SAĞLIK KURUMLARINDA MALİYET MUHASEBESİ

Hastane işletmelerinde maliyetlerin doğru bir biçimde hesaplanabilmesi için bir dizi aşamanın izlenmesi gerekir. Bu aşamalar aşağıdaki gibi sıralanabilir:

• Verilen her bir hizmetin tanımlanması,

• Esas ve yardımcı maliyet yerlerinin tanımlanması,

• Maliyet kalemlerinin belirlenmesi,

• Dağıtım anahtarlarının tespit edilmesi,

• Yardımcı maliyet yerlerindeki maliyetlerin esas maliyet yerlerine dağıtım anahtarları ile dağıtılması,

• Esas maliyet yerlerinde oluşan maliyetlerin dağıtım anahtarları vasıtasıyla hastalara yüklenmesi.

Hastane işletmelerinde servis maliyetleme yönteminin kullanılması durumunda sağlanacak yararlar;

• Her bir servis maliyetinin bilinmesi dolayısıyla servis bütçesinin ve genel işletme bütçesinin hazırlanması,

• Üretkenliğin denetiminin (performans denetimi) geliştirilmesi,

• Servislerin sabit ve değişken maliyetlerinin tespit edilerek, yönetilebilen maliyetlerin azaltılabilmesi,

• Üretim maliyeti yüksek hizmetlerin dışarıdan sağlanması kararının alınması,

• Bazı servislerin kapatılması veya iyileştirilmesi için analizler yapılması,

• Maliyet yerlerinde sorumlu olarak çalışan personele giderlerin oluşumu ile ilgili sorumluluk yüklenmesi ve

• Yeni servislerin açılmasıdır.

Esas Üretim Maliyet Yerleri; hastalara sunulan sağlık hizmetlerinin üretildikleri yerlerdir.

Genel Yönetim Gider Yerleri; sağlık hizmetleri dışında idari birimlerde oluşan giderlerin toplandığı yerlerdir.

Maliyet yerlerine direkt yüklenemeyen maliyetleri, maliyet yerlerine dağıtmada kullanılan ölçütlere dağıtım anahtarı denir.

Birinci dağıtım;  hastanede oluşan tüm maliyetlerin, belirlenen maliyet yerlerine dağıtım anahtarları aracılığıyla dağıtılmasıdır.

Yardımcı maliyet yerlerinden esas maliyet yerlerine yapılan dağıtıma ikinci dağıtım denir.

Basit Dağıtım Yönteminde; yardımcı maliyet yerlerindeki maliyetler, dağıtım anahtarları aracılığıyla doğrudan esas maliyet yerlerine dağıtılır.

Basamaklı Dağıtım Yönteminde; yardımcı maliyet yerlerinde toplanan maliyetler, dağıtım anahtarları aracılığıyla hem kendi aralarında hem de esas maliyet yerlerine dağıtılır.

Sağlık kurumlarında hasta maliyetlerini hesaplamada bir diğer kritik aşama esas maliyet yerlerinde toplanan maliyetlerin hastalara dağıtılmasıdır. Yapılan bu işleme üçüncü dağıtım denilir ve maliyetlerin dağıtılmasında son aşamadır.

Sağlık kurumlarında esas olan her bir hastanın maliyetinin belirlenmesidir.

Bir hastanın hastaneye maliyeti, direkt-endirekt maliyetlerin toplamından oluşmaktadır.

Hastanın muayene, teşhis ve tedavisinde bizzat kullanılan ilaç, tıbbi sarf malzeme maliyetleri ile doktor ve hemşireye ödenen ücretler bir hastanın maliyetine direkt olarak ilave edilebilen maliyetlerdir. Bu maliyetlerin yanı sıra şırınga, pansuman için kullanılan malzemelerin maliyetleri ile başhekime, servis sekreterlerine ödenen ücret, elektrik ve ısınma maliyetleri de bir hastanın maliyetine eklenmesi gereken unsurlardır. Çünkü hastane işletmeleri bu tür harcamaları hastaları için yapmaktadır. Fakat bu tür maliyetler hastaneler açısından genel harcamalar olduğundan, bir hastanın maliyetine direkt olarak yüklenememektedir. Bu nedenle söz konusu maliyetler, endirekt maliyetler olarak adlandırılmaktadır.

