SAĞLIK KURUMLARINDA MALİYET MUHASEBESİ

Üretilen mamulün/hizmetin bünyesine giren ve hangi ürün için ne miktarda kullanıldığı rahatlıkla izlenilebilen ilk madde ve malzemedir. Doğru cevap A’dır.

İşletme malzemesi, mamulün/hizmetin üretilmesi sırasında kullanılan ancak mamulün bünyesine girmeyen çeşitli malzemeleri ifade etmektedir.  Doğru cevap E’dir.

Sağlık kurumlarında, ihtiyaç duyulan ilk madde ve malzemeler, satın alma departmanları tarafından temin edilir. Sağlık kurumları, üretimde kullanacaları ilk madde ve malzeme- nin kullanılış miktar ve zamanına göre, depolarında belirli bir miktar stok bulundurmak mecburiyetindedir. İlk madde ve malzemelerin giriş ve çıkışlarının kayıt edildiği belgeler üzerinde, depoda bulundurulması gereken maksimum ve minimum stok miktarları gösterilir. İlk madde ve malzeme miktarlarının belirlenen minimum stok miktarlarına yaklaşması hâlinde, ambar (ana depo) servisinde çalışan yetkililer satın alma bölümüne ilk madde ve malzeme satın alma istek fişi doldurup gönderir. Satın alma bölümü ise ken- disine gönderilen ilk madde ve malzeme satın alma istek fişlerini değerlendirerek, satın alma işlemini başlatır. Bu amaçla öncelikle ilk madde ve malzemenin hangi satıcıdan satın alınacağı belirlenir, daha sonra da “satın alma fişi” düzenlenerek satıcıya gönderilir. Doğru cevap C’dir.

Sağlık kurumlarında sipariş edilen ilk madde ve malzemenin teslim alınması, bunların satın alma koşullarına uygun olup olmadığının belirlenmesi ve kalite kontrolünün ya- pılması işlevi; kurumun örgüt yapısına göre bazen ayrı bir servis olarak çalışan teslim alma ve kontrol bölümünce yapılmakta bazen de ambarlama servisinin sorumluluğuna bırakılmaktadır. Teslim alma işlemini yapacak servis, gelen siparişlerin kontrolünü yapıp malzemeyi fiilen teslim aldıktan sonra “İlk Madde ve Malzeme Ambar Giriş Fişi (Belgesi)” düzenler. Söz konusu fiş düzenlendikten sonra, ambar servisi, ilk madde ve malzeme- lerin kırılmalarını, bozulmalarını önleyecek biçimde depolayarak, ambarda bulunan her bir malın yerini ve miktarını göstermeye imkân verecek stok göz kartları tutar. İlk madde ve malzeme hareketlerini izlemek üzere açılan stok kartlarında; ilk madde ve malzemenin en düşük ve en yüksek miktarları, işletmeye giren, hizmet üretimine/üretime verilen ve stokta kalan miktarları yer alır. Doğru cevap D’dir.

Damga Vergisi ve Harçlar, ithal edilen ilk madde ve malzeme ile ilgili olarak ödenen damga vergisi ve harçlar da maliyete eklenir. Doğru cevap C’dir.

Akreditif Giderleri, kürşad komisyonu, sigorta primleri gibi giderlerdir. Doğru cevap C’dir.

Hareketli Ortalama Maliyet Yönteminde, her yeni malzeme alımında yeni bir ortalama birim maliyet hesaplanır ve bir sonraki alıma kadar tüm ambar çıkışları bu birim maliyeti ile fiyatlandırılır. Yönteme “hareketli ortalama maliyet yöntemi” denmesinin nedeni, ortalama birim maliyetinin her alımdan sonra değişmesidir. Diğer bir ifadeyle, bu yöntemde, çıkış anında mevcut olan ilk madde ve malzeme stoklarının toplam maliyet değeri, toplam miktara bölünerek birim ağırlıklı ortalama maliyet hesaplanır. Doğru cevap D’dir.

Yenileme Maliyeti (Cari Piyasa Fiyatı) Yönteminde hizmet üretimine (üretime) verilen ilk madde ve malzemelerin değerlen- dirilmesinde, o anda piyasada olan fiyatlar uygulanmaktadır. Başka bir ifadeyle, üretimde kullanılan ilk madde ve malzemenin yerine yenisini koymak için katlanılacak fedakârlık ne ise çıkış maliyetleri de ona göre belirlenmektedir. Çıkışların değerlendirilmesi, her çı- kış anında o andaki cari piyasa fiyatına göre yapılabileceği gibi, ay sonlarında da yapılabi- lir. Ay sonlarında cari piyasa fiyatına göre tüm çıkışların değerlendirilmesi yapılıp, gider yerlerine yüklenmesi sağlanabilir. Doğru cevap A’dır.

