SAĞLIK KURUMLARINDA MALİYET YÖNETİMİ

Herhangi bir sağlık hizmetinin üretiminin maliyeti birden çok faktörle ilişkilidir.
Örneğin, üretilen sağlık hizmetinin ortalama maliyetinin ne olduğu sorusuna cevap aranırken, en önemli faktörlerden birisi ne kadar hizmet üretildiğini ortaya koyan “üretim hacmi” ön plana çıkmaktadır.

Sunulan ve üretilen hizmet miktarına bağlı olarak değişiklik gösteren değişken giderlere, klinik malzemeler (lastik/cerrahi eldiven, dil çubukları, enjektör vb.) ve haberleşme giderleri ile personel ücretleri örnek verilebilir.

Teknik Değer Kayıpları: Sabit varlıklar üretim sırasında aşınma ve yıpranma nedeniyle bir değer kaybına uğramaktadırlar. Bu durum teknik değer kaybı olarak adlandırılmaktadır. Sabit varlıklar hizmet üretiminde düşük kapasite ile kullanıldıklarında da veya hiç kullanılmadıklarında da teknik değer kaybına uğrayabilmektedirler. Havadaki su ve asit buharları, metal makinelerde paslanma ve korozyona yol açabilmektedir.

Hastane finansal yönetiminde, başabaş analizi birçok farklı durumda kullanılabilmektedir, bundan dolayı ünitenin tam anlamıyla anlaşılabilmesi için başabaş kavramının iyi bir şekilde anlaşılması gerekmektedir. Genelde; başabaş analizi kavramı, istendik minimum çıktı miktarını üreten girdi miktarını kasteden başabaş noktasını tanımlamak için kullanılmaktadır. Daha özelde ise; iş, program veya hizmetin finansal olarak kendi kendine yeterli olduğu üretim hacmi olarak tanımlanmakta ve başabaş noktası olarak adlandırılmaktadır.

Poliklinik fiyatı (P)= 110 TL/hasta
Sabit Maliyetler (FC)= 5.286.742 TL
Birim Değişken Maliyet (VC)= 30,15 TL/hasta ise,

Q= FC / (P-VC) olduğundan,

Q= 5.286.742 / (110 - 30.15) = 66.208,41 olarak hesaplanır.

Hastanelerde maliyet-hacim-kâr analizi, hastanenin yapmış olduğu tedavi sayısına, poliklinik sayısına veya hasta gün sayısına bağlı olmaktadır. Hasta gün sayısı (yatarak tedavi olan hastaların toplam ne kadar gün yattıkları), hastanelerdeki maliyet hesabında en önemli verilerden birisi olarak kabul edilmektedir.

Katkı payı; birim satış geliri ile birim değişken maliyet arasındaki farktır. Katkı payı, satılan her bir ürünün, o birime ait değişken maliyeti karşılandıktan sonra geriye bıraktığı satış gelirini göstermektedir.

Faiz giderleri, amortismanlar, sigorta ve vergiler ile yönetici maaşları hastanelerin sabit giderlerine örnek verilebilir. Bu giderler üretimin artması veya azalması ile doğrudan ilgili olmayan, yapılması zorunlu olan giderlerdir. Bu giderler tedavi edilen hasta sayısından bağımsız olan maliyetlerdir.

Sağlık kurumlarının yöneticileri hastanenin faaliyetleri ve üretim miktarındaki değişikliklerin maliyetleri nasıl etkilediği ile ilgili bilgi sahibi olması gerekmektedir. Maliyetler ve üretim hacmi arasındaki ilişki “maliyet davranışı” veya “temel maliyet yapısı” olarak adlandırılmakta ve buradan elde edilen bilgiler
hastane yöneticilerince planlama, kontrol ve karar alma süreçlerine yardımcı olmaktadır.

Toplam değişken maliyetlerin aksine sabit maliyetler, üretim hacmindeki değişikliklerden etkilenmeden aynı kalmaktadır. Değişken maliyetler üretim hacmine bağlı olarak değiştiğinden, toplam değişken maliyet ve dolayısı ile toplam maliyetler de üretim hacmine paralel olarak artarken, sabit maliyetler aynı kalmaktadır.

Klinik malzemeler kullanıma göre değiştiği için değişken maliyetlere örnektir.

Sabit varlıklar üretim sırasında aşınma ve yıpranma nedeniyle bir değer kaybına uğramaktadırlar. Bu duruma teknik değer kaybı denilmektedir.

Faiz giderleri ise sabit giderdir.

Maliyetler ve üretim hacmi arasındaki ilişki “maliyet davranışı” veya “temel maliyet yapısı” olarak adlandırılmakta ve buradan elde edilen bilgiler hastane yöneticilerince planlama, kontrol ve karar alma süreçlerine yardımcı olmaktadır.

12.500.000/25.000= 500

Katkı payı, satılan her bir ürünün, o birime ait değişken maliyeti karşılandıktan sonra geriye bıraktığı satış gelirini göstermektedir.

Birim Satış Geliri –Birim Değişken Maliyet =Katkı payı 25-14=11

(Birim Satış Fiyatı –Birim Değişken Maliyet)/Birim Satış Geliri= (25-15)/25=%40

Sabit giderler/( satış fiyatı-değişken giderler)=20.000/(500-300)= 100

başabaş analizi için kullanılan varsayımlardandır.