SAĞLIK KURUMLARINDA FİNANSAL ANALİZ VE DENETİM

İşletmenin varlıklarını, bu varlıkları nasıl finanse ettiğini gösteren, gelir ve giderlerini genel kabul görmüş muhasebe kavram ve ilkelerine ve ülkenin mali mevzuatına göre doğru ve güvenilir bir biçimde belirlemeyi amaçlayan, bu amacı gerçekleştirmek için uygun bir kayıt ortamı ve düzenine sahip muhasebe
yaklaşımıdır. Kamu kuruluşları ve yatırımcılar başta olmak üzere işletme dışındaki kişi ve kuruluşlara finansal bilgi sunmayı amaçlayan çeşitli muhasebe alt sistemlerini içeren muhasebe sistemidir. 

Yönetim muhasebesi, işletme yönetimi ile muhasebe arasında köprü işlevi gören muhasebe koludur. İşletme içinde yer alan yöneticilerin ihtiyaç duyduğu finansal bilgileri sağlamak amacı ile kurulmuş olan ve onlara bilgi sağlamaya yönelik alt muhasebe sistemlerini içeren muhasebe sistemidir.

Maliyet muhasebesi, işletmelerin mal veya hizmet üretim faaliyetleri ile ilgili finansal bilgileri, mal veya hizmet üretim maliyetlerinin belirlenmesi için kendine özgü teknikler ile kaydeden ve raporlayan bir finansal bilgi sistemidir.

Maliyet Muhasebesinin başlıca amaçları; birim maliyetleri tespit etmek, işletme faaliyetlerinde kontrole yardımcı olmak, planlamaya yardımcı olmak ve karar almaya yardımcı olmak şeklinde özetlenebilir.

Maliyet verilerinden yararlanarak, gerçekleşen maliyetlerin değerlendirmesini yapan ve bu
değerlendirmeler sonucunda işletme yöneticilerinin ileride alacakları finansal kararlara ışık tutmaya
çalışan yönetim muhasebesi alt sistemidir.

Genel muhasebe, maliyet muhasebesi ve maliyet analizleri alt sistemlerinde oluşan finansal tabloları, çeşitli finansal analiz yöntemleri ile değerlendiren, işletmenin finansal yapısını ölçmeyi ve işletme yöneticilerini ileriye yönelik olarak alacakları kararları yönlendirmeyi amaçlayan yönetim muhasebesi alt
sistemidir.

Kamu kurumları ve yatırımcılar gibi sağlık kurumu dışındaki kişi ve kuruluşlara, gelir ve giderleri başta olmak üzere sağlık kurumunun finansal yapısı hakkında bilgiler vermeyi amaçlayan ve çeşitli alt sistemleri içeren muhasebe sistemidir.

Devletin bütçe kanunları ile sağlık kurumlarına tahsis etmiş bulunduğu bütçeden, fon harcamaya ve harcanan bu fonların kaydının tutulmasına yönelik muhasebe sistemidir.

Türkiye’nin mevcut bütçe sistemi 5018 sayılı Kamu Mali Yönetimi ve Kontrolü Kanunu ile düzenlenmiştir.

Denetim üç başlık altında sınıflandırılmaktadır. Bunlar;
• Devlet Organlarına Göre Sınıflandırma
• Denetim Statüsüne (İşlevsel-Fonksiyonel) Sınıflandırma
• Denetimin Amacına (Kapsamına) Göre Sınıflandırma

Devlet organlarına göre denetim; yasama (siyasi) denetimi, yönetsel (yürütme) denetimi, yargı denetimi ve yasama adına denetim olmak üzere dört başlık altında toplanmaktadır.

İç Denetim: Örgütün kendi personeli olan denetçiler tarafından yapılan denetimdir.
Dış Denetim: Örgütün; kendisi dışında yer alan ve kendisinden bağımsız denetim elemanlarınca
denetlenmesidir.

Dış denetim kendi içinde iki başlık altında incelenmektedir.
a. Bağımsız Denetim: Kurumların finansal tablolarının profesyonel denetim hizmeti sunan kişi ya da örgütler tarafından denetlenmesidir.
b. Kamu Denetimi: Görev ve yetkilerini yasalardan alan kişi ve kurumlarca yapılan denetimdir. (Devlet Denetleme Kurulu) DDK, Başbakanlık Teftiş Kurulu vb.

Finansal Denetim: İşletmenin finansal tablolarının önceden belirlenmiş kriterlere uygun olarak düzenlenip düzenlenmediği incelenmesidir.
Uygunluk Denetimi: Örgütün mali işlem ve faaliyetlerinin, kurallara veya mevzuata uygunluğunu belirlemek amacıyla yapılan denetimdir.
Performans Denetimi: Örgüt ekonomiklik, verimlilik ve etkililiğini değerlendirmek amacıyla bu faaliyetlerle ilişkili usul ve yöntemlerin uygulanışının gözden geçirilmesini kapsar.
Ekonomik (Bütünleşik) Denetim: Finansal, uygunluk ve performans denetimlerinin birlikte yürütüldüğü ve raporlandığı bir denetim türüdür.

Finansal analiz sağlık kurumları yöneticileri için bir araç olup aşağıdaki konuların gerçekleşmesinde yönetime büyük kolaylıklar sağlamaktadır.
• Sağlık kurumlarında finansal planların hazırlanmasında,
• Sağlık kurumlarının faaliyetlerini denetleme ve değerlendirmede,
• Sağlık kurumlarının amaçlarına ulaşıp ulaşmadığını belirlemede, eğer amaca ulaşılmamış ise nedenlerini araştırmada,
• Sağlık kurumları faaliyetlerinin verimlilik ve başarı derecesini ölçmede,
• Kurumda üretilecek sağlık hizmetleri ve bu hizmetler için izlenecek fiyat politikasını kararlaştırmada,
• Sağlık hizmeti üretiminin her aşamasında doğru ve düzeltici kararlar almada.

Değişik yazarlar tarafından farklı sınıflamalar yapılmakla birlikte sıklıkla kullanılan finansal analiz teknikleri dört grupta toplanabilir.
1. Oran analizi tekniği (Rasyo analizi)
2. Karşılaştırmalı tablolar analizi
3. Yüzde yöntemi ile analiz tekniği
4. Eğilim yüzdeleri yöntemi ile analiz tekniği

Oran analizi tekniği en sık kullanılan finansal analiz yöntemidir.

Bu teknikle elde edilmiş oranlar,
• Uluslar arası ortalamalar (Genel kabul görmüş oranlar) ile,
• Ulusal oranlar ile
• Sektör ortalamaları ile
• Endüstri oranları ile
• Rakip kurumların oranları ile
• Kurumun geçmiş yıllardaki oranları ile
• Kurumun ilgili yıldaki diğer oranları ile karşılaştırılarak yorumlanır.

Oran analizi tekniği dört alt başlık altında incelenmektedir.
A. Likidite Analizine İlişkin Oranlar
B. Finansal Yapı Oranlarına İlişkin Analizler
C. Faaliyet (Verimlilik) Oranları
D. Kârlılık Oranları

Normal şartlar altında sağlık kurumunun kısa vadeli borçlarını ödeme yeteneğinin göstergesidir. Bu orana “İşletme Sermayesi Oranı” adı da verilmektedir. Dönen varlıklar ile kısa vadeli yabancı kaynaklar arasındaki orandır.