SAĞLIK KURUMLARINDA MALİYET YÖNETİMİ

Hastanelerde maliyet-hacim-kâr analizi, hastanenin yapmış olduğu tedavi sayısına, poliklinik sayısına veya hasta gün sayısına bağlı olmaktadır. Hasta gün sayısı (yatarak tedavi olan hastaların toplam ne kadar gün yattıkları), hastanelerdeki maliyet hesabında en önemli verilerden birisi olarak kabul edilmektedir. Doğru cevap E seçeneğidir.

Türk sağlık sektöründe de yeni yeni uygulanmaya başlanan TİG (Tanı İlişkili Gruplar) temelli ileriye dönük ödeme yöntemleriyle hastanelere ödemeler yapılmakta ise maliyet-hacim-kâr analizlerinde hasta gün sayılarının kullanımı yeterli olmamaktadır. Tanı İlişkili Grupların İngilzicesi Diagnosis Related Groups yani DRGs’dir. Doğru cevap D seçeneğidir.

Birden çok hizmet türü ve her bir hizmet türü için de farklı fiyatların söz konusu olduğunda, başabaş analizi için ilk önce ağırlıklı ortalama fiyat ve ağırlıklı ortalama değişken giderlerin hesaplanması gerekmektedir. Doğru cevap A seçeneğidir.

Başabaş analizi, fiyatların poliklinik sayısındaki (hastanenin üretim hacmindeki) değişikliklere karşın sabit kalacağını varsaymaktadır. Başka bir deyişle üretim hacmindeki artışlar, fiyatlarda indirime neden olmamakta veya fiyatlardaki artışlar da üretim hacminde düşüşlere yol açmamaktadır. Doğru cevap D seçeneğidir.

Başabaş noktasının analizi yukarıda görüldüğü gibi çeşitli değişkenlere bağlı olarak bulunmaktadır. Bu değişkenler; sabit giderler, birim maliyetler ve birim hizmet satış fiyatlarından oluşmaktadır. Hastanenin sunduğu hizmetlerin satış fiyatındaki artış, başabaş noktasının daha düşük üretim düzeyinde oluşmasına yardım etmektedir. Sabit giderlerdeki düşüşler de, başabaş noktasının daha düşük üretim düzeylerinde gerçekleşmesine yardım etmekte ve kârlar sabit giderlerdeki azalış kadar artmış olmaktadır. Değişken giderlerdeki düşüş de başabaş noktasındaki üretim hacminin düşmesine ve birim ürün başına kârı artırmaktadır.

Toplam Gelir–Değişken Maliyet-Sabit Maliyet =Kâr
(Satış FiyatıXÜretim Hacmi)–(Birim Değişken MaliyetXÜretim Hacmi) -Sabit Maliyet =Kâr
(100XQ)-(20XQ)-200.000=1.000.000
(100-20)Q=1.200.000
Q=1.200.000/80=15.000.

Katkı Oranı= (Birim Satış Fiyatı- Birim Değişken Maliyet)/Birim Satış Fiyatı

                = (20.000-10.000)/20.000 =0,50 (%50)

Kâr planlamasının temel araçlarından birisi olan maliyet-hacim-kâr analizi, hastanenin değişik üretim düzeylerinde beklenen gelir, gider ve kâr arasındaki ilişkiyi göstermektedir. Maliyet-hacim-kâr analizinde giderler; sabit ve değişken giderler olarak iki grupta toplanmaktadır. Kısa dönemde işletme giderlerinin sabit ve değişken olarak ayrılabilmesi bu analizin kullanımına olanak sağlamaktadır.

Kısa dönemde belirli bir üretim hacmi aralığında iş hacminde meydana gelen artış ve azalışlardan etkilenmeyen, üretim hacmi ne kadar artarsa artsın üretim hacmine bağlı olmayan ve sürekli toplam olarak sabit kalan maliyetlerdir. Sabit giderler, belirli bir üretim hacmine kadar değişmeyen giderlerdir. Sabit giderler, bir işletmenin örgütlenmesinde gerekli olan faaliyete başlangıç maliyetleridir. Bu giderler üretim çalışmaları için yapılmış olmakla birlikte üretim düzeylerine bağlı olmaksızın, diğer bir deyişle, üretimden bağımsız olarak yapılan giderlerdir.

Değişken Giderler; İş hacmiyle aynı yönde ve genellikle aynı oranda değişme gösteren (iş hacmi artıkça yükselen, azaldıkça düşen) iş hacmi sıfırlanınca kendiliğinden ortadan kalkan giderler değişken giderler olarak adlandırılmaktadır. İş hacmi ile yakın ilişkilerinden ötürü “faaliyette bulunma giderleri” olarak da adlandırılmaktadır.

Sağlık Kurumlarında Maliyet Yönetiminde en düşük toplam maliyet hangi poliklinik fiyatı Uzman Hekim kalemidir. Doğru cevap C şıkkıdır.

Başabaş analizi, fiyatların poliklinik sayısındaki (hastanenin üretim hacmindeki) değişikliklere karşın sabit kalacağını varsaymaktadır. Başka bir deyişle üretim hacmindeki artışlar, fiyatlarda indirime neden olmamakta veya fiyatlardaki artışlar da üretim hacminde düşüşlere yol açmamaktadır.

Sabit varlıklar üretim sırasında aşınma ve yıpranma nedeniyle bir değer kaybına uğramaktadırlar. Bu durum teknik değer kaybı olarak adlandırılmaktadır. Sabit varlıklar hizmet üretiminde düşük kapasite ile kullanıldıklarında da veya hiç
kullanılmadıklarında da teknik değer kaybına uğrayabilmektedirler.

Ekonomik Değer Kayıpları: Sabit varlıklar teknik değer kayıpları nedeniyle ekonomik değer kayıplarına uğramakta, kullanılan ve eskiyen cihazların değerleri düşmektedir. Az kullanılan veya hiç kullanılmayan sabit varlıklar da ekonomik açıdan değer kaybedebilmektedirler.

Sağlık Kurumlarında Maliyet Yönetiminde en yüksek toplam maliyeti teknisyenler poliklinik fiyatında yer alır. Doğru cevap B şıkkıdır.

Faiz giderleri, amortismanlar, sigorta ve vergiler ile yönetici maaşları hastanelerin sabit giderlerine örnek verilebilir. Bu giderler üretimin artması veya azalması ile doğrudan ilgili olmayan, yapılması zorunlu olan giderlerdir. Bu giderler tedavi edilen hasta sayısından bağımsız olan maliyetlerdir.

Sabit ve değişken giderler üretim hacmi kavramının uç noktalarını temsil etmektedir. Burada; belirli bir faaliyet aralığında maliyetler; üretim hacminden bağımsız (sabit) veya doğrudan üretim hacmi ile ilişkili (değişken) olabilmektedir. Bu maliyetlerden hariç üçüncü bir sınıflama da yarı-değişken ve yarı-sabit giderler olarak adlandırılan maliyetlerdir. Kar analizi bu tablolarda yer almaz, doğru cevap D şıkkıdır.

Katkı oranı kavramı ise; katkı payının satışlara oranının yüzdesi olarak açıklanabilir. Bir başka ifadeyle, satılan her bir ürünün sağladığı katkı payının birim satış fiyatına bölünmesiyle katkı oranı elde edilebilir

Hasta başına değişken giderler T1.000 artarken, fiyatlar da T1.000 artarsa hasta başına katkı payı değişmeksizin kalmakta, bundan dolayı da başabaş noktası ve kârlılık da aynı kalmaktadır.