SAĞLIK KURUMLARINDA FİNANSAL YÖNETİM

Özel hastanelerin organizasyonu; Özel hastaneler kanunu, özel hastaneler tüzüğü ve özel hastaneler yönetmeliği ile ticari kuruluş biçimine göre Türk Ticaret Kanunu hükümlerine uygun olarak gerçekleşir

Sağlık hizmetleri dört ana grupta toplanmaktadır. Bunlar;

• Koruyucu sağlık hizmetleri,

• Tedavi edici sağlık hizmetleri,

• Rehabilite edici sağlık hizmetleri ve

• Sağlığın geliştirilmesi hizmetleridir.

Bu faaliyetler kapsamında örgütlenmenin aşamaları şunlardır.

• İşlerin tanımlanması,Örgütleme amaçlara ulaşmak için yapılması gereken işlerin tanımlanması ile başlar. Yapılacak iş ya da işlerin iyi tanımlanmasında yarar bulunmaktadır. Çünkü örgütlenmenin diğer aşamaları bu tanımlamaya göre şekillenmektedir. Örneğin, Sağlık Bakanlığı için “herkesin bedenen, ruhen ve sosyal bakımdan tam bir iyilik hâli içinde yaşamını sürdürmesini sağlamak” şeklinde genel bir iş tanımlaması yapılabilir. Bakanlığın örgüt yapısı bu iş tanımına göre oluşturulur.

• İşlerin bölümlere ayrılması, Tanımlanan işlerin yerine getirilmesi farklı hizmetlerin yerine getirilmesini gerektirmektedir. Bu gereklilik işlerin bölümlere ayrılmasını beraberinde getirmektedir. Sağlık Bakanlığı için yukarıda tanımlanan işe uygun olarak verilmesi gereken hizmetlerin; koruyucu sağlık hizmetleri, acil sağlık hizmetleri, tedavi edici sağlık hizmetleri, rehabilite edici sağlık hizmetleri ve sağlığın geliştirilmesi hizmetleri şeklinde bölümlere ayrılması örnek olarak verilebilir.

• Örgütsel yapının kurulması, Tanımı yapılan ve bölümlere ayrılan işlerin yapılabilmesi için örgütsel yapının kurulmasına gereksinim vardır. Örgütsel yapının, yapılan işlere ve işlerin ayrıldığı bölümlere uygun olarak kurulması gerekmektedir. Bu kapsamda Sağlık Bakanlığının merkez teşkilatı, taşra teşkilatı ve bağlı kuruluşlardan oluşması, Sağlık Bakanlığı merkez teşkilatında; Sağlık Hizmetleri Genel Müdürlüğü, Acil Sağlık Hizmetleri Genel Müdürlüğü, Sağlığın Geliştirilmesi Genel Müdürlüğü, Sağlık Bilgi Sistemleri Genel Müdürlüğü, Sağlık Araştırmaları Genel Müdürlüğü, Sağlık Yatırımları Genel Müdürlüğü vb birimlerin yer alması ile 2. ve 3. Basamak sağlık hizmetleri ile ağız ve diş sağlığı hizmetlerini vermek üzere “Türkiye Kamu Hastaneleri Kurumu” kurulması ve kurumundan bu hizmetlerini “Kamu Hastane Birlikleri” kurarak sunması örgütsel yapının kurulmasına örnek olarak verilebilir.

• Görev, yetki ve sorumluluklarının belirlenmesi, Kurulan örgütsel yapının işler hale gelebilmesi için örgütsel yapıda yer alan birimlerin görevleri ile bu görevleri yerine getirecek olanların yekti ve sorumluluklarının yazılı olarak belirlenmesi gerekmektedir. Sağlık Hizmetleri Genel Müdürlüğü, Acil Sağlık Hizmetleri Genel Müdürlüğü, Sağlığın Geliştirilmesi Genel Müdürlüğü, Sağlık Bilgi Sistemleri Genel Müdürlüğü, Sağlık Araştırmaları Genel Müdürlüğü, Sağlık Yatırımları Genel Müdürlüğü ve Türkiye Kamu Hastaneleri Kurumunun görevleri ile bu birimlerin yöneticilerinin yetki ve sorumluluklarının yazılı olarak belirlenmesi buna örnek olarak verilebilir.

