SAĞLIK KURUMLARINDA MALİYET MUHASEBESİ - Deneme Sınavı - 12

Sağlık kurumlarında, ihtiyaç duyulan ilk madde ve malzemeler, satın alma departmanları tarafından temin edilir. Sağlık kurumları, üretimde kullanacaları ilk madde ve malzeme- nin kullanılış miktar ve zamanına göre, depolarında belirli bir miktar stok bulundurmak mecburiyetindedir. İlk madde ve malzemelerin giriş ve çıkışlarının kayıt edildiği belgeler üzerinde, depoda bulundurulması gereken maksimum ve minimum stok miktarları gösterilir. İlk madde ve malzeme miktarlarının belirlenen minimum stok miktarlarına yaklaşması hâlinde, ambar (ana depo) servisinde çalışan yetkililer satın alma bölümüne ilk madde ve malzeme satın alma istek fişi doldurup gönderir. Satın alma bölümü ise ken- disine gönderilen ilk madde ve malzeme satın alma istek fişlerini değerlendirerek, satın alma işlemini başlatır. Bu amaçla öncelikle ilk madde ve malzemenin hangi satıcıdan satın alınacağı belirlenir, daha sonra da “satın alma fişi” düzenlenerek satıcıya gönderilir. Doğru cevap C’dir.

Sağlık kurumlarında sipariş edilen ilk madde ve malzemenin teslim alınması, bunların satın alma koşullarına uygun olup olmadığının belirlenmesi ve kalite kontrolünün ya- pılması işlevi; kurumun örgüt yapısına göre bazen ayrı bir servis olarak çalışan teslim alma ve kontrol bölümünce yapılmakta bazen de ambarlama servisinin sorumluluğuna bırakılmaktadır. Teslim alma işlemini yapacak servis, gelen siparişlerin kontrolünü yapıp malzemeyi fiilen teslim aldıktan sonra “İlk Madde ve Malzeme Ambar Giriş Fişi (Belgesi)” düzenler. Söz konusu fiş düzenlendikten sonra, ambar servisi, ilk madde ve malzeme- lerin kırılmalarını, bozulmalarını önleyecek biçimde depolayarak, ambarda bulunan her bir malın yerini ve miktarını göstermeye imkân verecek stok göz kartları tutar. İlk madde ve malzeme hareketlerini izlemek üzere açılan stok kartlarında; ilk madde ve malzemenin en düşük ve en yüksek miktarları, işletmeye giren, hizmet üretimine/üretime verilen ve stokta kalan miktarları yer alır. Doğru cevap D’dir.

Damga Vergisi ve Harçlar, ithal edilen ilk madde ve malzeme ile ilgili olarak ödenen damga vergisi ve harçlar da maliyete eklenir. Doğru cevap C’dir.

Akreditif Giderleri, kürşad komisyonu, sigorta primleri gibi giderlerdir. Doğru cevap C’dir.

Hareketli Ortalama Maliyet Yönteminde, her yeni malzeme alımında yeni bir ortalama birim maliyet hesaplanır ve bir sonraki alıma kadar tüm ambar çıkışları bu birim maliyeti ile fiyatlandırılır. Yönteme “hareketli ortalama maliyet yöntemi” denmesinin nedeni, ortalama birim maliyetinin her alımdan sonra değişmesidir. Diğer bir ifadeyle, bu yöntemde, çıkış anında mevcut olan ilk madde ve malzeme stoklarının toplam maliyet değeri, toplam miktara bölünerek birim ağırlıklı ortalama maliyet hesaplanır. Doğru cevap D’dir.

Yenileme Maliyeti (Cari Piyasa Fiyatı) Yönteminde hizmet üretimine (üretime) verilen ilk madde ve malzemelerin değerlen- dirilmesinde, o anda piyasada olan fiyatlar uygulanmaktadır. Başka bir ifadeyle, üretimde kullanılan ilk madde ve malzemenin yerine yenisini koymak için katlanılacak fedakârlık ne ise çıkış maliyetleri de ona göre belirlenmektedir. Çıkışların değerlendirilmesi, her çı- kış anında o andaki cari piyasa fiyatına göre yapılabileceği gibi, ay sonlarında da yapılabi- lir. Ay sonlarında cari piyasa fiyatına göre tüm çıkışların değerlendirilmesi yapılıp, gider yerlerine yüklenmesi sağlanabilir. Doğru cevap A’dır.

