SAĞLIK KURUMLARINDA FİNANSAL YÖNETİM

Sağlık kurumlarındaki finansal yöneticinin nakit ve nakit benzeri varlıkların yönetim fonksiyonunu yerine getirirken alacağı kararları;

• Planlama dönemi içerisinde sağlık kurumunun nakit açığı ve nakit fazlasını tahmin etmek,

• Bulundurulması gereken optimum nakit miktarını saptamak,

• Nakit yetersizliği karşısında sağlanacak ek nakdin maliyetini belirlemek,

• Nakit girişlerini hızlandırıcı, nakit çıkışlarını yavaşlatıcı önlemler almak,

• Nakit mevcudunun kasa, banka ve menkul kıymetler arasındaki dağılımını belirlemek şeklinde sıralayabiliriz.

Nakit Bulundurma Nedenleri

Genellikle, işlem, ihtiyat ve spekülasyon olmak üzere üç amaç için nakit bulundurulmaktadır. İşlem amacıyla bulundurulan nakit, sağlık kurumlarının günlük faaliyetleri sırasında gereken ödemeleri için kullanılan nakitlerdir. Sağlık kurumları, sundukları sağlık hizmeti ile ilgili ilk madde ve malzemelerin veya girdilerin satın alınması, çalışanların ücretlerinin ödenmesi, genel giderler için harcama yapılması, duran varlıkların satın alınması gibi çeşitli işlemler nedeniyle nakit bulundurma ihtiyacı içerisindedirler.

İhtiyat nedeni ile nakit bulundurulması, mevsimlik veya dönemsel dalgalanmalara, olağanüstü olaylara karşı hazırlıklı olmak amacıyla nakit tutulmasını ifade etmektedir. Beklenmeyen olaylar (alacağın zamanında tahsil edilememesi, borcun zamanından önce talep edilmesi, doğal afetler, grev vb.) karşısında ortaya çıkabilecek ödeme ihtiyaçlarının karşılanabilmesi, sağlık kurumlarının elinde gündelik işlemler dışında da nakit bulundurmasını gerekli kılar.

Spekülasyon amacıyla nakit bulundurma ise, beklenmeyen fiyat artışlarından yararlanarak kazanç elde etmek amacıyla nakit bulundurmadır. Spekülatif amaçlı olarak elde bulundurulan bu nakitler, sağlık kurumlarının elverişli koşullarda satınalma yapabilmeleri, avantajlı iş ve yatırım imkanlarının kaçırılmaması ve alış iskontolarından yararlanılması gibi amaçlar için kullanılırlar.

Nakit Bulundurmanın Yararları

Sağlık kurumlarının nakit bulundurmak ile sağlayacakları yararları şu noktalarda toplayabiliriz:

• Günlük işlemlerin gerektirdiği ödemeleri eksiksiz şekilde karşılamak.

• Beklenen ödemeleri zamanında yapmak.

• Beklenmedik olaylara karşı hazırlıklı olmak.

• Olağanüstü nakit ödemelerini yapabilmek (zarar, tazminat ödemeleri gibi).

• Alışlarda nakit iskontosundan faydalanmak.

• Bankalardan ve diğer finansman kuruluşlarından kolaylıkla kredi temin etmek.

• Ortaya çıkabilecek karlı iş olanaklarını ve yatırım fırsatlarını değerlendirebilmek.

Nakit Bulundurmanın Sakıncaları

Nakit bulundurmanın sağlayacağı faydalara karşılık, bazı sakıncaları da bulunmaktadır. Bunlar;

• Sağlık kurumları likit fon tutmakla, bu fonları karlı yatırım alanlarında kullanma olanağından yoksun kalmaktadır. Nakit bulundurmanın önemli bir fırsat (alternatif) maliyeti vardır.

• Elde bulundurulan nakitler, kısa vadeli borçların ödenmesinde kullanılarak fonlama riskinin azaltılmasını ve faiz tasarrufunu sağlayabilir.

• Sağlık kurumunun elinde bulundurduğu nakde aşırı ölçüde bağlı bulunması, kısa süreli finansman piyasalarından uzaklaşmasına, bu durum da ihtiyaç halinde para piyasasından fon temin edememesine neden olabilir.

Sağlık kurumlarının bulundurmaları gereken nakit tutarını belirlemesi ile ilgili uygulamada kullanılan pratik yöntemlerin başlıcaları şunlardır:

• Sağlık kurumunun en az 15 günlük hizmet sunum tutarına eşit miktarda nakit bulundurması.

• Sağlık kurumunun kısa vadeli borçlarının belirli bir oranını karşılayacak nakdi bulundurması.

• Sağlık kurumunun belirli birsüredeki nakit çıkışını karşılayacak nakdi bulundurması.

Modelin hedefine ulaşması belirli varsayımlar altında geçerli olmaktadır.

Modelin temel varsayımları aşağıda belirtilmektedir.

• Sağlık kurumunun gelecekte belli bir zaman süresi içerisinde ihtiyaç duyacağı nakit miktarı bilinmektedir.

