SAĞLIK KURUMLARINDA MALİYET MUHASEBESİ

Çalışanların emekleri karşılığı olarak elde ettikleri gelirin işletme açısından parasal karşılığı "ücret" olup üretilen mal ve hizmetin bir maliyet unsuru olarak işçilik giderlerini oluşturur.

Doğru cevap C şıkkıdır.

Yapılan hizmetin maliyetinin hesaplanmasında dikkate alınan işçilik maliyetleri, sunulan hizmetlerle olan ilişkisi göz önünde bulundurulduğunda ikiye ayrılır. Bunlar:
• Direkt (dolaysız) işçilik maliyetleri ve
• Endirekt (dolaylı) işçilik maliyetleridir.

Doğru cevap A şıkkıdır.

"Direkt işçilik", sağlık kurumlarında hizmeti fiilen gerçekleştiren veya doğrudan katkı sağlayan bir unsurdur. Sunulan hizmetin şekillenmesinde, meydana gelmesinde birebir katkı sağlayan en önemli öğedir.

Dolayısı ile E şıkkı direkt işçilik ile ilgili bir açıklamadır ve sorunun cevabı E şıkkıdır.

Temizlik, teknik işler, yemekhane, çamaşırhane, santral gibi birimlerde çalışan işçilere yapılan ödemeler yardımcı işçilik maliyetleridir.

Doğru cevap E şıkkıdır.

Hastane işletmelerinde kalite kontrol, hastane müdürlüğü, işletme müdürlüğü, arşiv, depo, satın alma, tahakkuk, faturalandırma, hukuk gibi birimlerde çalışanlara yapılan ödemeler yönetici işçilik maliyetleri kapsamında değerlendirilir.

Doğru cevap b şıkkıdır.

Hastane işletmelerinde işçilik ücretlerinin hesaplanmasında temelde üç yöntem kullanılır. Bu yöntemler aşağıdaki biçimde sıralanabilir:
• Zaman Temeline Dayalı Ücret Yöntemi
• Parça Başına Ücret Yöntemi
• Primli Ücret Yöntemi

Doğru cevap E şıkkıdır.

Zaman temeline dayalı ücret sisteminin dezavantajları ise şu şekilde sıralanabilir:
• İşçilere ödenecek ücret ile yapılan iş arasında doğrudan ilişki kurulamadığından çalışanları motive etmez.
• İşçilerin sürekli biçimde gözetimine ve kontrolüne gereksinim duyulur.
• Hizmet başına düşen birim işçilik maliyetleri verim düştüğünde artar.
• İşçilerin bilgi, beceri ve yetenek düzeyleri göz ardı edilerek ücret hesaplandığından  iş ortamındaki huzuru bozabilir.

Doğru cevap a şıkkıdır.

150 adet diş protezinin yapılması için belirlenen standart süre;
150 adet x 3 saat/adet = 450 saat’tir.
Diş hekimi 150 diş protezini yapmak için 300 saat çalıştığına göre;

450 saat – 300 saat = 150 saat tasarruf sağlanmıştır.
Tasarruf edilen süreye karşılık gelen toplam ücret;
150 saat x 40 TL/saat = 6.000.- TL. olacaktır.

Bu durumda diş hekimine ödenecek prim tutarı;
6.000 x 1/3 = 2.000 TL. olacaktır.

Normal ücret = 40 TL x 300 saat = 12.000.- TL.

Primli ücret = Normal ücret 12.000.-TL + Prim 2.000.-TL. = 14.000.- TL.

Genel hizmet maliyetlerini oluşturan unsurlar şunlardır:
• Endirekt malzeme maliyetleri,
• Endirekt işçilik maliyetleri,
• Hizmet sunumunda ortaya çıkan diğer giderler.

Sabit maliyetler, sağlık işletmelerinde üretilen hizmet sayısı artsa da azalsa da değişmeyen maliyetlerdir.

Doğru cevap B şıkkıdır.

