SAĞLIK KURUMLARINDA MALİYET MUHASEBESİ - Deneme Sınavı - 5

Hastane işletmelerinde yukarıda belirtilenlere ek olarak yer alan endirekt işçilik maliyetleri iki temel grupta toplanabilir:

• Yardımcı İşçilik Maliyetleri • Yönetici İşçilik Maliyetleri

Hastane işletmelerinde işçilik ücretlerinin hesaplanmasında temelde üç yöntem kullanılır. Bu yöntemler aşağıdaki biçimde sıralanabilir:

Zaman Temeline Dayalı Ücret Yöntemi

Parça Başına Ücret Yöntemi

Primli Ücret Yöntemi

Zaman Temeline Dayalı Ücret Yöntemi

Ücret = Çalışma Süresi x Birim Süre Ücreti

Zaman temeline dayalı ücret sisteminin avantajları şu şekilde sıralanabilir:

Kolay uygulanabilir (ücretlerin hesaplanması) ve anlaşılabilirdir.

İşçilere çalıştığı sürece sabit bir geliri garanti eder.

Çalışanlar üzerinde zaman baskısı olmadığından özellikle hastane işletmeleri gibi özel dikkat isteyen işlerde rahat çalışma ortamı sağlanmasına imkân verir.

Hizmet başına düşen birim işçilik maliyetleri verim yükseldiğinde azalır.

Zaman temeline dayalı ücret sisteminin dezavantajları ise şu şekilde sıralanabilir:

İşçilere ödenecek ücret ile yapılan iş arasında doğrudan ilişki kurulamadığından çalışanları motive etmez.

İşçilerin sürekli biçimde gözetimine ve kontrolüne gereksinim duyulur.

Hizmet başına düşen birim işçilik maliyetleri verim düştüğünde artar.

İşçilerin bilgi, beceri ve yetenek düzeyleri göz ardı edilerek ücret hesaplandığından iş ortamındaki huzuru bozabilir.

Zaman temeline dayalı ücret sisteminin avantajları şu şekilde sıralanabilir:

Kolay uygulanabilir (ücretlerin hesaplanması) ve anlaşılabilirdir.

İşçilere çalıştığı sürece sabit bir geliri garanti eder.

Çalışanlar üzerinde zaman baskısı olmadığından özellikle hastane işletmeleri gibi özel dikkat isteyen işlerde rahat çalışma ortamı sağlanmasına imkân verir.

Hizmet başına düşen birim işçilik maliyetleri verim yükseldiğinde azalır.

Parça başına ücret sisteminin avantajları şu şekilde sıralanabilir:
• Sunulan hizmet ile ödenen ücret arasında doğrudan ilişki vardır.
• Daha çok çalışıp daha çok hizmet sunmayı motive eder ve verimliliği arttırır.
• İşçilerin sürekli biçimde gözetimine ve kontrolüne gereksinim duyulmaz.
• Sunulan hizmet miktarındaki azalış veya artış, birim hizmetteki işçilik maliyetlerini değiştirmez.
• Birim hizmet maliyeti ve işçi ücretlerinin hesaplanması ve izlenmesi daha kolaydır.

Hastane işletmelerinde hizmet üretim hacmindeki değişmelere göre maliyet davranışları dört başlık altında toplanabilir:

• Değişken Maliyetler,
• Sabit Maliyetler,
• Yarı Değişken Maliyetler,
• Yarı Sabit Maliyetler.

Giderlerin, doğal adlarına göre sınıflandırılması sonucunda türleri (çeşitleri) ortaya çıkmaktadır. Giderlerin ortaya çıkması aslında doğal adına, yani çeşidine göre olmaktadır. Örneğin; elektrik gideri, su gideri, işçilik gideri gibi. Ancak, bir hastanede çok fazla sayıda gider olduğundan ortaya çıkan her gideri doğal adına göre sıralamak mümkün olmayacaktır. Bu nedenle, giderlerin çeşitlerine göre sınıflandırılmasında kendi içinde gruplandırma yoluna gidilmiştir. Tek Düzen Muhasebe Sisteminde de esas alınan giderlerin türlerine göre sınıflandırılması aşağıdaki gibidir;
• İlk Madde ve Malzeme Giderleri
• İşçi Ücret ve Giderleri
• Memur Ücret ve Giderleri
• Dışarıdan Sağlanan Fayda ve Hizmetler
• Çeşitli Giderler
• Vergi, Resim ve Harçlar
• Amortisman ve Tükenme Payları
• Finansman Giderleri.

