SAĞLIK KURUMLARINDA MALİYET MUHASEBESİ

Bir mal ya da hizmet üretiminde kullanılan ya da üretime yardımcı faaliyetlerde kullanılan emeğin parasal tutarı, "ücret" olarak tanımlanmaktadır.

İşletmelerin faaliyetlerini yürütmesinde, bir mal ya da hizmet üretiminde kullandıkları ve/veya bu üretime yardımcı olması için ihtiyaç duydukları emek gücü, "işçilik" olarak tanımlanmaktadır.

Dolayısıyla yapılan hizmetin maliyetinin hesaplanmasında dikkate alınan işçilik maliyetleri, sunulan hizmetlerle olan ilişkisi göz önünde bulundurulduğunda ikiye ayrılır. Bunlar:

• Direkt (Dolaysız) İşçilik Maliyetleri ve

• Endirekt (Dolaylı) İşçilik Maliyetleri’dir.

Hastane işletmelerinde işçilik ücretlerinin hesaplanmasında temelde üç yöntem kullanılır. Bu yöntemler aşağıdaki biçimde sıralanabilir:

• Zaman Temeline Dayalı Ücret Yöntemi

• Parça Başına Ücret Yöntemi

• Primli Ücret Yöntemi

Zaman temeline dayalı ücret sisteminin avantajları şu şekilde sıralanabilir:

• Kolay uygulanabilir (ücretlerin hesaplanması) ve anlaşılabilirdir.

• İşçilere çalıştığı sürece sabit bir geliri garanti eder.

• Çalışanlar üzerinde zaman baskısı olmadığından özellikle hastane işletmeleri gibi özel dikkat isteyen işlerde rahat çalışma ortamı sağlanmasına imkân verir.

• Hizmet başına düşen birim işçilik maliyetleri verim yükseldiğinde azalır.

Zaman temeline dayalı ücret sisteminin dezavantajları ise şu şekilde sıralanabilir:

• İşçilere ödenecek ücret ile yapılan iş arasında doğrudan ilişki kurulamadığından çalışanları motive etmez.

• İşçilerin sürekli biçimde gözetimine ve kontrolüne gereksinim duyulur.

• Hizmet başına düşen birim işçilik maliyetleri verim düştüğünde artar.

• İşçilerin bilgi, beceri ve yetenek düzeyleri göz ardı edilerek ücret hesaplandığından iş ortamındaki huzuru bozabilir.

Parça başına ücret sisteminin dezavantajları ise şu şekilde sıralanabilir:

• Yöntem daha çok çalışmaya sevk ederek, aşırı yorulmaya, uzun vadede hizmet kalitesinin düşmesine, iş kazalarının artmasına ve çalışanlar arasında kırıcı rekabetlere,kırgınlıklara neden olarak iş ortamındaki huzurun bozulmasına neden olabilir.

• Makine, teçhizat, tıbbi malzemeler, elektrik gibi kaynaklarda meydana gelen aksamalar yüzünden çalışılmadığı durumlarda ücretlerin azalması işçi-işveren arasında birtakım olumsuz durumlara neden olabilir.

Prim: İşçinin verimli çalısması sonucunda yapmış olduğu hizmette planlananın üzerindeki artışı ödüllendirmek amacıyla, esas ücrete ek olarak ödenen ücrettir.

Primli ücret yönteminin dezavantajları ise aşağıdaki gibi sıralanabilir:

• Çalışanlar arasında rekabete yol açarak çalışma huzurunun bozulmasına, kıskançlığa ve bireysel çalışmaya yol açabilmektedir.

• Doktorların daha fazla prim almak amacıyla hastalara daha az zaman ayırarak daha fazla hastaya bakma eğilimler ortaya çıkabilmektedir. Bu durum saglık hizmet kalitesinin düşmesine yol açabilmektedir.

Hizmet işletmelerinde hizmetin maliyetini oluşturan direkt-endirekt maliyet unsurlarının tamamı 740 HİZMET ÜRETİM MALİYETİ Hesabında takip edilir.