VED yöntemi tıbbi malzemeleri, özellikle ilaçları hastanın hayati açıdan ihtiyacına göre sınıflandırmakta kullanılar bir stok kontrol yöntemidir.. VED yönteminde, ilaç ve malzemeler önem derecesine göre üç gruba ayrılmaktadır. Gruplandırma, malzemelerin insan hayatı açı- sından taşıdığı değere göre belirlenmektedir. V Grubu: Bu grup, hasta açısından hayati öneme sahip olan ilaç ve malzemelerdir. Sağlık işletmesinde bulunması zorunlu olan ve en çok bulunan tıbbi malzeme ve ilaçlardır. E Grubu: Bu grup, hasta açısından orta derecede öneme sahip olan ilaç ve malzemelerdir. D Grubu: Hayati önem taşımayan, isteğe bağlı olarak hastane bünyesinde bulundurulan malzemelerdir. Doğru cevap E’dır.

Sabit Sipariş Periyodu Yönteminde  önce, her stok düzeyi için maksimum stok düzeyi belirlenir. Stok düzeyleri belirlendikten sonra, stokların siparişi için belirli bir sabit süre tespit edilir. Sürelerin bi- timinde, eksilen stok seviyeleri maksimum stok düzeyine kadar sipariş verilerek tamamlanır. Çok sayıda ve değişik özellikte stok kaleminin bulunduğu bir sistemde uygulaması oldukça güç bir yöntemdir. Ayrıca, siparişlerin süreye bağımlılık arz etmesi de satıcıların sunacağı kârlı alımlardan yararlanma özelliğini ortadan kaldırır. Doğru cevap C’dir.

Sağlık kurumlarında, ortaya çıkacak ani gereksinimleri karşılamak ve tıbbi tetkik ve tedavilerin kesintiye uğramadan sürdürülmesini sağlamak amacıyla bulundurulan her türlü sarf malzemesi stok olarak ifade edilmektedir.

Direkt İlk Madde ve Malzeme; üretilen mamulün/hizmetin bünyesine giren ve hangi ürün için ne miktarda kullanıldığı rahatlıkla izlenilebilen ilk madde ve malzemedir.

Direkt ilk madde ve malzeme, üretilen mamulün/hizmetin bünyesine giren ve hangi ürün için ne miktarda kullanıldığı rahatlıkla izlenilebilen ilk madde ve malzemedir. Direkt ilk madde ve malzemenin taşıması gereken üç temel nitelik söz konusudur. Bu nitelikler aşağıdaki gibi sıralanabilir:
• Kullanılan hammadde ve malzeme ürün yapısı içine girip mamulün/hizmetin temel öğesini oluşturmalıdır.
• Üretimde ne kadar hammaddenin kullanıldığı teknik açıdan saptanabilmelidir.
• Üretiminde ne kadar hammadde harcanacağının belirlenmesi ekonomik bakımdan anlamlı sayılmalıdır.

Yardımcı malzemeler; üretim/ hizmet bünyesinde yer almakla birlikte bir ürüne ne kadar isabet ettikleri doğrudan doğruya hesaplanamayan ve ürünün esas unsurunu oluşturmayan malzemelerdir.

İşletme malzemesi; mamulün/ hizmetin üretilmesi sırasında kullanılan ancak mamulün bünyesine girmeyen çeşitli malzemeleri ifade etmektedir.

İlk madde ve malzeme hareketleri her işletmenin örgüt yapısına göre farklılıklar gösterse de genel olarak üç grupta toplanabilir:
• İlk madde ve malzemenin satın alınması,
• İlk madde ve malzemenin teslim alınıp ambarlanması,
• İlk madde ve malzemenin üretime gönderilmesi.

Alış Bedeli: İlk madde ve malzemenin fatura tutarıdır.

İlk madde ve malzeme maliyetlerini hesaplamada kullanılan yöntemler (stok değerleme yöntemleri) aşağıdaki gibi sıralanabilir:
• Gerçek parti maliyeti (has maliyet) yöntemi,
• Ortalama maliyet yöntemi,
• İlk giren ilk çıkar (FIFO) yöntemi,
• Son giren ilk çıkar (LIFO) yöntemi,
• İlk gelecek olan ilk çıkar (NIFO) yöntemi,
• En yüksek fiyatlı ilk çıkar (HIFO) yöntemi,
• Yenileme maliyeti (cari piyasa fiyatı) yöntemi,
• Standart maliyet yöntemi.

Gerçek Parti Maliyeti Yönteminde; tüketime verilen ilk madde ya da malzemenin her parti alışı ayrı ayrı izlenir.

Fiktif Kâr; enasyon, dönemlerinde, paranın satın alma gücündeki düşüş nedeniyle, işletmenin gerçekte elde ettiğinden daha yüksek görünen kârıdır.