Hastane işletmelerinde hizmet üretim hacmindeki değişmelere göre maliyet davranışları dört başlık altında toplanabilir:

• Değişken Maliyetler,
• Sabit Maliyetler,
• Yarı Değişken Maliyetler,
• Yarı Sabit Maliyetler.

Bu doğrultuda, iyi bir karar aşağıdaki özel- likleri taşımalıdır:

• Karar etkili olmalıdır.
• Karar verimli olmalıdır.
• Karar uygulanabilir olmalıdır.
• Karar zamanında alınmış olmalıdır.

Yönetsel kararları, programlanmış (rutin) ve programlanmamış (rutin olmayan) kararlar olarak iki grupta toplamak mümkündür.

İşletmelerde alınan kararları, yönetim düzeylerine göre (üst yönetim, orta kademe yönetim, alt yönetim) üç grupta toplamak mümkündür.

Maliyet muhasebesi tarafından üretilen bilgilerin aşağıdaki işlevleri yerine getirmektedir:
• Birim maliyetlerin belirlenmesi
• Gider kontrolünün sağlanması
• Planlamanın yapılması
• Özel amaçlı kararlara yardımcı olunması

Karar, “Bir amacın veya çok sayıda amaçların elde edilebilmesi için, mevcut çok sayıda
alternatif arasında şuurlu olarak yapılan bir seçimdir.” biçiminde tanımlanmaktadır.

Karar verme, yönetimin temelini oluşturmaktadır. Planlamadan denetlemeye kadar
tüm yönetim işlevlerinin ortak yanı, bunların yerine getirilmesinde en önemli unsur olan
karar vermedir. Bu nedenle, yönetim ile karar verme kavramlarının çoğu kez aynı anlamda kullanıldığı ve yönetimin bir kararlar dizisi olarak incelendiği görülür

Karar Verme Ortamlarına Göre Karar Türleri

Başlıca karar verme ortamları;
• Gelecek hakkında tam ve kesin bilgilerin sağlanabildiği belirlilik ortamı,
• Gelecek hakkında kısmi bilgilerin sağlandığı risk ortamı,
• Herhangi bir bilginin toplanamadığı belirsizlik ortamı

şeklinde üçe ayrılabilir.

İşletmenin fonksiyonlarını yerine getirmesinde yönetimin aldığı kararların çok önemli olması, iyi bir kararın niteliklerinin de bilinmesini gerektirmektedir. En kısa biçimiyle,
iyi karar, istenilen sonuça ulaştıran karardır.

İşletmenin fonksiyonlarını yerine getirmesinde yönetimin aldığı kararların çok önemli olması, iyi bir kararın niteliklerinin de bilinmesini gerektirmektedir. En kısa biçimiyle,
iyi karar, istenilen sonuça ulaştıran karardır. Bu doğrultuda, iyi bir karar aşağıdaki özellikleri taşımalıdır:
• Karar etkili olmalıdır.
• Karar verimli olmalıdır.
• Karar uygulanabilir olmalıdır.
• Karar zamanında alınmış olmalıdır

Karar Verme Açısından Önemli Olan Maliyet Kavramları

Maliyet bilgilerinden karar süreci ve etkinlik ölçümlemede yararlanılması çeşitli maliyet bilgi türü kavramlarını ortaya çıkarmıştır. Bu bağlamda karar verme amacına dönük olarak maliyetler;

• Geçerli Maliyet,
• Batık Maliyet,
• Fırsat Maliyeti (Alternatif Maliyet),
• Marjinal Maliyet,
• Ek Maliyet

şeklinde başlıklar altında toplanabilir.