• Örgüt şemaları ve örgüt el kitaplarının hazırlanmasıdır. Bütün çalışanların ve diğer insanların kurumu tanıması ve kurum hakkında bilgi sahibi olması için organizasyon şemalarının hazırlanması ve tanıtım kitapları ile birlikte kurum çalışanlarına dağıtılması ve kamuya yayınlanması önem arz etmektedir. Böylece kurum çalışanları ve hizmet alanlar hangi görevlerin kimler tarafından yapıldığını ve hangi birimlerin kime bağlı olduklarını bileceklerinden işler daha sağlıklı yürütülecektir. Sağlık Bakanlığı ile örgütsel yapısında yer olan Sağlık Hizmetleri Genel Müdürlüğü, Acil Sağlık Hizmetleri Genel Müdürlüğü, Sağlığın Geliştirilmesi Genel Müdürlüğü, Sağlık Bilgi Sistemleri Genel Müdürlüğü, Sağlık Araştırmaları Genel Müdürlüğü, Sağlık Yatırımları Genel Müdürlüğü vb birimler ile Türkiye Kamu Hastaneleri Kurumu ve Kamu Hastane Birliklerinin teşkilat şemalarının hazırlanarak ilgili tarafların kullanımına sunulmasıdır

Sağlık kurumlarında finansal örgütlenmenin önemli görevleri bulunmaktadır. Bu görevler ana hatları ile aşağıda belirtilmiştir.

• Sağlık kurumlarında sunulan hizmetlerin fiyatlarının belirlenmesi,

• Sağlık hizmeti alanlara sunulan hizmet bedellerinin hesaplanması,

• Hesaplanan bedellerin faturalandırılması,

• Faturaların geri ödeme kurumlarına gönderilmesi,

• Fatura bedellerinin tahsil edilmesi,

• Çalışanların maaşlarına ilişkin işlemlerin yapılması ve maaşların ödenmesi,

• Satın alınan mal ve hizmetlere ilişkin ödemelerin yapılması,

• Gelir ve gider yaratan işlemlere ait kayıtların tutulması,

• Kurumun mal varlığına ilişkin kayıtların tutulması,

• Sağlık kurumunun bütçesinin hazırlanması,

• Sağlık kurumunun muhasebe kayıtlarının tutulması,

• Sağlık kurumunun finansal tablolarının hazırlanarak ilgili birimlere sunulmasıdır.

Sağlık ve Gıda Politikaları Kurulunun doğrudan sağlık ile ilgili görev ve yetkileri şunlardır:

a) Sağlık sisteminin geliştirilmesi amacıyla politika önerileri geliştirmek, gıda sağlığı ve gü-venliği konusunda araştırmalar yapmak, risk analizi yaparak gıda sağlığının korunması için politika önerileri geliştirmek,

b) Sağlıkla ilgili olarak üretim ve tüketim alışkanlıklarını iyileştirmek için araştırmalar yapmak,

c) Önleyici sağlık hizmetlerinin artırılarak sağlık hizmeti veren kuruluşların yüklerinin azaltılması ve etkinliklerinin artırılmasına yönelik araştırmalar yapmak ve önerilerde bulunmak,

ç) Tıbbi teknolojiler ve ilaç sanayinin yerlileştirilmesi için politika önerileri oluşturmak,

d) Sağlık hizmetleri ve teknolojilerinde uluslararası gelişmeleri takip ederek, sonuçları raporlamak,

e) Toplumda artan hastalıkların önlenmesi ve azaltılmasına yönelik politika önerileri oluşturmak,

f) Biyogüvenlik alanında politika ve stratejilerin geliştirilmesini, uygulamanın izlenmesini sağlamak.

g) Bağımlılıkla mücadele konusunda politika önerileri ve stratejiler geliştirmek. Görüldüğü üzere Sağlık ve Gıda Politikaları Kurulunun hastane organizasyonu dâhil sağlık sektörünün her alanı ile ilgili görev ve yetkileri bulunmaktadır.

Sağlık Bakanlığı için belirlenen görev ve yetkiler şunlardır: Herkesin bedenî, zihnî ve sosyal bakımdan tam bir iyilik hâli içinde hayatını sürdürmesini sağlamak amacıyla,

a) Halk sağlığının korunması ve geliştirilmesi, hastalık risklerinin azaltılması ve önlenmesi için çalışmalar yapmak,

b) Teşhis, tedavi ve rehabilite edici sağlık hizmetlerinin yürütmek,

c) Uluslararası önemi haiz halk sağlığı risklerinin ülkeye girmesini önlemek,

ç) Sağlık eğitimi ve araştırma faaliyetlerini geliştirmek,

d) Sağlık hizmetlerinde kullanılan ilaçlar, özel ürünler, ulusal ve uluslararası kontrole tâbi maddeler, ilaç üretiminde kullanılan etken ve yardımcı maddeler, kozmetikler ve tıbbî cihazların güvenli ve kaliteli birşekilde piyasaya sunulması, halka ulaştırılması ve fiyatlarının belirlenmesi için çalışmalar yapmak,

