SAĞLIK KURUMLARINDA FİNANSAL YÖNETİM

Örgütleme amaçlara ulaşmak için yapılması gereken işlerin tanımlanması ile başlar. Yapılacak iş ya da işlerin iyi tanımlanmasında yarar bulunmaktadır. Çünkü örgütlenmenin diğer aşamaları bu tanımlamaya göre şekillenmektedir. Örneğin, Sağlık Bakanlığı için “herkesin bedenen, ruhen ve sosyal bakımdan tam bir iyilik hâli içinde yaşamını sürdürmesini sağlamak” şeklinde genel bir iş tanımlaması yapılabilir. Bakanlığın örgüt yapısı bu iş tanımına göre oluşturulur.

Tanımı yapılan ve bölümlere ayrılan işlerin yapılabilmesi için örgütsel yapının kurulmasına gereksinim vardır. Örgütsel yapının, yapılan işlere ve işlerin ayrıldığı bölümlere uygun olarak kurulması gerekmektedir. Bu kapsamda Sağlık Bakanlığının merkez teşkilatı, taşra teşkilatı ve bağlı kuruluşlardan oluşması, Sağlık Bakanlığı merkez teşkilatında; Sağlık Hizmetleri Genel Müdürlüğü, Acil Sağlık Hizmetleri Genel Müdürlüğü, Sağlığın Geliştirilmesi Genel Müdürlüğü, Sağlık Bilgi Sistemleri Genel Müdürlüğü, Sağlık Araştırmaları Genel Müdürlüğü, Sağlık Yatırımları Genel Müdürlüğü vb birimlerin yer alması ile 2. ve 3. Basamak sağlık hizmetleri ile ağız ve diş sağlığı hizmetlerini vermek üzere “Türkiye Kamu Hastaneleri Kurumu” kurulması ve kurumundan bu hizmetlerini “Kamu Hastane Birlikleri” kurarak sunması örgütsel yapının kurulmasına örnek olarak verilebilir.

Bütün çalışanların ve diğer insanların kurumu tanıması ve kurum hakkında bilgi sahibi olması için organizasyon şemalarının hazırlanması ve tanıtım kitapları ile birlikte kurum çalışanlarına dağıtılması ve kamuya yayınlanması önem arz etmektedir. Böylece kurum çalışanları ve hizmet alanlar hangi görevlerin kimler tarafından yapıldığını ve hangi birimlerin kime bağlı olduklarını bileceklerinden işler daha sağlıklı yürütülecektir. Sağlık Bakanlığı ile örgütsel yapısında yer olan Sağlık Hizmetleri Genel Müdürlüğü, Acil Sağlık Hizmetleri Genel Müdürlüğü, Sağlığın Geliştirilmesi Genel Müdürlüğü, Sağlık Bilgi Sistemleri Genel Müdürlüğü, Sağlık Araştırmaları Genel Müdürlüğü, Sağlık Yatırımları Genel Müdürlüğü vb birimler ile Türkiye Kamu Hastaneleri Kurumu ve Kamu Hastane Birliklerinin teşkilat şemalarının hazırlanarak ilgili tarafların kullanımına sunulmasıdır.

Politika Geliştirilmesi başlığı altında yer alan kurumlar TBMM, Sağlık Bakanlığı, Kalkınma Bakanlığı, YÖK, İdari ve Anayasal yargı organlarıdır.

Sağlık Bakanlığı;a. Halk sağlığının korunması ve geliştirilmesi, hastalık risklerinin azaltılması ve önlenmesi,b. Teşhis, tedavi ve rehabilite edici sağlık hizmetlerinin yürütülmesi,c. Uluslararası önemi haiz halk sağlığı risklerinin ülkeye girmesinin önlenmesi,d. Sağlık eğitimi ve araştırma faaliyetlerinin geliştirilmesi,e. Sağlık hizmetlerinde kullanılan ilaçlar, özel ürünler, ulusal ve uluslararası kontrole tâbi maddeler, ilaç üretiminde kullanılan etken ve yardımcı maddeler, kozmetikler ve tıbbî cihazların güvenli ve kaliteli bir şekilde piyasada bulunması, halka ulaştırılması ve fiyatlarının belirlenmesi,f. İnsan gücünde ve maddî kaynaklarda tasarruf sağlamak ve verimi artırmak, sağlık insan gücünün ülke sathında dengeli dağılımını sağlamak ve bütün paydaşlar arasında işbirliğini gerçekleştirmek suretiyle yurt sathında eşit, kaliteli ve verimli hizmet sunumunun sağlanması,g. Kamu ve özel hukuk tüzel kişileri ile gerçek kişiler tarafından açılacak sağlık kuruluşlarının ülke sathında planlanması ve yaygınlaştırılması ile ilgili olarak sağlık sistemini yönetir ve politikaları belirler.

İç Kontrol ve Analiz Daire Başkanlığının verdiği hizmetler 4 alt başlık halinde sunulmuştur. Bunlar: a. Sağlık Harcamaları Raporlama Hizmetlerib. Mali Yük ve Analiz Hizmetleric. Global Bütçe İşlemleri Hizmetlerid. İç ve Ön Mali Kontrol Hizmetleridir.