İşçilik maliyetleri, sunulan hizmetlerle olan ilişkisi göz önünde bulundurulduğunda ikiye ayrılır. Bunlar:

• Direkt (Dolaysız) İşçilik Maliyetleri ve
• Endirekt (Dolaylı) İşçilik Maliyetleri’dir.

Hastane işletmelerinde yukarıda belirtilenlere ek olarak yer alan endirekt işçilik maliyetleri iki temel grupta toplanabilir:

• Yardımcı İşçilik Maliyetleri • Yönetici İşçilik Maliyetleri

Hastane işletmelerinde işçilik ücretlerinin hesaplanmasında temelde üç yöntem kullanılır. Bu yöntemler aşağıdaki biçimde sıralanabilir:

Zaman Temeline Dayalı Ücret Yöntemi

Parça Başına Ücret Yöntemi

Primli Ücret Yöntemi

Zaman Temeline Dayalı Ücret Yöntemi

Ücret = Çalışma Süresi x Birim Süre Ücreti

Zaman temeline dayalı ücret sisteminin avantajları şu şekilde sıralanabilir:

Kolay uygulanabilir (ücretlerin hesaplanması) ve anlaşılabilirdir.

İşçilere çalıştığı sürece sabit bir geliri garanti eder.

Çalışanlar üzerinde zaman baskısı olmadığından özellikle hastane işletmeleri gibi özel dikkat isteyen işlerde rahat çalışma ortamı sağlanmasına imkân verir.

Hizmet başına düşen birim işçilik maliyetleri verim yükseldiğinde azalır.

Zaman temeline dayalı ücret sisteminin dezavantajları ise şu şekilde sıralanabilir:

İşçilere ödenecek ücret ile yapılan iş arasında doğrudan ilişki kurulamadığından çalışanları motive etmez.

İşçilerin sürekli biçimde gözetimine ve kontrolüne gereksinim duyulur.

Hizmet başına düşen birim işçilik maliyetleri verim düştüğünde artar.

İşçilerin bilgi, beceri ve yetenek düzeyleri göz ardı edilerek ücret hesaplandığından iş ortamındaki huzuru bozabilir.

Zaman temeline dayalı ücret sisteminin avantajları şu şekilde sıralanabilir:

Kolay uygulanabilir (ücretlerin hesaplanması) ve anlaşılabilirdir.

İşçilere çalıştığı sürece sabit bir geliri garanti eder.

Çalışanlar üzerinde zaman baskısı olmadığından özellikle hastane işletmeleri gibi özel dikkat isteyen işlerde rahat çalışma ortamı sağlanmasına imkân verir.

Hizmet başına düşen birim işçilik maliyetleri verim yükseldiğinde azalır.

Parça başına ücret sisteminin avantajları şu şekilde sıralanabilir:
• Sunulan hizmet ile ödenen ücret arasında doğrudan ilişki vardır.
• Daha çok çalışıp daha çok hizmet sunmayı motive eder ve verimliliği arttırır.
• İşçilerin sürekli biçimde gözetimine ve kontrolüne gereksinim duyulmaz.
• Sunulan hizmet miktarındaki azalış veya artış, birim hizmetteki işçilik maliyetlerini değiştirmez.
• Birim hizmet maliyeti ve işçi ücretlerinin hesaplanması ve izlenmesi daha kolaydır.

Hastane işletmelerinde hizmet üretim hacmindeki değişmelere göre maliyet davranışları dört başlık altında toplanabilir:

• Değişken Maliyetler,
• Sabit Maliyetler,
• Yarı Değişken Maliyetler,
• Yarı Sabit Maliyetler.

Hastane işletmelerinde hizmet üretim hacmindeki değişmelere göre maliyet davranışları dört başlık altında toplanabilir:

• Değişken Maliyetler,
• Sabit Maliyetler,
• Yarı Değişken Maliyetler,
• Yarı Sabit Maliyetler.