SAĞLIK KURUMLARINDA İLETİŞİM - Deneme Sınavı - 8

Hasta yoğun bakım ortamında kendini rahat hissetmez aksine korku, kaygı, depresyon duyguları içindedir ve bu duygularla halüsinasyonlar görebilir.

Terapötik yaklaşımın önemli unsurlarından biri hastaya dokunmaktır.

Hasta merkezli sağlık hizmetlerinin nitelikleri şunlardır: sağlık hizmetlerine ulaşım, hasta ile etkin iletişim, enformasyon sistemleri, hizmet koordinasyonu, bütünleştirilmiş ve uyumlu takım çalışması, ulaşılabilir enformasyon. Bireysel çalışma bu nitelikler arasında yer almaz.

Hastayla olan iletişimi olumsuz etkileyen ifadeler şöyle sıralanabilir: “bilmiyorum, benim hatam değil, bu benim işim değil, yapamam, şu an meşgulüm, sürekli kaygılanıyorsunuz, bir şey mi istiyorsunuz!”. Sıralanan diğer seçenekler olumlu etki sağlayan ifadelerdir.

Hekim-hasta etkileşim adımlarından görüşmeyi yönetme adımı açık uçlu soruların sorulduğu, hastanın kendisi ve ailesi hakkında bilgi edinildiği, hastanın soru sormaya teşvik edildiği ve etkin dinlemenin yapıldığı adımdır.

Etkin iletişim uygulamalarından öğretici içerik sunma kapsamında hastanın temel bilgisini öğrenmeye yönelik soruların sorulması ve diyalog süresince en fazla üç can alıcı noktadan bahsedilmesi yer alır.

Yataklı tedavi birimlerinde hizmet veren sağlık personelinin sahip olması gereken beceriler şöyle sıralanabilir: kendinden emin ve etkin iletişim kurabilmeli, hastanın bireysel farklılıklarını, yeterliliklerini ve ihtiyaçlarını dikkate alarak iletişim kurabilmeli, farklı iletişim araçları ve farklı iletişim biçimleri kullanabilmeli, kişisel güvenlik ve tam bir iyilik hali sağlayabilmeli, davranış değiştirmeye yönelik iletişim biçimleri geliştirebilmeli, açık ve net yazılı ya da elektronik kayıt tutabilmeli, hasta mahremiyetine özen gösterebilmeli.

Yoğun bakım sendromu; korku, kaygı, depresyon, halüsinasyon gibi psikolojik etkilerin ortaya çıktığı durum olarak tanımlanmaktadır.

Bilgi ve iletişim teknolojileri aracılığı ile iletişimin hastaların ihtiyaçlarına yanıt verir nitelikte olması için temel ilkeler şunlardır: sağlık hizmeti sürekli ilişkiye dayandırılmalıdır, hasta kontrol kaynağıdır, bilgi paylaşılmalıdır, karar alma süreci kanıta dayalı olmalıdır, güvenilirlik sağlanmalıdır, şeffaflık gerekliliktir, ihtiyaçlar öngörülmelidir, sağlık hizmeti sunan personel arasında iş birliği önceliktir. Bilgi gizli kalmamalı aksine paylaşılmalıdır.

Terminal dönem hastanın son günlerini yaşadığı ölüm öncesi dönemdir. Bu dönedeki hastayla iletişimde dikkat edilmesi gereken bazı noktalar vardır. Örneğin, hastaya o ana kadar ne bildiği ve ne algıladığı sorulur. Hastaya bilgi vermeden önce hastanın beklentileri sorulur. Hasta ile dürüstçe ama şefkatli bir tavırda konuşulur. Üstü örtülü ifadelerden ve tıbbi terimlerden kaçınılır. ‘Kanser’ ya da ‘ölüm’ gibi ifadeler açıkça telaffuz edilir.

Yoğun bakım hizmetine yönelik güvensizlik ve memnuniyetsizlik oluşan düzey aile düzeyidir.

İlk karşılaşma hazır olma, yakınlık gösterme, oturma ve konuşma imkânı sağlama bileşenlerinden oluşur. Bu adımda kimliği bilinir bir biçimde hastanın karşılanması, göz temasının sağlanması, sağlık personelinin kendisini tanıtarak tedavi sürecindeki rolünü anlatması, hasta ile yüz yüze gelecek şekilde oturma ve hastayı dikkatlice dinleme yer alır.

Hasta merkezli sağlık hizmetlerinde bütünleştirilmiş ve uyumlu takım çalışması olmalıdır. Ekip çalışması yerine birebir çalışma hasta merkezli sağlık hizmetlerinin niteliklerinden değildir.

112 personeli ile görüşme sırasında personel arayan kişi ya da hastayla çok hızlı konuşmamalıdır.

Acil serviste hizmet veren sağlık personelinin hasta merkezli yaklaşım gereği izlemesi gereken adımlar sırasıyla I-II-III-IV-V-VI olmalıdır.

Acil serviste iletişimi etkileyen faktörler hasta açısından kaygı, hastalık, inanç, tutum, davranış, beklenti, sağlık okuryazarlığı; sağlık personeli açısından stres, empati, davranış, tutum, beklentidir. Ortak olan faktör tutumdur.

Hekim-hasta iletişimini etkileyen iletişim engelleri; duygusal durum, statü farkı, zaman sınırlaması, sosyal güç, kültürel farklılıklar, tıbbi terminoloji kullanımıdır. Sağlık hizmetlerinde zaman sınırlamasının olmaması mümkün değildir.

Sağlık kurumlarında ayaktan muayene yapılan polikliniklerde hekim ve hasta arasında gerçekleştirilen görüşme sürecindeki adımlar; karşılama/giriş, diyalog ve anamnez, fiziksel muayene, teşhise yönelik bulguları açıklama, hastalık ile ilgili bilgi verme/danışmanlık, tedavi sürecini açıklama, karşılıklı sonlandırmadır. Sadece hekim tarafından sonlandırma olmamalıdır.

Tedavi sürecinde hizmet veren sağlık personelinin empati yeteneğini geliştirebilmesi için gerekli koşullardan biri, hastanın duygusal durumunu tahmin etmek değil, hastanın duygusal durumunu hissetmektir.

Hasta ile gerçekleştirilen etkin iletişim, tedavi sürecinde hasta üzerinde fiziksel yarar sağlamaz bilgisi yanlıştır, çünkü etkin iletişim hasta üzerinde olumlu etki sağlar, örneğin ağrının azalması gibi.