SAĞLIK KURUMLARINDA İLETİŞİM

Hasta-hekim ilişkisinde etkili unsurlar; hastanın yaşı, cinsiyeti, eğitim düzeyi, sosyokültürel özellikleri, kişilik yapısı, psikolojik durum şeklinde özetlenebilir.

Devlet İstatistik Enstitüsü tarafından yapılan araştırmaya göre (2003) ülkemiz nüfusunun yüzde 12’si engelli kişilerden oluşmaktadır. Engellilik, doğuştan ve kazanılmış olarak iki ana grupta toplanabilir. Doğuştan olan engellilikte doğum öncesi, doğum sırası ve anne ile ilgili faktörler belirleyicidir.

Görme sorunlu yetişkin birey ile iletişim kurarken dikkat edilmesi gerekenler şunlardır:
• Sağlık çalışanı hasta odaya girdiğinde kendi
ismini vererek konuşmaya başlamalı ve hastaya ismiyle hitap etmelidir. Aksi hâlde hasta kiminle konuşulduğunu anlamayabilir.
• Konuşurken “görmek” ya da “kör” gibi kelimeleri kullanmaktan çekinilmemeli ve hastanın yanından ayrılacağı zaman hasta sözlü olarak bilgilendirilmelidir.
• Aydınlatma uygun bir şekilde sağlanmalıdır.
• Yazılı bilgi hastanın soru sormasına fırsat bırakarak sözcüklerle kesin ve anlaşılır biçimde izah edilmelidir. El ile işaret etmenin ya da göze hitap eden işaretler kullanmanın yararı yoktur.
• Girişim uygularken ayrıntılı bilgi verilmelidir.
• Kapılar yarı açık bırakılmamalı ve hasta odanın ortasında yalnız bırakılmamalıdır.
• Odadan ayrılırken hastaya bilgi vermelidir.

Öte yandan "hiçbir zaman bir seferde çok fazla bilgi verilmemeli, kafa karışıklığına yol açılmamalıdır" önerisi, zihinsel özürlü hastalarla iletişim açısından daha uygundur.

“Artikülasyon”, sesin gırtlak üstü düzenekte yer alan organlar yardımıyla konuşma sesleri olarak şekillendirilip üretilmesidir, Artikülasyon bozuklukları nedenleri; konuş-mada yer alan organlardaki yapısal bozuktular, işitme engeli, zekâ engeli, gelişim etkileri ve yanlış öğrenmedir.

Mümkün olduğunca yavaş ve akıcı konuşmalı, yüksek sesle konuşmamalı, eğer hasta sizi anlamadıysa konu tekrar edilmeli, tekrarlarda da mümkünse aynı
cümle kullanmalıdır. Çünkü kelimeleri değiştirmek hastalarda karışıklığa yol açar.
tıbbi terimler kullanmamalı, cümlenin en basit formları kullanılmalı; aktif cümleleri pasif cümlelerden fazla kullanmalı (örneğin “doktor sizi muayene edecek”
cümlesi “doktor tarafından muayene edileceksiniz” cümlesinden daha iyi anlaşılır), mantıklı ve açık direktifler verilmeli, kısa ve yoğun açıklamalar yerine, söylenmek istenen şey uzun açıklamalar şeklinde ifade edilmeli, hastada kafa karışıklığına yol açabilecek örnekler verilmemeli, açıklamakta zorlanıldığı zaman resim ve
modeller kullanılmalı, hiçbir zaman bir seferde çok fazla bilgi verilmemeli, hasta tarafından anlaşıldığından emin olunmalıdır. Uygun davrandığında ödüllendirme davranışı zihinsel özürlülerle iletişimde dikkat edilmesi gerekenlerden biridir.

Sensörinöral işitme kaybı: İşitme kaybı koklea ve daha sonraki bölümleri içeri¬yorsa sensorinöral işitme kaybı olarak tanımlanır.

