SAĞLIK KURUMLARINDA FİNANSAL YÖNETİM

Genel ve özel bütçeler gelecek yılı ve izleyen iki yılı kapsayacak şekilde üç yıllık olarak hazırlanmaktadır.

Bütçe Kanunu tasarısı TBMM Başkanlığı tarafından görüşülmek üzere TBMM Plan ve Bütçe Komisyonuna gönderilir. Plan bütçe komisyonu 40 üyelidir. Bu üyelerin 25’i iktidar partisi ya da partilerine, 15’ide muhalefet partilerine aittir.

Meclis başkanlığı kendisine gelen bütçe kanunu tasarını TBMM genel kuruluna sunar. Genel kurulun bütçeyi müzakere yetkileri sınırlıdır. 15 gün içinde görüşmeleri tamamlamak zorundadır.

Düzeyine göre planlar üç başlık altında incelenmektedir. Bunlar; politika planlaması, stratejik planlama ve taktik planlamadır.

Sağlık kurumu işletme bütçesinin hazırlanmasına; satış bütçesinin hazırlanmasıyla başlanır. Sağlık kurumunun satış bütçesi hazırlanırken hem sağlık kurumunun kendi kapasitesi ve imkanları hem de kurum dışı faktörler mutlaka dikkate alınmalıdır.

Faaliyet giderleri, sağlık kurumunun esas faaliyeti olan sağlık hizmeti üretimi ile ilgili olarak yaptığı fakat sağlık hizmeti üretim maliyeti dışında kalan giderleri kapsar. Bu kapsamdan da anlaşılacağı gibi faaliyet giderleri bütçesi, bütçe dönemi içinde, sağlık hizmeti üretim faaliyeti dışındaki diğer faaliyetler nedeniyle katlanılan giderlerin bütçelenmesini konu alır.

Sağlık kurumlarında bütçe için temel veri kaynağı kurumun bölümler itibariyle sağlık hizmeti sunacağı hasta sayısıdır. Çünkü diğer faaliyetlerin tamamı hasta sayısına bağlı olarak değişecektir.

Genel ve özel bütçeler gelecek yılı ve izleyen iki yılı kapsayacak şekilde üç yıllık olarak hazırlanmaktadır. Örneğin 2012 yılı içinde 2013-2015 dönemini kapsayan üç yıllık bütçe hazırlanacaktır.

2 Kasım 2011 tarihinde yayımlanan 663 sayılı “Sağlık Bakanlığı ve Bağlı Kuruluşlarının Teşkilat ve Görevleri Hakkında Kanun Hükmünde Kararname” ile Sağlık Bakanlığı ve bağlı kuruluşlarının teşkilat, görev, yetki ve sorumlulukları yeniden düzenlemiştir.

Üst yönetici; bakanlıklarda müsteşar, diğer kamu idarelerinde en üst yönetici, il özel idaresinde vali ve belediyelerde belediye başkanıdır. Ancak, Milli Savunma Bakanlığında üst yönetici Bakandır. Bu kapsamda; Sağlık Bakanlığına bağlı sağlık kurumlarında üst yönetici, Sağlık Bakanlığı Müsteşarıdır. Üniversite ya da tıp fakültelerine bağlı sağlık kurumlarının üst yöneticisi ise rektördür.

Türkiye Büyük Millet Meclisi tarafından yapılan denetimdir. Türkiye Büyük Millet Meclisi soru, Meclis araştırması, genel görüşme, gensoru ve Meclis soruşturması yollarıyla denetleme yetkisini kullanır.

Giderle ilgili parametreler hastaneler arasında gider farklılığına yol açan parametreler arasındaki dengesizliklerin giderilmesi amacıyla kullanılan parametrelerdir. Bu parametrelere,
Personel Yükü,
Kapalı Alanı (m2) ve
Bina Amortismanıdır.

Sürelerine göre planlar üç başlık altında incelenmektedir. Kısa süreli planlar, orta süreli planlar ve uzun süreli planlar.

Kapsamına göre planlar genel planlar ve özel planlar olmak üzere iki başlık altında incelenmektedir. Genel Planlar: Bir kurumun tamamını kapsayan planlara genel planlar denilir. Bir sağlık kurumunun elektrik, su ya da ısınma sisteminin tamamının değiştirilmesine yönelik olarak hazırlanan planlar genel planlara örnek olarak verilebilir. Özel Planlar: Bir kurumun tamamını değil sadece bir bölümünü kapsayan planlara özel plan denilir. Bir sağlık kurumunun ameliyathanesine, yoğun bakımına ya da acil servisine yönelik olarak hazırlanan planlar özel planlara örnek olarak verilebilir.

Türkiye’de sağlık kurumlarında uygulanan bütçeler sağlık kurumunun mülkiyetine göre farklılık göstermektedir. Özel sağlık kurumlarında işletme bütçesi yapılmakta ve uygulanmaktadır. Devlete ait sağlık kurumlarında ise farklı bütçeler uygulanmaktadır. Sağlık Bakanlığı ve Milli Savunma Bakanlığına bağlı sağlık kurumlarında genel bütçe uygulanırken üniversitelere ait sağlık kurumlarında özel bütçe uygulanmaktadır.

Sağlık kurumu işletme bütçesinin hazırlanmasına; satış bütçesinin hazırlanmasıyla başlanır. Sağlık kurumunun satış bütçesi hazırlanırken hem sağlık kurumunun kendi kapasitesi ve imkânları hem de kurum dışı faktörler mutlaka dikkate alınmalıdır.

Sağlık hizmeti üretimi için ilaç, tıbbi malzeme ve insan gücü doğrudan gerekli ancak yeterli değildir. Sağlık hizmeti üretimi için, elektrik, su, doğalgaz, kırtasiye, haberleşme, yemek, tamir, bakım ve onarım vb dolaylı malzeme ve hizmetlere ihtiyaç bulunmaktadır. Bu malzeme ve hizmetlerin bütçe döneminde sağlık kurumuna maliyetini öngören bütçeye genel üretim giderleri bütçesi denilir.

Genel Bütçe: Devlet tüzel kişiliğine dâhil olan ve bütün giderleri devlet tarafından toplanan gelirlerle karşılanan kamu idarelerinin bütçesidir. Başta Sağlık Bakanlığı olmak üzere diğer bakanlıklara ait sağlık kurumlarının tamamı genel bütçe kapsamındadır. Bu kapsamda Sağlık Bakanlığına bağlı devlet hastaneleri ile Milli Savunma Bakanlığına bağlı askeri hastaneler genel bütçeli hastanelerdir.

Mevcut uygulamada genel ve özel bütçe sistemi altı aşamalı bir süreçten oluşmaktadır. Bu aşamalar;
Kamu kurumlarının hazırlık aşaması,
Maliye Bakanlığı ve Hükümet aşaması,
Yasama aşaması,
Uygulama aşaması ve
Denetlenme aşamasıdır.
Genel ve Özel Bütçe Hazırlık Aşaması Genel ve özel bütçeler gelecek yılı ve izleyen iki yılı kapsayacak şekilde üç yıllık olarak hazırlanmaktadır.

Kamu Hastane Birliklerinin teşkilatı, genel sekreterlik ve hastane yöneticiliklerinden oluşur. Genel sekreterlik birliğin en üst karar ve yürütme organıdır. Genel sekreterlik bünyesinde tıbbî hizmetler, idarî hizmetler ve malî hizmetler başkanlıkları kurulur. Kamu Hastane Birliğine birden fazla hastane bağlı olabilir. Birliğe bağlı her hastane bir hastane yöneticisi tarafından yönetilir.