Hastane işletmelerinde maliyetlerin doğru bir biçimde hesaplanabilmesi için bir dizi aşamanın izlenmesi gerekir. Bu aşamalar aşağıdaki gibi sıralanabilir:
• Verilen her bir hizmetin tanımlanması,
• Esas ve yardımcı maliyet yerlerinin tanımlanması,
• Maliyet kalemlerinin belirlenmesi,
• Dağıtım anahtarlarının tespit edilmesi,
• Yardımcı maliyet yerlerindeki maliyetlerin esas maliyet yerlerine dağıtım anahtarları ile dağıtılması,
• Esas maliyet yerlerinde oluşan maliyetlerin dağıtım anahtarları vasıtasıyla hastalara yüklenmesi.

Geliri olan servislere diyet, fizik tedavi, radyoloji, acil servis örnek olarak verilebilir. Geliri olmayan bölümlere ise başhekimlik, ayniyat, temel tıbbi bilimler, arşiv örnek olarak gösterilebilir.

Hastane işletmelerinde servis maliyetleme yönteminin kullanılması durumunda sağlanacak yararlar;
• Her bir servis maliyetinin bilinmesi dolayısıyla servis bütçesinin ve genel işletme bütçesinin hazırlanması,
• Üretkenliğin denetiminin (performans denetimi) geliştirilmesi,
• Servislerin sabit ve değişken maliyetlerinin tespit edilerek, yönetilebilen maliyetlerin azaltılabilmesi,
• Üretim maliyeti yüksek hizmetlerin dışarıdan sağlanması kararının alınması,
• Bazı servislerin kapatılması veya iyileştirilmesi için analizler yapılması,
• Maliyet yerlerinde sorumlu olarak çalışan personele giderlerin oluşumu ile ilgili sorumluluk yüklenmesi ve
• Yeni servislerin açılmasıdır

Hastane işletmelerinde maliyetlerin doğru bir biçimde hesaplanabilmesi için bir dizi
aşamanın izlenmesi gerekir. Bu aşamalar aşağıdaki gibi sıralanabilir:
• Verilen her bir hizmetin tanımlanması,
• Esas ve yardımcı maliyet yerlerinin tanımlanması,
• Maliyet kalemlerinin belirlenmesi,
• Dağıtım anahtarlarının tespit edilmesi,
• Yardımcı maliyet yerlerindeki maliyetlerin esas maliyet yerlerine dağıtım anahtarları ile dağıtılması,
• Esas maliyet yerlerinde oluşan maliyetlerin dağıtım anahtarları vasıtasıyla hastalara yüklenmesi.

Hastane işletmelerinde servis maliyetleme yönteminin kullanılması durumunda sağlanacak yararlar;
• Her bir servis maliyetinin bilinmesi dolayısıyla servis bütçesinin ve genel işletme
bütçesinin hazırlanması,
• Üretkenliğin denetiminin (performans denetimi) geliştirilmesi,
• Servislerin sabit ve değişken maliyetlerinin tespit edilerek, yönetilebilen maliyetlerin azaltılabilmesi,
• Üretim maliyeti yüksek hizmetlerin dışarıdan sağlanması kararının alınması,
• Bazı servislerin kapatılması veya iyileştirilmesi için analizler yapılması,
• Maliyet yerlerinde sorumlu olarak çalışan personele giderlerin oluşumu ile ilgili sorumluluk yüklenmesi ve
• Yeni servislerin açılmasıdır.

Hastanelerde maliyet yerleri aşağıdaki gibi gruplandırılabilir:
• Esas üretim maliyet yerleri
• Yardımcı üretim maliyet yerleri
• Üretim yerleri yönetimi maliyet yerleri
• Yardımcı hizmet maliyet yerleri
• Genel yönetim gider yerleri

Yardımcı hizmet maliyet yerleri; hastane işletmesinin esas amacını oluşturan muayene, teşhis ve tedavi hizmetlerinin fiilen yapılmadığı, hastanede verilen sağlık hizmetleriyle direkt ilişkisi kurulamayan maliyet yerleridir. Bu maliyet merkezleri, hastanelerde verilen hizmetlerin kalitesinin sürekliliğine katkı sağlayan maliyet yerleridir. Yardımcı hizmet maliyet yerlerine; arşiv, bilgi işlem, oda hizmetleri, yemekhane, ısı merkezi örnek olarak verilebilir.