e) İnsan gücünde ve maddî kaynaklarda tasarruf sağlamakve verimi artırmak, sağlık insan gücünün ülke sathında dengeli dağılımını sağlamak ve bütün paydaşlar arasında işbirliğini gerçek-leştirmek suretiyle yurt sathında eşit, kaliteli ve verimli hizmet sunumunu sağlamak,

f) Kamu ve özel hukuk tüzel kişileri ile gerçek kişiler tarafından açılacak sağlık kuruluşlarının ülke sathında planlanması ve yaygınlaştırılması için çalışmalar yapmak,

g) Kanunlarla ve Cumhurbaşkanlığı kararnameleri ile verilen diğer görevleri yapmak. İlaç fiyatlarının belirlenmesine ilişkin usûl ve esaslar Bakanlığın teklifi üzerine Cumhurbaşkanınca belirlenir.

Gerçekleştirme Görevlisi Görevleri

Gerçekleştirme Görevlileri gider ve gelirlere ilişkin tahakkuk belgeleri üzerinde aşağıda belirtilen hususları aramakla yükümlüdür:

a. Yeteri kadar ödenek bulunması,

b. Giderlerin bütçedeki tertiplere uygun olması,

c. Giderlerin kanun, kararname ve yönetmeliklere uygun olması,

d. Maddi hata bulunmaması,

e. Ödeme emrine bağlanması gereken taahhüt ve tahakkuk belgelerinin tamam olması,

f. İstihdamın kadro dahilinde bulunması,

g. Gelirlerin kanun ve yönetmeliklere uygun olması,

Muhasebe Yetkilisinin Ödemeden Önce Yapacağı İşler

Muhasebe yetkilisi ödeme emirlerinde, aşağıdaki hususları aramak ve sağlamakla yükümlüdür:

a. Bütçede yeterli miktarda ödenek bulunması,

b. Giderlerin bütçedeki tertibe uygun olması,

c. Giderlerin kanun, yönetmelik ve kararnamelere uygun olması,

d. Maddi hata bulunmaması,

e. Verile emirlerine bağlanması gereken belgelerin tamam olması,

f. Hak sahibinin kimliği,

g. Atama ve istihdamın kadro dahilinde bulunması,

İşletme Müdürü

Döner Sermaye işletmesinin işletme müdürü, rektör tarafından üniversite personeli arasından atanır.

GİRİŞ

Yönetimin ikinci fonksiyonu örgütlemedir. Planlama aşamasında belirlenen amaçlara ulaşmak için bir araca ihtiyaç vardır. Bu araç örgüt yapısıdır. Bu yapının oluşumunu etkileyen çeşitli faktörler ile yapının oluşumuna ilişkin farklı modeller bulunmaktadır. Örgütleme süreci, gerekli işleri tanımlamak, yapıyı oluşturmak ve görev, yetki ve sorumlulukları belirleme faaliyetlerinden oluşmaktadır.

Sağlık sisteminin genel örgüt yapısı içinde sağlık kurumlarındaki finansal örgütlenmeyi şekillendiren üç temel unsur bulunmaktadır. Bunlar;

• Sağlık kurumunda uygulanan bütçe türü,

• Sağlık kurumunun büyüklüğü ve

• Geri ödeme kurumlarının sağlık hizmeti bedelini ödeme yöntemidir

Sağlık Bakanlığına bağlı hastanelerde mevcut fiili uygulamada hastane genel bütçesinin uygulaması ile görevli hastane müdürür.

Kendisine bağlı sağlık kuruluşlarında görevli çalışanların ek ödemelerine ilişkin düzenlemeleri yapmak İzleme, Ölçme ve Değerlendirme Başkan Yardımcılığının görevidir.

İzleyen iki yılın bütçe tahminlerini de içeren idare bütçesini, stratejik plan ve yıllık performans programına uygun olarak hazırlamak ve idare faaliyetlerinin bunlara uygunluğunu izlemek ve değerlendirmek, Strateji Geliştirme Başkanlığının görevidir.

Örgütleme süreci, gerekli işleri tanımlamak, yapıyı oluşturmak ve görev, yetki ve sorumlulukları belirleme faaliyetlerinden oluşmaktadır.

Yönetimin ikinci fonksiyonu örgütlemedir. Planlama aşamasında belirlenen amaçlara ulaşmak için bir araca ihtiyaç vardır. Bu araç örgüt yapısıdır.

Örgütlenmenin aşamaları: -İşlerin tanımlanması -İşlerin bölümlere ayrılması -Örgütsel yapının kurulması -Görev, yetki ve sorumluluklarının belirlenmesi -Örgüt şemaları ve örgüt el kitaplarının hazırlanmasıdır.