SAĞLIK KURUMLARINDA MALİYET YÖNETİMİ

Karar verme, problem çözme ve amaca uygun değişik davranış biçimlerinden birini seçme süreci olarak da tanımlanmaktadır. Alternatifler arasından işletme için en doğru veya uygun olanın seçilmesi,yönetimin karar sürecinin temeli olmakla beraber karar verme fonksiyonu, bazı alt fonksiyonlardan oluşur. Bunlar; amaç tespiti, bu amaçlara ulaşmada muhtemel sorunların tanımlanması, gerekli bilgi ve verilerin toplanması, değerlendirilmesi, alternatif yolların çıkarılması, bu yolların muhtemel sonuçlarının
tahmin edilmesi ve bunlardan amaca en uygun olanın seçilmesi şeklinde sıralanabilir Karar verme,işletmenin başarı durumuyla doğrudan ilişkilidir.

Programlanabilen (Rutin) ve Programlanamayan (Rutin olmayan) Kararlar, Stratejik ve Operasyonel Kararlar,Kişi ve Grup Kararları,Alt ve Üst Kademe Kararları,Risk Altında Verilen Kararlar

Alt ve Üst Kademe Kararları: Bu tür kararlar, kararın hangi kademede verildiği ile ilgilidir. Üst kademelerde verilen kararların çoğu stratejik nitelikte, rutin olmayan ve belirsizlik şartları altında verilen kararlardır. Örneğin bir hastanenin sermayesinin halka açılma kararı üst yönetimin verebileceği bir karardır. Bu nedenle maliyet bilgileri üst yöneticilerin karar sürecinde daha büyük önem taşımaktadır.

Faaliyet Tabanlı Maliyetleme,Hedef Maliyetleme ,Toplam Kalite Maliyetlerinin Yönetimi ,Tam Zamanında Üretim Ortamında Maliyet Yönetimi

Kaizen sürekli gelişme anlamına gelen bir kavramdır. Kaizen, girdilerin çıktılara dönüştüğü süreçle işkili tüm faktörleri geliştirmeyi amaçlayan bir felsefedir. Kaizen maliyetleme ise, parça ve ürünlerin maliyetlerini önceden belirtilen bir oranda azaltmak için Kaizen tekniklerinin uygulanmasıdır. Başka bir ifadeyle, sürekli iyileşme yoluyla israfın önlenmesi ve maliyetlerin düşürülmesidir.

Maliyete dayalı fiyatlandırma iki ayrı yöntemle yapılmaktadır.1. Maliyet Artı Yöntemi,2. Hedef Fiyatlandırma

Mamule Göre Fiyat Farklılaştırma: Burada söz konusu olan aynı mamullerdeki çok küçük farklılıklardan yararlanarak, mamulde yapılan farklılığın maliyette yarattığı farklılığa oranla daha büyük farklılıkların uygulanmasıdır. Örneğin, aynı çamaşır makinesinden, üst kapağı formika olan veya kaplama olan makineden kaynaklanan maliyet artışı gibi.

Sağlık Bakanlığı, TİG çalışmaları ile ilgili yayınlarında TİG kullanım alanlarını; hastane
performanslarını gözlemlemek ve takip etmek, mevcut kaynakların hastaneler arasındaki dağılımını eşit bir şekilde yapmak, hasta tipi, ortalama yatış günleri, vaka karma indeksi ve maliyetler temelinde karşılaştırmalar yapmak ve hastanelerin finansmanında araç olarak kullanmak şeklinde açıklamaktadır.

Yöneticiler maliyet bilgilerini TİG’i oluştururken kullnacabileceği gibi, TİG maliyetlerini de farklı amaçlar ile kullanabilir. Bu amaçları aşağıdaki gibi açıklamak mümkündür;
 Hastanelerin belli periyotlar ile kendi TİG maliyetlerini kıyaslanması,Hastaneler arasında TİG maliyetlerinin kıyaslanması ve benchmarking,Uluslararası göstergeler ile hastane, sektör ve Türkiye ortalamalarının kıyaslanması, TİG maliyetlerinin bir performans göstergesi olarak kullanılması, TİG kar-zarar analizlerinin yapılması.

