SAĞLIK KURUMLARINDA OPERASYON YÖNETİMİ - Deneme Sınavı - 3

Mevsimsel veri: Zaman serisini oluşturan değişken zaman içinde belirli aralıklarda tekrarlayan bir kalıp izlemektedir.

A şıkkında durağan veri, C şıkkında ağırlıklı hareketli ortalama, D şıkkında genel bir ifade,E şıkkında ise Durağan olmayan veri tanımlanmıştır.

Doğru cevap "B" şıkkıdır

Durağan modellerin bir analiz yöntemi olan hareketli ortalama tekniği kısa süreli tesadüfi dalgalanmaları yumuşatmak için geliştirilmiştir ve k değerleri en iyi performansa göre alınır.

Doğru cevap "C" şıkkıdır.

II. ifade Ağırlıklı hareketli ortalama tekniği ile ve III. ifade ise Üstel Düzleme tekniği ile ilişkilidir.

Ağırlıklı Hareketli Ortalama tekniğinde ai ile gösterilen ağırlıklar için şu kısıtlar geçerlidir:

1.Ağırlıklar 0 ile 1 arasında olmalıdır.

2. Ağırlıklar toplamı 1’e eşit olmalıdır.

Doğru cevap "A" şıkkıdır.

2.firma- 9

Diğer firmaların taahhüt ettikleri tamamlama süreleri daha uzun olduğu için hastane yönetimi 2. firmayı seçmelidir. Bu durumda optimal karar, 2. firma ve optimal çözüm değeri 9 olur.

Baskın alternatif

Baskın alternatif, her doğa durumu altında bir başka alternatiften daha iyi sonuç veren ve dolayısıyla diğer alternatife seçilme şansı vermeyen alternatiftir.

Görüldüğü gibi, t+1. dönemin öngörüsünü bulan ifade Et ve St terimlerinden oluşmaktadır. Et, zaman serisinin t dönemindeki düzeyini, St de, t dönemindeki mevsimsel faktörü göstermektedir. a ve b, 0 ile 1 arasında değer alan sabitlerdir. 

Doğru cevap "C" şıkkıdır.

Yükselen trend bağlı olarak en uygun model "Doğrusal regresyon modeli"dir.

Doğru cevap "E" şıkkıdır.

Bu regresyon eşitliğinde bağımlı değişken olan Ŷt, t bağımsız değişkeninin kuadratik bir fonksiyonudur. Fonksiyondaki b0+b1 ∙ t + b2 ∙ t2 ifadesi, zaman serisinin sistematik hareketini, εt ise sistematik olmayan hareketini göstermektedir.

c ve e şıkları Holt metodu ile ilgilidir.

Doğru cevap "d" şıkkıdır.

Durağan olmayan zaman serileri, trend bileşeninin yanı sıra mevsimsel faktörleri de içeriyorsa Holt-Winter metodu ile öngörü yapılabilir.

Doğru cevap "a" şıkkıdır.

k çok küçük alındığında, elde edilen hareketli ortalama serisi orjinal zaman serisiniçok yakından takip eder, ancak halen ana kalıbı bozan tesadüfi dalgalanmalar içerir. k çok büyük alındığında ise, tesadüfi dalgalanmalar büyük ölçüde elimine edilmesine karşın elde edilen hareketli ortalama serisi orjinal zaman serisini yakından takip etmez. Genellikle farklı k değerleri
denenip en iyi performansı olan k değeri hareketli ortalama periyodu olarak alınır. 

Doğru cevap "d" şıkkıdır.

Düzleme sabiti olarak adlandırılan a, 0 ile 1 arasında bir değer alır. a’ya 1’e yakın bir değer atanması son
veriye ağırlık verirken, 0’a yakın bir değer atanması daha eski veriye daha çok ağırlık verilmesi anlamına gelmektedir. 

Buna göre doğru cevap "b" şıkkıdır.

Durağan bir zaman serisi verisinde düzenli olarak tekrarlayan bir dalgalanma kalıbı varsa,
mevsimsel yapıda bir seri olduğu söylenebilir. Büyüyerek giden dalgalanmalar ise, çarpımsal mevsimlik yapıda durağan modeli göstermektedir.

Kalite puanı

Sayısal karar yöntemlerinde karar verici, en az iki alternatif ve bir amaç (ya da
amaç fonksiyonu) olmak üzere üç temel bileşen bulunmaktadır. Tüm bu bileşenlerin yanı sıra ortaya atılan problemin doğru ve tam olarak tanımlanmış olması gerekmektedir. Kalite puanı karar vericinin amacı ile ilgilidir.

Optimal çözüm

Optimal çözüm ise optimal kararın amaca yönelik hesaplanmış değeridir.

Kalite puanı

Sayısal karar verme yöntemlerinde karar verici kazanç, fayda, kalite puanı gibi değerleri en büyüklemeyi (maksimize etmeyi) ya da maliyet, kayıp, zaman, yol gibi değerleri en küçüklemeyi (minimize etmeyi) amaçlar.

Karar ağacı

Risk ortamında beklenen değer kriterinin yanı sıra “karar ağacı” da kullanılabilmektedir. Karar ağacı kullanılarak verilen karar, beklenen değer kriteri ile aynı sonucu verir.

Hurwicz Kriteri

Belirsizlik ortamında bir karar vericinin tam risk alan ya da garantici olduğu, riski belirli bir oranda aldığı durumlarla da karşılaşılabilir. Bu tip karar verici 0 ile 1 arasında, alabileceği risk için bir oran (olasılık) tanımlar. Bu oran α ile gösterilir. Dolayısıyla, α oranında iyimser bir karar verici ile karşılaşılmaktadır. Bu durumda karar verici, (1- α) oranında da kötümserdir. Hurwicz kriterine göre karar verilirken iyimserlik ve kötümserlik kriterleri karar vericinin belirlediği α oranına göre birleştirilir.

Oyun değeri

Oyunda bir denge noktası varsa bu noktayı veren değer “oyunun değeri”dir. Bu durumda oyuncular tam strateji uygularlar. Birer optimal stratejileri vardır. Denge noktasının bulunmadığı oyunlarda ise oyuncular için karma stratejiler oluşturulur. Her iki durumda da oyunun değerinin anlamı değişmez. Oyunun değeri, kazanç matrisinin sahibi olan oyuncu için en düşük kazancı, diğeri için en yüksek kaybı ifade eder.

Sıfır toplamlı oyunlar

Bir oyuncunun kazancının diğer oyuncunun kaybına eşit olduğu oyunlara “Sıfır Toplamlı Oyunlar” denir. Sıfır toplam kavramını aşağıdaki gibi açıklayabiliriz:
A oyuncusunun kazancı: B oyuncusunun kazancı:
+ T50 + - T50 = 0
Bu eşitlik oyunun her aşamasında ve optimal çözümde de sağlanmaktadır.

Grafik çözüm yönteminin kullanılabileceği doğrusal programlama modelleri sadece iki karar değişkeni içerebilir. Bu açıklamaya göre doğru cevap ‘B’dir.