SAĞLIK KURUMLARINDA FİNANSAL YÖNETİM

Bu yaklaşıma göre sağlık kurumunun sermaye yapısı içerisinde borcun ağırlığının artması belli bir noktaya kadar firma değerini yükseltecektir. Bu nokta kurumun optimal sermaye düzeyidir. Bu noktada firma değeri maksimum, sermaye maliyeti minimum olmaktadır. Bu noktadan sonra borç düzeyinin artması sermaye maliyetini arttırarak firma değerini düşürmektedir.

Sağlık kurumlarının sermaye yapıları incelenirken üzerinde durulması gereken temel sorulardan biri, kurumun sermaye yapısındaki diğer bir ifadeyle yabancı kaynak ve öz kaynak bileşimindeki değişmelerin, optimal sermaye maliyetini ve sağlık kurumunun piyasa değerini etkileyip etkilemeyeceğidir. Bu konuda farklı yaklaşımlar bulunmaktadır. Bunlar; Net Gelir Yaklaşımı, Net Faaliyet Geliri Yaklaşımı, Geleneksel Yaklaşım ve Modigilani-Miller Yaklaşımı’dır. Bu yaklaşımlarda firmanın sermaye yapısı ile değeri arasındaki ilişki açıklanmaya çalışılmaktadır.

Ticari kredi veya satıcı kredisi de denilen bu finansman kaynağı; satıcının alıcıya malını satabilmek için açmış olduğu kısa vadeli kredi olarak tanımlanmaktadır. Sektörde faaliyet gösteren firmaların ilaçlarını, tıbbi malzemelerini ve diğer sarf malzemelerini sağlık kurumlarına satabilmek için kurumlara açtıkları krediler buna örnek olarak verilebilir.

Finansal kiralama (leasing) sağlık kurumlarına taşınır veya taşınmaz malların hizmetlerinden kiralama yoluyla yararlanma imkânı veren bir finansman aracıdır. Leasing kuruluşu (kiralayan) ve alıcı kurum (kiracı) arasında bir kiralama sözleşmesi yapılmaktadır. Bu sözleşmeyle, kiracı kurum söz konusu varlıkların sağlayacağı hizmetlerden yararlanma hakkına sahip olmaktadır. Kira sözleşmelerinin bitiminde kiracıya sözleşmelerle konulan hükümlerle kira süresini uzatma veya söz konusu varlığı satınalma gibi haklar tanınmaktadır.

- Yabancı kaynağın sağlık kurumuna maliyeti özellikle sabit faiz ile borçlanıldığında belirli ve sınırlıdır. - Yabancı kaynak temin süreci iyi yönetildiği takdirde öz kaynaklarla finansmana göre sermaye maliyetleri daha ucuzdur. - Uzun vadeli yabancı kaynaklara ödenen faizlerin vergi matrahından indirilebilme imkanı olması vergi avantajı sağlamaktadır. - Kredi sözleşmeleri iyi hazırlandığı takdirde, uzun vadeli yabancı kaynak ile finansman sağlık kurumlarına esneklik sağlar. - Uzun vadeli yabancı kaynaklarla finansman, belirli koşullar altında sağlık kurumlarına, finansal kaldıracın etkisinden yararlanma imkanı sağlar. Yukarıda yer alan maddeler sağlık kurumu için avantajlıdır fakat kredilerin döviz cinsinden alınması durumunda kur riskinin bulunması kurum için bir dezavantajdır.

Verilen seçeneklerdeki ifadelerin hepsi özkaynakla finansmanın avantajlı yönlerini vurgulamaktadır.

Sağlık kurumlarının ihtiyacı olan makine ve teçhizat bu kredinin konusunu oluşturmaktadır. Kurumlar bu yolla makine ve teçhizatın maliyetini uzun zamana yayarak kolay geri ödeme imkanına kavuşmaktadırlar. Kredinin geri ödemesi, makine ve teçhizattan beklenen gelire uygun olarak önceden belirlenen bir plan dahilinde ve düzenli taksitler halinde olmaktadır. Sağlık kurumlarının kredi taksitlerini düzenli olarak ödeyebilmesi için bu yöntem ile temin edilen makine ve teçhizatı verimli ve etkili kullanması gerekmektedir. Ayrıca makine ve teçhizatın mülkiyeti kredi ödemeleri sona erene kadar kredi verene ait olmaktadır.

İşletme sahip ve ortaklarının bilanço tarihinde işletmeye yapmış oldukları sermaye yatırımlarının tutarıdır. İşletmenin ortakları tarafından taahhüt edilmiş sermaye ile henüz ödenmemiş sermaye arasındaki fark, ödenmiş sermayedir. Bireysel işletmelerde bir sermaye taahhüdü işlemi bulunmadığından, bu işletmelerde sermaye hesabının kalanı aynı zamanda ödenmiş sermayeyi gösterir.