VED yöntemi tıbbi malzemeleri, özellikle ilaçları hastanın hayati açıdan ihtiyacına göre sınıflandırmakta kullanılar bir stok kontrol yöntemidir.. VED yönteminde, ilaç ve malzemeler önem derecesine göre üç gruba ayrılmaktadır. Gruplandırma, malzemelerin insan hayatı açı- sından taşıdığı değere göre belirlenmektedir. V Grubu: Bu grup, hasta açısından hayati öneme sahip olan ilaç ve malzemelerdir. Sağlık işletmesinde bulunması zorunlu olan ve en çok bulunan tıbbi malzeme ve ilaçlardır. E Grubu: Bu grup, hasta açısından orta derecede öneme sahip olan ilaç ve malzemelerdir. D Grubu: Hayati önem taşımayan, isteğe bağlı olarak hastane bünyesinde bulundurulan malzemelerdir. Doğru cevap E’dır.

Sabit Sipariş Periyodu Yönteminde  önce, her stok düzeyi için maksimum stok düzeyi belirlenir. Stok düzeyleri belirlendikten sonra, stokların siparişi için belirli bir sabit süre tespit edilir. Sürelerin bi- timinde, eksilen stok seviyeleri maksimum stok düzeyine kadar sipariş verilerek tamamlanır. Çok sayıda ve değişik özellikte stok kaleminin bulunduğu bir sistemde uygulaması oldukça güç bir yöntemdir. Ayrıca, siparişlerin süreye bağımlılık arz etmesi de satıcıların sunacağı kârlı alımlardan yararlanma özelliğini ortadan kaldırır. Doğru cevap C’dir.

Hastane işletmelerinde maliyetlerin doğru bir biçimde hesaplanabilmesi için bir dizi aşamanın izlenmesi gerekir. Bu aşamalar aşağıdaki gibi sıralanabilir:

• Verilen her bir hizmetin tanımlanması,

• Esas ve yardımcı maliyet yerlerinin tanımlanması,

• Maliyet kalemlerinin belirlenmesi,

• Dağıtım anahtarlarının tespit edilmesi,

• Yardımcı maliyet yerlerindeki maliyetlerin esas maliyet yerlerine dağıtım anahtarları ile dağıtılması,

• Esas maliyet yerlerinde oluşan maliyetlerin dağıtım anahtarları vasıtasıyla hastalara yüklenmesi.

Hastane işletmelerinde servis maliyetleme yönteminin kullanılması durumunda sağlanacak yararlar;

• Her bir servis maliyetinin bilinmesi dolayısıyla servis bütçesinin ve genel işletme bütçesinin hazırlanması,

• Üretkenliğin denetiminin (performans denetimi) geliştirilmesi,

• Servislerin sabit ve değişken maliyetlerinin tespit edilerek, yönetilebilen maliyetlerin azaltılabilmesi,

• Üretim maliyeti yüksek hizmetlerin dışarıdan sağlanması kararının alınması,

• Bazı servislerin kapatılması veya iyileştirilmesi için analizler yapılması,

• Maliyet yerlerinde sorumlu olarak çalışan personele giderlerin oluşumu ile ilgili sorumluluk yüklenmesi ve

• Yeni servislerin açılmasıdır.

Esas Üretim Maliyet Yerleri; hastalara sunulan sağlık hizmetlerinin üretildikleri yerlerdir.

Genel Yönetim Gider Yerleri; sağlık hizmetleri dışında idari birimlerde oluşan giderlerin toplandığı yerlerdir.

Maliyet yerlerine direkt yüklenemeyen maliyetleri, maliyet yerlerine dağıtmada kullanılan ölçütlere dağıtım anahtarı denir.

Birinci dağıtım;  hastanede oluşan tüm maliyetlerin, belirlenen maliyet yerlerine dağıtım anahtarları aracılığıyla dağıtılmasıdır.

Yardımcı maliyet yerlerinden esas maliyet yerlerine yapılan dağıtıma ikinci dağıtım denir.

Basit Dağıtım Yönteminde; yardımcı maliyet yerlerindeki maliyetler, dağıtım anahtarları aracılığıyla doğrudan esas maliyet yerlerine dağıtılır.

Basamaklı Dağıtım Yönteminde; yardımcı maliyet yerlerinde toplanan maliyetler, dağıtım anahtarları aracılığıyla hem kendi aralarında hem de esas maliyet yerlerine dağıtılır.

Sağlık kurumlarında hasta maliyetlerini hesaplamada bir diğer kritik aşama esas maliyet yerlerinde toplanan maliyetlerin hastalara dağıtılmasıdır. Yapılan bu işleme üçüncü dağıtım denilir ve maliyetlerin dağıtılmasında son aşamadır.

Sağlık kurumlarında, ortaya çıkacak ani gereksinimleri karşılamak ve tıbbi tetkik ve tedavilerin kesintiye uğramadan sürdürülmesini sağlamak amacıyla bulundurulan her türlü sarf malzemesi stok olarak ifade edilmektedir.

Direkt İlk Madde ve Malzeme; üretilen mamulün/hizmetin bünyesine giren ve hangi ürün için ne miktarda kullanıldığı rahatlıkla izlenilebilen ilk madde ve malzemedir.