SAĞLIK KURUMLARINDA MALİYET YÖNETİMİ - Deneme Sınavı - 3

Hastane sektöründe hasta başına maliyetlerin tespit edilmesinde de, bu maliyetle ilgili hasta sayısının yani üretim hacminin bilinmesi gerekmektedir. Bu bilgiler olmadan “hasta başına maliyetlerin” tahmin edilmesi ya da ölçülmesi mümkün değildir. İşletmelerde kâr, satış gelirinde giderlerin çıkarılması ile bulunmaktadır.

Hastane sektöründe ortalama maliyet, üretim hacmine bağlı olduğundan, hasta başına gelir, hasta başına maliyetten büyük ya da küçük olabilmekte, bu da kârlılığın belirsizliğine neden olmaktadır.

Sigorta Giderleri: Sözleşmeler, Faturalar, Muhasebe kayıtları Kira Giderleri: Kontratlar, Muhasebe kayıtları Sosyal giderler: Muhasebe kayıtları, Genel Bütçe kayıtları, Döner Sermaye kayıtları

Bir tekstil fabrikasında esas üretim gider merkezleri; kesim, boyama ve dikim; mobilya üretimi yapan bir fabrikada ise montaj ve döşeme esas üretim gider merkezleri olabilmektedir. Yardımcı üretim gider merkezleri üretim yapılan, ancak işletmenin ana faaliyet konusu için başka bir ifade ile esas üretim gider merkezleri için üretim yapılan gider merkezleri. Örneğin, tekstil sektöründe buhar önemli bir üretim girdisidir. Buharı öncelikle kazan dairesinde üretip, sonra esasa üretim gider merkezlerinde kullanmak gerekir. İşletmenin asıl faaliyet konusu buhar üretmek olmamasına rağmen, buharın işletmenin esas üretim gider merkezlerinde kullanımı gerekli olduğundan bu üretimin işletmenin asıl üretim faaliyetlerinin yanında sürdürülmesi gerekir. Bu durumda bir tekstil fabrikasında; buhar üretimi için kazan dairesi yardımcı gider merkezi olacaktır.

Yardımcı hizmet gider merkezleri: bakım onarım, ev idaresi, yemekhane gibi bölümler. Yatırım gider merkezleri: hastane ek bina inşaatı, depo inşaatı, ek servis inşaatı ve asansör yapımı.

Genel yönetim gider merkezleri, üst düzey yöneticilerinin ofislerinin giderlerinden oluşan gider merkezleridir. Bu ofisler şöyle sıralanabilir; yönetim kurulu, genel müdürlük, sekreterya, muhasebe, finansman, tedarik, insan kaynakları vb. gider yeri bu yaklaşımla daha alt bölümlere ayrılabilir.  Sağlık kurumlarında, başhekimlik, hastane müdürlüğü, finans departmanı, kalite, bilgi işlem, istatistik gibi bölümler genel yönetim gider merkezleri arasında yer alır. Üretim yerleri yönetimi gider merkezleri genellikle üretimden sorumlu teknik elemanların, teknik müdürlerin kullandıkları ofis vb. yerlerde oluşan giderlerdir. Birden fazla gider yeri ile ilgili veya tüm üretim bölümüyle ilgili teknik genel müdür yardımcısı veya üretim müdürünün, planlama müdürünün maaşı, sekreter veya memurların ücretleri ile birlikte oluşturduğu giderlerden oluşan gider merkezleridir. İşletmenin özeliğine göre birden fazla alt bölüme ayrılabilir. Üretim yerleri yönetimi gider merkezlerine; planlama, üretim müdürü ofisi, üretim kontrol müdürü ofisi örnek verilebilir.

Üretim ya da Hizmetin Yer Olarak Dağınık Olması

Amortisman Maliyetleri: Sermaye varlıklarının (amortisman ayrılan) bulunduğu bölümlere dağıtılır. Sigorta, vergi giderleri: Yüzölçümü (m2). Direkt personel giderleri: Personelin görev yaptığı bölümlere göre dağıtılır. Genel sarf malzeme giderleri: Kullanım miktarlarına göre direkt bölümlere dağıtılır.

Basit Dağıtım Yöntemi

Morg: Ölen hasta sayısı Eczane: Bölümlerin ilaç tüketim oranları Hasta Kabul: Yatan hasta sayısı Çamaşırhane: Personel sayısı+ yatan hasta sayısı

Ölen hasta sayısı: Morg Yatan hasta sayısı: Hasta Kabul ve Arşiv Dönüştürülmüş öğün sayısı: Mutfak/ Yemekhane Dönüştürülmüş ameliyat sayısı: Merkezi Sterilizasyon ve Oksijen Bölümlerin ilaç tüketim oranları: Eczane

Kısa dönemde belirli bir üretim hacmi aralığında iş hacminde meydana gelen artış ve azalışlardan etkilenmeyen, üretim hacmi ne kadar artarsa artsın üretim hacmine bağlı olmayan ve sürekli toplam olarak sabit kalan maliyetlerdir. Sabit giderler, belirli bir üretim hacmine kadar değişmeyen giderlerdir.

Faiz giderleri, amortismanlar, sigorta ve vergiler ile yönetici maaşları hastanelerin sabit giderlerine örnek verilebilir. Bu giderler üretimin artması veya azalması ile doğrudan ilgili olmayan, yapılması zorunlu olan giderlerdir.

Değişken Giderler İş hacmiyle aynı yönde ve genellikle aynı oranda değişme gösteren (iş hacmi artıkça yükselen, azaldıkça düşen) iş hacmi sıfırlanınca kendiliğinden ortadan kalkan giderler değişken giderler olarak adlandırılmaktadır. İş hacmi ile yakın ilişkilerinden ötürü “faaliyette bulunma giderleri” olarak da adlandırılmaktadır.

Sunulan ve üretilen hizmet miktarına bağlı olarak değişiklik gösteren değişken giderlere, klinik malzemeler (lastik/cerrahi eldiven, dil çubukları, enjektör vb.) ve haberleşme giderleri ile personel ücretleri örnek verilebilir.

Toplam maliyetin, toplam gelire eşit olduğu noktadaki hasta sayısı (üretim hacmi) başabaş noktasını göstermektedir.

Maliyetlerin sınıflandırılması: 

Sabit giderler

Değişken giderler

Yarı-Sabit ve Yarı-Değişken Giderler

Maliyet analizinde ilk aşama amaç belirlemektir. Amacın belirlenmesi uygulanacak metodolojinin belirlenmesi için oldukça önemlidir. Maliyet analizinin diğer aşamalarını oluşturan giderlerin belirlenmesi, gider merkezlerinin belirlenmesi, uygulanacak yöntemin belirlenmesi, maliyet sistemine karar verilmesi, analiz tekniğinin seçilmesi ve birim maliyetlerinin belirlenmesi bu amaca göre belirlenir.

Sağlık kurumlarının su giderleri bilgilerinin veri kaynağı faturalardır. Su giderlerinin dağıtımında kullanılan dağıtım anahtarları tüketim miktarı (m3), lavabo veya musluk sayısı, hasta sayısı, personel sayısı gibi ölçütlerdir. Bu anahtarların kullanılamaması durumunda uzman görüşünden faydalanmak

mümkündür.

Giderlerin belirlenmesi, maliyet analizi amacı doğrultusunda gerçekleştirilir.