• Sağlık kurumunun ihtiyaç duyacağı nakitler her defasında borç alınarak ya da kurumun diğer kullanım alanlarındaki likit fonlar çekilerek karşılanacaktır.

• Toplam nakit ihtiyacı eşit zaman aralıklarında ve eşit tutarlarda kullanılabilecektir.

• Eşit tutarlar ile borç alma veya eşit tutarlar ile diğer fonların nakit olarak çekilmesi halinde katlanılacak maliyetler sabit olacaktır.

• Nakitler yalnızca işlem amacıyla elde bulundurulacak ve ihtiyat veya spekülasyon amacı ile kullanılmayacaktır

Nakit ve Nakit Benzeri Varlıkların Yönetiminde Etkililiği Artırma Yöntemleri

Nakit ve nakit benzeri varlıkların yönetiminde etkililiği arttırmak amacıyla sağlık kurumları tarafından alınabilecek başlıca önlemler şöyle özetlenebilir:

• Nakit devir hızını arttırmak.

• Tahsilat ile fonların kullanımı arasındaki zaman aralığını kısaltmak.

• Çok sayıda banka ve banka şubesi ile çalışmak yerine, para alımı ve ödemelerini belirli banka veya banka şubelerinde toplamak.

• Nakit giriş ve çıkışları arasında zaman uyumu sağlamak.

• Ödemeleri haftanın belirli gününde merkezden yapmak.

• Peşin ödemeler konusunda dikkatli davranmak ve olabildiğince kaçınmak.

• Yatırım harcamalarında öncelik analizi yaparak acil olmayanları ertelemek.

• Haftalık hatta daha kısa süreli nakit giriş ve çıkışlarını gösteren nakit bütçeleri hazırlamak.

Alacaklara Yapılan Yatırımı Etkileyen Faktörler

Alacaklara yapılan yatırım; kârlılık (getiri) ve risk faktörleri göz önüne alınarak değerlendirilmelidir. Sağlık kurumlarında alacaklara yapılacak yatırımı ve alacakların düzeyini etkileyen faktörleri aşağıdaki gibi sıralayabiliriz:

• Üretilen sağlık hizmetinin türü ve değerinin yüksekliği

• Üretilen sağlık hizmetinin mevsimlere göre farklılık arz etmesi

• Sağlık kurumunun büyüklüğü

• Genel ekonomik yapı

• Sağlık kurumları arasında rekabetin varlığı

• Sağlık kurumunun “kredi” politikası ile ilgili uygulamaları

• Sağlık kurumunun “iskonto” politikası ile ilgili uygulamaları

• Sağlık kurumunun “tahsilât” politikası ile ilgili uygulamaları

• Finansal çevrede alacak senetlerinin nakde dönüşüm olanaklarının varlığı

• Sağlık kurumlarında finansal büro faaliyetlerinin etkililiği

Alacakların Yönetiminde Etkililiği Arttırıcı Yöntemler

Alacakların yönetiminde etkinliğin arttırılmasına yönelik olarak sağlık kurumları tarafından alınabilecek başlıca önlemler şöyle sıralanabilir.

• Kredili satış koşullarının sağlık kurumları açısından daha elverişli hale getirilmesi

• Kredi taleplerinde risk analizlerinin yapılması

• İskonto politikalarının uygulanması

• Alacakların tahsilinin hızlandırılması

• Tahsilat politikası tekniklerinden yararlanılması

• Banka kredi kartları ile tahsilat yönteminden yararlanılması

• Büro hizmetlerinin hızlandırılması

• Alacakların izlenmesi

• Şüpheli alacakların ayıklanması

• Alacakların sigorta edilmesi

• Satış elemanlarının tahsilat sürecine katılması

• Alacakların değerlemesi

• SUT ve fatura usul ve esaslarının düzenli takip edilmesi

Stok Yönetiminde Etkililiği Arttırma Yöntemleri

Stok yönetiminde etkinlik sağlanabilmesi için sağlık kurumları yöneticilerince uygulanabilecek yöntemler şöyle özetlenebilir:

• Yanlış satın alma politikalarını önlemek için sağlık kurumu bünyesinde “Satın Alma ve Planlama Birimi”nin kurulması

• Stok türleri için sağlık kurumunda standardizasyon çalışmalarının geliştirilmesi (İhtiyaca yönelik satın alma)

• Satın alma sonrasında stokların sipariş miktarlarının izlenmesi

• Stok yönetimi ile ilgili birimler arasında koordinasyonun sağlanması

• Toplam Kalite Yönetimi tekniklerine ait uygulamaların stok yönetimi politikalarına uygulanması

• Karar verme yöntemlerinin ve maliyet-hacim-kar analizlerinin kullanılması

• Finansal tablo analizleri ile stok politikalarının denetimlerinin yapılması

Finansal yürütme, aktif ve pasiflerin yönetimini içermektedir. Diğer bir ifadeyle finansal yürütme, sağlık kurumlarının varlıkları ile bu varlıkların karşılandığı kaynakların yönetimi ile ilgili faaliyetlerin tümünü kapsamaktadır.