Sağlık kurumlarında  dış kaynak kullanım kararları  oldukça yaygındır ve her geçen gün daha da yaygınlaşmaktadır. Sağlık kurumlarında dış kaynak kullanım kararları  denince ilk akla gelen hizmetler; temizlik, güvenlik, otomasyon, teknik birim, kantin
işletmeciliği, otopark, yemek hizmetleri, personel taşımacılığı gibi hizmetler iken günümüzde görüntüleme ve laboratuar hizmetlerine kadar yaygınlaşmıştır

Maliyet muhasebesinin ürettiği bilgiler, yöneticilerin karar almalarında önemli rol almaktadır. Bu kararların bazıları olağan faaliyetler ile ilgili kararlarken, bazıları stratejik öneme sahip ve karlılık ile yakından ilişkili kararlardır. Sağlık kurumlarında da maliyet bilgileri yöneticilerin sundukları hizmetlerin fiyatlarını belirleme, kar planlaması yapma, kurumsal sözleşmeleri imzalama kararı alma, kapasite artırma ve duran varlık yatırımları gibi kararları vermede yardımcı olur.

Karar verme, veri ve bilginin kullanıldığı karar modelleri üzerine kurulmuş bir seçim sürecidir. Veri, toplanabilen, iletilebilen, saptanabilen veya işlenebilen gerçekler, fikirler ve kavramlar. Bilgi ise belirsizliği azaltmak amacıyla (insanlar tarafından) işlenen ve anlamlı hale dönüştürülen veridir. Başka bir ifade ile bilgi işlenmiş veridir.

Programlanabilen (Rutin) Kararlar: Rutin kararlar, günlük olağan kararlardır. Daha detaylı bir açıklama ile basit, genel, sık sık karşılaşılan ve çözüm yolları önceden belirlenmiş kararlardır.

Stratejik Kararlar: Stratejik kararlar, işletme ve çevresi arasındaki ilişkileri düzenleyen, üst yönetimi ilgilendiren, geniş kapsamlı ve uzun süreli kararlardır. Stratejik kararlar aynı zamanda rutin olmayan kararladır ve özellikle stratejik finansal kararlar işletmelerin uzun dönemde karlılığı ile yakından ilişkili kararlardır.

Değer mühendisliği, bir ürünün maliyetini etkileyen faktörlerin sistematik ve disiplinlerarası incelenmesi süreci olarak tanımlamaktadır.

Maliyetleme sistemleri ürün maliyetlerinin raporlanması sırasında karlı olmayan veya karsız olma riski olan ürünleri tanımlar. Bu ürünlerin tanımlanmasıyla birlikte Kaizen maliyetleme devreye girer.

Fiyat belirleme yöntemleri, maliyet, talep ve rekabet gibi üç önemli etmenden birini temel alır. Yöneticileri fiyat belirlerken bu üç etmenin tamamını veya birini dikkate alırlar. Uygulamada genellikle bu üç etmenden yalnızca birisine dayanarak fiyat belirlendiği için fiyatlama yöntemlerini; maliyete dayalı, talebe dayalı, rekabete dayalı olmak üzere üç grupta toplamak mümkündür.

İşletmelerin belirli bir döneminin toplam geliri ile toplam maliyeti arasındaki olumlu fark kar olarak ifade edilmektedir.

Mamule Göre Fiyat Farklılaştırma: Burada söz konusu olan aynı mamullerdeki çok küçük

farklılıklardan yararlanarak, mamulde yapılan farklılığın maliyette yarattığı farklılığa oranla

daha büyük farklılıkların uygulanmasıdır. Örneğin, aynı çamaşır makinesinden, üst kapağı

formika olan veya kaplama olan makineden kaynaklanan maliyet artışı gibi.

Müşteriye Göre Fiyat Farklılaştırma: Bu uygulama şekli daha çok perakende satış yerlerinde

ve dayanıklı malların fiyatlamasında görülür. Malın marjinal maliyeti aynı olmakla birlikte, ya

müşterinin bilgisizliği veya talebin yoğun olmasından yararlanılarak, satış yerine gelen

müşterilere aynı mal farklı fiyatlardan satılır. Ülkemizde çok yaygın kullanılan, ancak, uzun

dönemde zararlı olan bir yöntemdir.