Eğer birey söylenen kelimeleri anlamamışsa sağlık çalışanı mesajı tekrarlarken aynı cümleyi tekrar etmek yerine farklı kelimelerle yeni bir cümle kurmalıdır; çünkü duyma yetersizliği olan hastalar söylenilen kelimeleri anlamak için dudak hareket¬lerini okumaya gereksinim duyarlar ve bazı basit kelimeleri daha iyi okuyabilirler.

Zihinsel engelli bireyle iletişim kurarken fiziksel uyaranlar (oyuncaklar, resimler, sesler vb), duygusal (göz göze gelme, okşama, dokunma vb.) ve sözel iletişim (konuşma, çevresi ve çevresindekileri tanıtıcı bilgi verme vb.) kullanılabilir. Konuşurken verilen mesajların anlamlı, basit, özel ve dikkatle seçilmiş olmasına özellikle dikkat edilmelidir.

Kanser hastalarında tanıyı reddetme, reaktif depresyona girme, başına gelen bu kötü olay nedeniyle çevresini suçlama gibi sorunlar görülebilmektedir. Hastalığın ilerlemesi ile birlikte ölüm korkusunun hâkim olduğu dönemde hastalar sağlık çalışanlarının ve özel¬likle hekiminin yeterince ilgilenmediği düşüncesine kapılıp suçlayıcı tavır takınabilmektedirler.

Dünya Sağlık Örgütünün 2010 yılı verilerine göre dünya genelindeki ölümlerin sebebini en çok bulaşıcı olmayan kronik hastalıklar oluşturmaktadır.

Normal bir kişinin bedensel, zihinsel ve ruhsal özelliklerinden belirli bir oranda ve sürekli olarak kalıtımsal ya da sonradan olma herhangi bir noksanlık sonucu kişinin gereklerine uyamama durumuna engellilik denir.

Bir hastalığın gidişi sırasında hastalığa eklenen ve hastalığı ağırlaştıran tabloya komplikasyon denir.

Minnet duygusu hasta kişilerde çoğunlukla görülen duygu hallerinden biri değildir.

Hastaya açık uçlu sorular sorarak iletişim kurmak onu anlamayı esas alan bir iletişim şeklidir.

Sağlık çalışanlarının görme engelli bireylerle iletişim kurarken dikkat etmesi gereken- ler, yetişkin hastalar ve çocuk hastalar için ayrı ayrı ele alınabilir. Görme sorunlu yetişkin birey ile iletişim kurarken dikkat edilmesi gerekenler şunlardır: Sağlık çalışanı hasta odaya girdiğinde kendi ismini vererek konuşmaya başlamalı ve hastaya ismiyle hitap etmelidir. Aksi hâlde hasta kiminle konuşulduğunu anlamayabilir. Konuşurken “görmek” ya da “kör” gibi kelimeleri kullanmaktan çekinilmemeli ve hastanın yanından ayrılacağı zaman hasta sözlü olarak bilgilendirilmelidir. Aydınlatma uygun bir şekilde sağlanmalıdır. Yazılı bilgi hastanın soru sormasına fırsat bırakarak sözcüklerle kesin ve anlaşılır biçimde izah edilmelidir. El ile işaret etmenin ya da göze hitap eden işaretler kullanmanın yararı yoktur. Girişim uygularken ayrıntılı bilgi verilmelidir. 
Kapılar yarı açık bırakılmamalı ve hasta odanın ortasında yalnız bırakılmamalıdır. 
Odadan ayrılırken hastaya bilgi vermelidir.

Sesin gırtlak üstü düzenekte yer alan organlar yardımıyla konuşma sesleri olarak şekillendirilip üretilmesine artikülasyon denir.

Konuşma sorunlu hastalarla konuşurken yüksek sesle konuşmaya gerek yoktur.

İşitme kaybı koklea ve daha sonraki bölümleri içeriyorsa sensörinöral işitme kaybı olarak tanımlanır.

Yaşlılığa bağlı olarak ortaya çıkan işitme bozukluklarına presbikuzi denir.

IQ testlerinde 20-25 değerinin altında olanlar ileri düzey zihinsel gelişme geriliği olan hastalar olarak değerlendirilir .