Üniversite hastanelerinin tek tip organizasyon yapısı yoktur. Ancak bazı ortak yönleri vardır.• Hepsi araştırma ve uygulama merkezi olarak kurulurlar,• Hepsinin ayrı yönergeleri ya da yönetmelikleri vardır.• Genellikle Rektör tarafından atanan başhekim (genel direktör) tarafından yönetilirler.• Tıp fakültelerinin etkisi fazladır ve bazıları fiilen tıp fakültesi dekanı tarafından yönetilmektedir.• İdari, mali ve teknik hizmetler üniversite genel sekreteri ve başhekime bağlı çalışan başmüdür tarafından organize edilir.

Finans Direktörü, hastanelerin tüm finansal kaynaklarının etkin, ekonomik ve verimli bir şekilde yönetilmesi amacı doğrultusunda aşağıdaki görevlerini, doğrudan genel direktöre karşı sorumlu olarakilgili direktörler ve kurum yöneticileri ile işbirliği ve eşgüdüm içinde yürütür.

Muhasebe yetkilisi ödeme emirlerinde, aşağıdaki hususları aramak ve sağlamakla yükümlüdür:a. Bütçede yeterli miktarda ödenek bulunması,b. Giderlerin bütçedeki tertibe uygun olması,c. Giderlerin kanun, tüzük, yönetmelik ve kararnamelere uygun olması,d. Maddi hata bulunmaması,e. Verile emirlerine bağlanması gereken belgelerin tamam olması,f. Hak sahibinin kimliği,g. Atama ve istihdamın kadro dahilinde bulunması.

Tanımlanan işlerin yerine getirilmesi farklı hizmetlerin yerine getirilmesini gerektirmektedir. Bu gereklilik işlerin bölümlere ayrılmasını beraberinde getirmektedir. Sağlık Bakanlığı için yukarıda tanımlanan işe uygun olarak verilmesi gereken hizmetlerin; koruyucu sağlık hizmetleri, acil sağlık hizmetleri, tedavi edici sağlık hizmetleri, rehabilite edici sağlık hizmetleri ve sağlığın geliştirilmesi hizmetleri şeklinde bölümlere ayrılması örnek olarak verilebilir.

Sağlık hizmetleri; hastalıkların teşhis, tedavi ve rehabilitasyonu yanında hastalıkların önlenmesi, toplumun ve bireyin sağlık durumunun geliştirilmesi ile ilgili faaliyetlerin toplamı anlamına gelmektedir.

Bakanlık, uluslararası önemi olan ve halk sağlığını tehdit eden risklerin ülkeye girmesini önlemekle yükümlüdür.

Bakanlığın hizmet birimleri arasında yer alan Strateji Geliştirme Başkanlığı hem genel bütçe hem de döner sermaye bütçesi ile ilgilenen bir birimdir.

Özel hastanelerin organizasyonu; Özel hastaneler kanunu, özel hastaneler tüzüğü ve özel hastaneler yönetmeliği ile ticari kuruluş biçimine göre Türk Ticaret Kanunu hükümlerine uygun olarak gerçekleşir. Özel hastanelerin çoğu anonim şirket oldukları için yasal olarak genel kurul, yönetim kurulu ve denetim kuruluna sahiptirler.

Strateji Geliştirme Başkanlığı görevlerinden mal yönetimi hizmetleri, bütçe ve performans hizmetleri, kamu zararları ve mali mevzuat hizmetleri gibi görevlerini Genel Bütçe Daire Başkanlığı yürütmektedir.

Herhangi bir sağlık sisteminden söz ettiğimizde bir ülkede önceden belirlenmiş sağlık hedeflerine ulaştıracak hizmet dağıtımıyla ilgili organizasyon faaliyetleri anlaşılmaktadır. Bir sağlık sistemi organizasyon, finansman ve sağlık insan gücünün dağılımı üzerine odaklanmaktadır.

Sağlık kurumlarında finansal örgütlenmenin önemli görevleri bulunmaktadır. Bu görevler ana hatları ile aşağıda belirtilmiştir.
Sağlık kurumlarında sunulan hizmetlerin fiyatlarının belirlenmesi,
Sağlık hizmeti alanlara sunulan hizmet bedellerinin hesaplanması,
Hesaplanan bedellerin faturalandırılması,
Faturaların geri ödeme kurumlarına gönderilmesi,
Fatura bedellerinin tahsil edilmesi,
Çalışanların maaşlarına ilişkin işlemlerin yapılması ve maaşların ödenmesi,
Satın alınan mal ve hizmetlere ilişkin ödemelerin yapılması,
Gelir ve gider yaratan işlemlere ait kayıtların tutulması,
Kurumun mal varlığına ilişkin kayıtların tutulması,
Sağlık kurumunun bütçesinin hazırlanması,
Sağlık kurumunun muhasebe kayıtlarının tutulması,
Sağlık kurumunun finansal tablolarının hazırlanarak ilgili birimlere sunulmasıdır.

Sağlık Bakanlığının 2013 yılı faaliyet raporuna göre hizmet birimleri toplamda 12 tanedir. Ancak Türkiye halk sağlığı kurumu bakanlığın bağlı kuruluşları altında sınıflandırılmaktadır.