölçekler de sahada kullanılmaktadır. Doğru cevap A' dır.

En fazla uygulanan ağrı giderme yöntemlerindendir ancak uygun kullanılmadığında, ciddi yan etkileri bulunmaktadır. Doğru cevap E' dir.

Ağrı eşiği bireyin ağrı duyduğu en düşük uyaran şiddetidir. Doğru cevap B'dir.

Plasebonun neden ve nasıl etkilediğini konu edinen araştırmalar pek çok ilişkili psikolojik değişken
saptamıştır. Bu değişkenler hastanın kaygı ve endişe düzeyi, ağrının çeşidi ve niteliği, hastanın “iyi bir hasta” olma isteği ve tedaviye gösterdiği uyumdur. Doğru cevap B' dir.

Ağrı her zaman özneldir.Doğru cevap A'dır.

Sinir sistemi dışında kalan tüm doku ve organlarda bulunan ağrı reseptör/alıcılarına nosiseptörler denilmektedir. Doğru cevap C'dir.

Son eksen yani beşinci eksen ağrının nedenleri/etiyolojisi üzerinedir. Doğru cevap E'dir.

Yansıyan (refere) ağrı bazı organ ve derin organlardan gelip ağrıya neden olan yerden başka yere yansıyan ağrılardır. Örneğin kalp ağrısı sol kol iç yüzeyde, göğüste ve sırtta hissedilir.Doğru cevap C'dir.

Romatizmal ağrılar, kanser ağrıları nosiseptif ağrı grubuna girer. Doğru cevap A'dır.

Nosiseptörler ağrıyı önce omuriliğe, ardından talamus üzerinden beynin üst katmanlarına aktarırlar. Bu nosiseptif ağrı için geçerli bir bilgidir. Doğru cevap D'dir.

Parestezi belirli bir bölgede, herhangi bir uyaran olmadan, iğnelenme, karıncalanma ya da uyuşma hissi olarak tanımlanır.Doğru cevap D'dir.

Kapı-kontrol kuramı ağrı mekanizmasında merkezi sinir sisteminin (omurilik-beyin) ne kadar önemli bir rol üstlendiğini ortaya koymuştur. Doğru cevap A'dır.

Bilişsel-Davranışçı Terapi Modeli altı basamaktan oluşmaktadır: 1) Hastayı değerlendirme, 2) Bilişsel yeniden yapılandırma ve duygu düzenleme 3) Beceri kazanımı 4) Becerilerin uygulanması 5) Genelleme ve sürdürüm 6) Takip çalışmaları.Doğru cevap C'dir.

Kilo alma endişesi modeli ise yeme davranışını fiziksel çekicilik, kontrol ve başarı gibi temalar üzerinde etkili olan bir örüntü olarak ele alır. Kişiler popüler normların dayattığı vücut şekillerini hedef olarak benimser ve bu yolda yeme davranışını çeşitli şekillerde manipüle etme ihtiyacı hissederler. Bu durum olumsuz beden imgesi, kontrolsüz diyet yapma ve yeme bozuklukları geliştirme gibi bir dizi olumsuz sonucu da beraberinde getirebilir. Doğru yanıt B seçeneğidir.

Anoreksiya nervozada hastalar sağlık için tehdit oluşturacak derecede zayıflar ancak kilolu olmaktan ve kilo almaktan dolayı duydukları endişe yine de devam ederler. Anoreksik hastalar tıkanırcasına yiyip çeşitli yollarla (kusma, müshil vb.) yediklerini çıkarabilir (tıkanırcasına yeme/çıkarma türü) ya da sadece yediklerini kısıtlayabilirler (kısıtlayıcı tür). Doğru yanıt D seçeneğidir.

Yapılan çalışmalarda toplamda oturarak geçirilen zamandan çok aralıksız oturarak geçirilen zamanın zararlı olduğu gösterilmiş ve sağlık açısından risk oluşturan söz konusu zararı en aza indirmek için oturarak geçirilen sürenin bölünmesi ve oturmanın etkilerini hafifletecek ortopedik ve ergonomik eşyaların kullanımı önerilmiştir. Doğru yanıt C seçeneğidir.