Kurumun sermaye yapısı değiştikçe ve borç/öz kaynak oranı yükselip sermaye yapısı riskli hale geldikçe öz kaynak maliyeti artmaktadır. Çünkü kurum otalama sermaye maliyetinden daha ucuz yabancı kaynak sağladığı durumda, piyasa değerini düşürmemek için daha yüksek oranda temettü dağıtımı yapacaktır ve bu da öz kaynak maliyetini yükseltecektir. Yabancı kaynak maliyetindeki düşüş öz kaynak maliyetindeki artışı getirecek, dolayısıyla firmanın ortalama sermaye maliyeti değişmeyecektir. Bu nedenle kurumun yabancı kaynak kullanımını artırmakla sermaye maliyetini azaltma imkânı yoktur. Bu yaklaşıma göre, kurumların tek bir optimal sermaye yapısı yoktur. Kurum için tüm sermaye yapıları bir anlamda optimaldir. Özetle bu yaklaşımda, sermaye yapısını değiştirmekle, firma değerini artırmak mümkün olmamaktadır.

Modigilani-Miller Yaklaşımı sermaye maliyeti konusunda bu görüşleri savunurken soruda sıralanan temel bir takım varsayımlara dayanmaktadır.

Uygunluk, fonların sağlandığı kaynakların özelliği ile yatırıldığı varlıkların uyum içerisinde olmasını ifade etmektedir. Dönen varlıkların süreklilik göstermeyen kısmının kısa vadeli kaynaklarla; duran varlıkların ise uzun veya devamlı kaynaklarla (UVYK+Özkaynak) finanse edilmesi varlıkların uyumlu olduğu kaynaklarla finanse edildiğini göstermektedir.

Bir kurum için optimal sermaye yapısına ulaşmak, sermaye maliyetini en düşük düzeye indirmek anlamında kullanılmaktadır. Kurumun piyasa değerini en yüksek düzeye çıkaran ve sermaye maliyetini en düşük düzeye indiren sermaye yapısı sağlık kurumu için optimaldir.

Dönen varlıklar sağlık kurumunun bir faaliyet dönemi içinde (genellikle bir yıl) nakde çevirebildiği varlıklardan oluşmaktadır. Yani kısa vadeli yabancı kaynaklar sağlık kurumları tarafından ilaç, tıbbi malzeme ve benzeri varlıkların alımı için kullanılmalıdır.

Sağlık kurumları finansal yöneticilerinin bu konuda vermeleri gereken önemli kararlardan biri kısa vadeli yabancı kaynak maliyetinin ne kadar olacağıdır. Karar verilirken ilgili bütün faktörlerin dikkate alınmasında yarar bulunmaktadır. Bunlar;
• Sağlık kurumunun varlıklarının yapısı
• Dönemsel değişmeler hakkındaki tahminler
• Kısa vadeli yabancı kaynakların maliyeti
• Likidite ile ilgili riskler
• Ekonomik konjonktür
• Kısa vadeli yabancı kaynakların konsolide edilebilme koşulu.

Sağlık kurumları tarafından sıklıkla başvurulan satıcı kredilerinin, diğer yabancı finansman kaynaklarına kıyasla; sağlanmasının kolay olması, esnek olması, formalitesinin azlığı, iyi planlandığı takdirde maliyetinin düşük olması, yenileme ve vade uzatımının daha kolay olması gibi olumlu yönleri bulunmaktadır.

Finansman bonoları alternatif yöntemlere kıyasla daha ucuz maliyette fon sağlama imkanı yaratabilir. Ayrıca işlem prosedürünün diğer yöntemlere göre daha kısa olması, belirli bir limite tabi bulunmaması, bonoların para piyasasında işlem görmesinin sağlık kurumuna itibar sağlaması gibi nedenlerle tercih edilmektedir.

Yabancı kaynağın sağlık kurumuna maliyeti özellikle sabit faiz ile borçlandığında belirli ve sınırlı olması uzun vadeli finansman kaynaklarının avantajlarından biridir.

Bu krediler bir tür açık kredidir. Belirlenmiş kredi limiti aşılmamak kaydıyla periyodik borçlanmalara ve geri ödemelere imkan tanıyan bir kredi türüdür. işletme geri ödemede bulundukça tekrar önceden belirlenen kredi limitini kullanmaya hak kazanır.

Hisse senedi çıkarma işleminin belli bir maliyeti vardır. Bu maliyet genellikle yabancı kaynakla finansmanın maliyetinden daha yüksektir. Sağlık kurumları bu maliyet unsurlarını dikkate almalıdır.

Sermaye Yedekleri: Hisse senedi ihraç̧ primleri, iptal edilen ortaklık payları ve yeniden değerleme değer artışları gibi sermaye hareketleri ile ortaya çıkan ve işletmede bırakılan tutarları kapsamaktadır.