SAĞLIK KURUMLARINDA OPERASYON YÖNETİMİ - Deneme Sınavı - 7

Sayısal karar verme yöntemlerinde karar verici kazanç, fayda, kalite puanı gibi değerleri en büyüklemeyi (maksimize etmeyi) ya da maliyet, kayıp, zaman, yol gibi değerleri en küçüklemeyi (minimize etmeyi) amaçlar.

Pişmanlık kriterinde maksimum pişmanlıklar içinden minimum olan seçildiği için minimaks kriteri olarak da adlandırılır.

Maksimum kazançlar içinden maksimum olan, optimal karar olduğu için bu kriter (iyimserlik Kriteri) maksimaks kriteri olarak da adlandırılır.

Alternatiflerin minimum kazançlar içinden maksimum olanına karar verildiği için kötümserlik kriteri literatürde maksimin kriteri olarak da adlandırılır.

Kriterin işleyişi kazanç problemlerinde olduğu gibidir. Tek fark, son aşamada optimal kararı belirlerken alternatifler arasında en düşük maliyeti veren alternatifin seçilecek olmasıdır. Her bir alternatifin ortalama tetkik sonucunu açıklama süreleri hesaplanır. L alternatifi için bu ortalama değer; (9+12+14+ 20) / 4 = 55 / 4 =13,75

G için → 11,75 T için → 12,75 olarak hesaplanır. Amaç, sürelerin minimizasyonu olduğuna göre en kısa sürede sonuç veren alternatifin 11,75 saat ile G alternatifi olduğu görülmektedir.

İyimserlik kriteri, risk almayı seven karar vericilerin uyguladığı kriterdir. Bir maliyet probleminde iyimserlik, en kısa sürenin dikkate alınarak karar verilmesi anlamına gelir. Buna göre karar verici L alternatifini incelerken, 9 saatte tetkik sonuçlarını vereceğini düşünerek hareket eder. Diğer alternatiflerde ise; G için → 10         T için → 10 saati dikkate alır.

Bu sonuçlar arasında karar vericinin en kısa süreyi seçmesi gerekir. O halde, iyimserlik kriterine göre problem için optimal karar L alternatifi ve optimal çözüm değeri 9 olarak belirlenir.

İyimserlik kriteri, risk almayı seven karar vericilerin uyguladığı kriterdir. Bir maliyet probleminde iyimserlik, en kısa sürenin dikkate alınarak karar verilmesi anlamına gelir. Buna göre karar verici L alternatifini incelerken, 9 saatte tetkik sonuçlarını vereceğini düşünerek hareket eder. Diğer alternatiflerde ise; G için → 10         T için → 10 saati dikkate alır.

Bu sonuçlar arasında karar vericinin en kısa süreyi seçmesi gerekir. O halde, iyimserlik kriterine göre problem için optimal karar L alternatifi ve optimal çözüm değeri 9 olarak belirlenir.

Kazanç probleminde olduğu gibi maliyet probleminde de bu kriter, karar vericinin kötümser olduğu problemlerde uygulanan kriterdir. Hatırlanacak olursa, kötümser karar verici risk almayan karar vericidir. Karar verici, maliyet söz konusu olduğunda da en kötü duruma, diğer bir deyişle en yüksek maliyete (en uzun süreye) göre karar verecektir. O halde, L alternatifini seçtiğinde tetkik sonuçlarını 20 saatte vereceğini düşünür. G ve T alternatiflerinde ise; G için → 15 T için → 16 sonuçlarına ulaşır. Bunlar arasında en kısa süreyi seçmeyi amaçladığı için 15 saati veren G alternatifini optimal karar olarak belirler. Buna göre optimal çözüm de 15 saattir.

Kazanç probleminde olduğu gibi maliyet probleminde de bu kriter, karar vericinin kötümser olduğu problemlerde uygulanan kriterdir. Hatırlanacak olursa, kötümser karar verici risk almayan karar vericidir. Karar verici, maliyet söz konusu olduğunda da en kötü duruma, diğer bir deyişle en yüksek maliyete (en uzun süreye) göre karar verecektir. O halde, L alternatifini seçtiğinde tetkik sonuçlarını 20 saatte vereceğini düşünür. G ve T alternatiflerinde ise; G için → 15 T için → 16 sonuçlarına ulaşır. Bunlar arasında en kısa süreyi seçmeyi amaçladığı için 15 saati veren G alternatifini optimal karar olarak belirler. Buna göre optimal çözüm de 15 saattir.

Hurwicz kriteri, karar vericinin 0 ile 1 arasında α ile gösterilen bir risk katsayısı belirlediği ve bu katsayı oranında iyimserlik, (1- α) oranında kötümserlik kriterlerini uyguladığı kriterdir.

geçmişte aldığı değerlerden

Hareketli ortalama, ağırlıklı hareketli ortalama ve üstel düzleme (ÜD) teknikleri durağan veri için kullanılabilecek tekniklerdendir.

Hareketli ortalamalar, zaman serisinin genel kalıbını bozan kısa süreli tesadüfi dalgalanmaları yumuşatmak için geliştirilmiştir.

Durağan zaman serileri için genellikle ilk dönemden sonraki öngörüler ilk döneme eşit alınır.

Durağan bir zaman serisi verisinde düzenli olarak tekrarlayan bir dalgalanma kalıbı varsa,mevsimsel yapıda bir seri olduğu söylenebilir.

Zaman serisi verisi içinde belli bir dönem boyunca artan ya da azalan bir yön gözlemleniyorsa, seri durağan değildir ve bir trende sahiptir.

Kuadratik trende sahip bir zaman serisinin regresyon modeli şu şekildedir:
Ŷt= b0+b1 ∙ t + b2 ∙ t2 +εt

Excel’in Regression komutu kullanılarak elde edilen kuadratik regresyon denklemi aşağıdadır:
Ŷt=46454.64+1191.86 ∙ t + 280.13t2   olarak bulunmuştur.

Holt metodu ile öngörüde aşağıdaki model kullanılır:
Ŷt+n= Et+nTt

Durağan olmayan zaman serileri, trend bileşeninin yanısıra mevsimsel faktörleri de içeriyorsa Holt-Winter metodu ile öngörü yapılabilir.