1.610 TL'dir.

Bugünkü değer (BD), belirli bir faiz oranı üzerinden yatırılmış olan ve gelecekte elde edilmesi beklenen belli bir tutarın bugüne indirgenmiş (peşin) değeridir.

İşletme sermayesi yönetimi; nakdin, pazarlanabilir senetlerin (menkul kıymetlerin), alacakların, stokların ve diğer dönen varlıkların yönetimini kapsamakla beraber daha geniş biçimiyle kısa vadeli borçların yönetimini de içine alır. Kısa vadeli borçlar, bir yıl içerisinde ödenmesi gereken borçları ifade ederler ve işletme sermayesinin kaynak unsurlarını oluştururlar.

"Sağlık kurumunun pazarlama stratejisi" sağlık kurumunun bulunduracağı nakit tutarını etkilileyen faktörlerden biri değildir.

Sağlık kurumlarının nakit bulundurmak ile sağlayacakları yararları şu noktalarda toplayabiliriz: • Günlük işlemlerin gerektirdiği ödemeleri eksiksiz şekilde karşılamak. • Beklenen ödemeleri zamanında yapmak. • Beklenmedik olaylara karşı hazırlıklı olmak. • Olağanüstü nakit ödemelerini yapabilmek (zarar, tazminat ödemeleri gibi). • Alışlarda nakit iskontosundan faydalanmak. • Bankalardan ve diğer finansman kuruluşlarından kolaylıkla kredi temin etmek. • Ortaya çıkabilecek karlı iş olanaklarını ve yatırım fırsatlarını değerlendirebilmektir.

Forfaiting; genellikle uluslararası işlemlerde, vadeli mal veya hizmet ihracatından doğan ve bedeli belirli bir ödeme planına bağlı olarak tahsil edilebilecek alacakların bir banka veya bu alanda uzman bir finans kuruluşu tarafından rücu edilemez biçimde satın alınması işlemidir.

Alacakların yönetiminde etkinliğin arttırılmasına yönelik olarak sağlık kurumları tarafından alınabilecek başlıca önlemler şöyle sıralanabilir.

• Kredili satış koşullarının sağlık kurumları açısından daha elverişli hale getirilmesi • Kredi taleplerinde risk analizlerinin yapılması • İskonto politikalarının uygulanması • Alacakların tahsilinin hızlandırılması • Tahsilat politikası tekniklerinden yararlanılması • Banka kredi kartları ile tahsilat yönteminden yararlanılması • Büro hizmetlerinin hızlandırılması • Alacakların izlenmesi • Şüpheli alacakların ayıklanması • Alacakların sigorta edilmesi • Satış elemanlarının tahsilat sürecine katılması • Alacakların değerlemesi • SUT ve fatura usul ve esaslarının düzenli takip edilmesidir.

Sağlık kurumları, hizmet üreten işletmeler olmaları sebebiyle stokları ilk madde ve malzemelerden oluşmakta, dolayısıyla ilk madde ve malzemeyi etkileyen faktörler stok bulundurmada dikkate alınan faktörler olmaktadır. Sağlık kurumlarında bulundurulacak ilk madde ve malzeme stoklarının miktarını etkileyen faktörleri aşağıdaki gibi belirtmek mümkündür: • Planlanan poliklinik ve klinik hizmet üretim miktarları • Sağlık hizmeti üretiminin mevsimsel özellikleri • Emniyet stok miktarı • Fiyat iskontolarının çekiciliği • İlaç ve tıbbi malzeme fiyatları ile ilgili beklentiler • İlk madde ve malzemelerin miadı • Stok yatırımlarını karşılayacak finansman imkanları ve kaynağın maliyeti • Stoklara ilişkin depolarının kapasitesidir.

Sağlık kurumunun lokasyonu bu faktörlerden biri değildir.

Stok yönetiminde etkinlik sağlanabilmesi için sağlık kurumları yöneticilerince uygulanabilecek yöntemler şöyle özetlenebilir: • Yanlış satın alma politikalarını önlemek için sağlık kurumu bünyesinde “Satın Alma ve Planlama Birimi”nin kurulması • Stok türleri için sağlık kurumunda standardizasyon çalışmalarının geliştirilmesi (İhtiyaca yönelik satın alma) • Satın alma sonrasında stokların sipariş miktarlarının izlenmesi • Stok yönetimi ile ilgili birimler arasında koordinasyonun sağlanması • Toplam Kalite Yönetimi tekniklerine ait uygulamaların stok yönetimi politikalarına uygulanması • Karar verme yöntemlerinin ve maliyet-hacim-kar analizlerinin kullanılması • Finansal tablo analizleri ile stok politikalarının denetimlerinin yapılmasıdır.

"Banka kredi kartları ile tahsilat yönteminden yararlanılması" stok yönetiminde etkinlik sağlanabilmesi için sağlık kurumları yöneticilerince uygulanabilecek yöntemlerden değildir.