Özellikle hizmet işletmelerinde önemli bir maliyet unsuru olan işçilik giderlerinin temel özelliklerini aşağıdaki gibi özetlemek mümkündür:
• İşçilik, stoklanması mümkün olmayan bir maliyet unsurudur. ası hizmetin kalitesini ve miktarını doğrudan etkiler.
• Hastane işletmelerinde işçilik maliyetleri, iş gücünün yetenek, bilgi ve isteği oranında, verilen hizmetin verimini artırarak, maliyetleri doğrudan etkileyen faktördür.
• Hastane işletmelerinde sunulan hizmetler birbirinden farklı alanlarda uzmanlık  gerektiren faaliyetlerdir.  Dolayısıyla bir hastanın tedavisinde işçilik maliyetlerinin hesaplanmasında alınan hizmetlerin dikkatli bir şekilde takip edilmesi gerekir.
• İş verimliliği veya sunulan hizmetin istenildiği gibi yapılabilmesi çalışanların ruh haliyle doğrudan ilgilidir.
• İşçilik maliyetleri, yapılan hizmetle doğru orantılı bir gider türü olmakla birlikte, duruma göre, üzerine ekler yapılan (sosyal güvenlik ödemeleri, fazla mesai zamları, izin ücretleri, performans, aile yardımları, ikramiyeler vb.) bileşik bir gider türü olabilmektedir.
• İşçilik maliyetleri çok değişik türde mevzuata dayalı olarak hesaplanan bir gider  türüdür. Bu yönüyle de hesaplanması oldukça zor ve zaman alan bir maliyettir.
• Hastane işletmelerinde üretilen hizmetlerin büyük bir kısmını poliklinik hizmetleri oluşturmaktadır.

Zaman temeline dayalı ücret sisteminin avantajları şu şekilde sıralanabilir:
• Kolay uygulanabilir (ücretlerin hesaplanması) ve anlaşılabilirdir.
• İşçilere çalıştığı sürece sabit bir geliri garanti eder.
• Çalışanlar üzerinde zaman baskısı olmadığından özellikle hastane işletmeleri gibi  özel dikkat isteyen işlerde rahat çalışma ortamı sağlanmasına imkân verir.
• Hizmet başına düşen birim işçilik maliyetleri verim yükseldiğinde azalır.

Zaman temeline dayalı ücret sisteminin dezavantajları ise şu şekilde sıralanabilir:
• İşçilere ödenecek ücret ile yapılan iş arasında doğrudan ilişki kurulamadığından  çalışanları motive etmez.
• İşçilerin sürekli biçimde gözetimine ve kontrolüne gereksinim duyulur.
• Hizmet başına düşen birim işçilik maliyetleri verim düştüğünde artar.
• İşçilerin bilgi, beceri ve yetenek düzeyleri göz ardı edilerek ücret hesaplandığından  iş ortamındaki huzuru bozabilir.

Hizmet başına düşen birim işçilik maliyetleri verim yükseldiğinde artmaz, verim düştüğünde artar.

Fiilen hazırlanıp sunulan hizmet miktarına göre ücret; parça başına ücret yönteminde hesaplanır.

Çözüm:
Ücret = 30.-TL/hasta x 300 Hasta
Ücret = 9.000.-TL.

Parça başına ücret sisteminin dezavantajları ise şu şekilde sıralanabilir:
• Yöntem daha çok çalışmaya sevk ederek, aşırı yorulmaya, uzun vadede hizmet kalitesinin düşmesine, iş kazalarının artmasına ve çalışanlar arasında kırıcı rekabetlere, kırgınlıklara neden olarak iş ortamındaki huzurun bozulmasına neden olabilir.
• Makine, teçhizat, tıbbi malzemeler, elektrik gibi kaynaklarda meydana gelen aksamalar yüzünden çalışılmadığı durumlarda ücretlerin azalması işçi işveren arasında birtakım olumuz durumlara neden olabilir.

Genel hizmet maliyetleri endirekt giderlerden oluşmaktadır.

Belirli bir hizmet miktarı aralığı içinde sabit kalan fakat bu aralığın  üstüne çıkıldığında sıçrayarak artış gösteren ve ardından yine belirli bir aralıkta sabit olan maliyetler; yarı sabit maliyetler olarak tanımlanmaktadır.

Sunulan sağlık hizmeti arttığında toplamda artan, sunulan sağlık hizmeti azaldığında toplamda azalan maliyetlere değişken maliyetler, değişken maliyetler olarak tanımlanmaktadır.

Hizmet işletmelerinde ise hizmet üretimi ile ilgili direkt-endirekt işçilik giderlerinin tamamı, 740 HİZMET ÜRETİM MALİYETİ HESABI'nda izlenir.