SAĞLIK KURUMLARINDA MALİYET MUHASEBESİ - Deneme Sınavı - 5

Üretilen mamullerin/hizmetlerin birim maliyetlerini saptayarak bilançoda stokların, gelir tablosunda satılan mamuller/hizmetler maliyetinin belirlenmesini sağlamak, maliyet muhasebesinin genel amaçlarındandır. Doğru cevap C'dir.

Giderlerin, doğal adlarına göre sınıflandırılması sonucunda türleri (çeşitleri) ortaya çıkmaktadır. Giderlerin ortaya çıkması aslında doğal adına, yani çeşidine göre olmaktadır.

Hastane işletmelerinde, poliklinik, klinik, ameliyathane, doğumhane,yoğun bakım, klinik laboratuvarları, tedavi üniteleri ve eğitim hizmeti üretimi birimleri vb. hizmet yerlerine ilişkin giderler esas üretim gider yerleri giderleri arasında sınıflandırılır.

Hastane işletmelerinde hasta sayısına göre tıbbi ve sarf malzemeleri giderleri değişiklik gösterir. Tıbbi ve sarf malzemeleri için yapılan giderler değişken giderler arasında sınıflandırılırken diğer giderler sabit giderler arasında sınıflandırılır.

Karma giderler arasında sınıflandırılan yarı sabit giderler, belirli bir faaliyet düzeyinde sabit, bu faaliyet düzeyi aşıldığında basamaksal artış gösteren, sıçrama yapan giderlerdir. Bu tür giderlere basamaksal bir görüntüleri olduğundan basamaklı giderler adı da verilmektedir. Örneğin,hastane işletmesi kullandığı bir röntgen cihazının yanına, ikinci bir röntgen cihazı alıp kullanırsa, yeni röntgen cihazının da amortismanı söz konusu olacak, bu durumda sabit gider niteliğindeki amortisman giderleri iki katına çıkacak ve basamaksal artış gösterecektir.

Toplam Maliyet (TC) = Toplam Değişken Gider (TVC) + Toplam Sabit Gider (TFC)

350.000 = (250 x 1.000) + 100.000

Standart giderler belli bir zaman aralığında ve kapasitede ortaya çıkması beklenen giderlerdir. Faaliyet yapılmadan
önce bilimsel yöntemlerden yararlanarak belirlenen giderler standart giderlerdir. Hastane işletmelerinde kullanılması zordur.

Sigorta giderleri çeşitli giderler içinde yer alır.

Sağlık hizmetlerinde kullanılan her türlü ilaç, direkt ilk madde ve malzemeye örnek olarak verilebilir. Sağlık hizmetlerinde kullanılan bandaj, pamuk ve şırınga gibi tıbbî malzemeler, büro ve kırtasiye malzemeleri, temizlik malzemeleri gibi tıbbî olmayan malzemeler endirekt malzeme giderlerine örnek olarak verilebilir.

Araştırma ve geliştirme giderleri işletme fonksiyonlarına göre giderlerin sınıflandırmasında yer alır.

Sağlık hizmetlerinin maliyeti, sağlık kurumunun kendi faaliyet konusunu oluşturan sağlık hizmetini üretebilmesi için tükettiği üretim faktörlerinin para ile ölçülebilen değeri şeklinde tanımlanabilir.

Tekdüzen Hesap Planında 7 ile başlayan yani 700-799 arasındaki hesaplar “Maliyet Hesapları” olarak sınıflandırılmıştır. Maliyet
hesapları sınıfı da 7/A ve 7/B olmak üzere kendi içerisinde iki seçeneğe ayrılmıştır.

Yansıtma hesapları, fiilî maliyet uygulayan işletmelerde maliyet dönemi sonunda gider hesaplarında toplanan maliyet ve giderlerin ilgili bilanço ve gelir tablosu hesaplarına aktarılması amacıyla kullanılan hesaplardır. 7/A seçeneğinde her bir gider hesabı için ayrı bir yansıtma hesabı bulunmaktadır. Giderler maliyet dönemi sonunda bu yansıtma hesaplarına alacak, giderlerin yansıtıldığı hesaplara borç kaydedilerek söz konusu hesaplara aktarılmış olur. Örneğin, 740. Hizmet Üretim Maliyeti Hesabının yansıtılması gerektiği zaman 741. Hizmet Üretim Maliyeti Yansıtma Hesabı kullanılır.

790-797 no.lu maliyet hesaplarında toplanan giderler dönem sonunda 798. Gider Çeşitleri Yansıtma Hesabının alacağı karşılığında Faaliyet giderleri hesabına değil 799. Üretim Maliyetleri Hesabına aktarılırlar.

İşletmenin ana faaliyet gider yerlerine ve diğer gider yerlerine müşterek nitelikte destek hizmet üreten birimlerdir. Hastane işletmelerinde hasta kabul, merkezi sterilizasyon, teknik bakım ve onarım merkezi gibi gider yerleri bu grup içerisinde yer alır.

Bahsi geçen tanım finansman giderlerini açıklamaktadır.

Maliyet Muhasebesi Bağlantı Hesapları, işletmede genel muhasebe sistemi ile maliyet muhasebesi sisteminin birbirlerinden ayrı olarak tutulduğu durumda, genel muhasebe ve maliyet muhasebesi arasında bağlantıyı sağlarlar.

Hastanelerde maliyetlerin kontrol altına alınamamasının nedenleri aşağıdaki gibi özetlenebilir: 

• Sağlık hizmetlerinin örgütlenme biçimi ve kontrolündeki yetersizlikler,
• Hizmet kullanıcılarının önerilen yenilikleri değerlendirme ve hayata geçirme sürecinin
ağır işleyişi,
• Hasta ve hasta yakınlarının sağlık hizmetlerinin kullanımı konusundaki bilgisizlikleri,
• Uygulanan tedavi ve bu tedavinin sonuçlarını ilişkilendirecek açık kriterlerin bulunmayışı,
• Maliyetleri düşürmek için kullanılan kontrol araçlarının hizmet kullanıcıları tarafından
tam anlaşılamaması,
• Kişilerin hastalıklara karşı bireysel koruyucu önlemleri almamaları,
• Hekim ile hasta ilişkisindeki mahremiyetin, sağlık kurumu yöneticisi ve hekim
arasındaki işbirliğini sınırlandırması,
• Ödeme sisteminin yetersizliği,
• Fayda-maliyet bilincinin yetersizliği,
• Maliyetleri düşürme projelerine ilişkin önyargıyla yaklaşılması,
• Hekimlerin yönetsel bilgi ve becerilerinin yeterli düzeyde olmayışı.

Teknolojik yetersizlikler bu bağlamda değerlendirilmemektedir.