SAĞLIK KURUMLARINDA FİNANSAL YÜRÜTME-KAYNAKLARIN YÖNETİMİ

• Kısa vadeli yabancı kaynaklar
• Uzun vadeli yabancı kaynaklar.

Kısa vadeli yabancı kaynaklar sağlık kurumu tarafından; bir yıl içinde veya bir faaliyet dönemi içinde geri ödenmesi gereken borçları kapsamaktadır. Sağlık kurumlarının ilaç, tıbbi malzeme, tıbbi cihaz, inşaat, tadilat ve benzeri firmalara olan ve süresi bir yıldan az olan borçları ile bankalardan ya da diğer finans kurumlarından alınıp vadesi bir yıldan az olan kredileri bu kaynaklar arasında yer almaktadır.

Kısa vadeli yabancı kaynaklar içerisinde yer alan ticari borçlar; sağlık kurumlarının sağlık hizmeti üretiminde kullanmak üzere temin ettiği mal ve hizmet alımlarından kaynaklanan, ödemesi bir yıldan kısa olan borçlarını ifade etmektedir. Herhangi bir sağlık kurumunun ilaç firmalarına, tıbbi malzeme firmalarına, tıbbi cihaz firmalarına olan borçları ticari borçlar içerisinde yer almaktadır. Benzer şekilde sağlık kurumunun inşaat ve tadilat gibi işlerini yapan firmalara olan borçları da bu kapsamda yer alır.

Uzun vadeli yabancı kaynaklar, sağlık kurumu tarafından, kredi kurumlarından, sermaye piyasalarından ve ilişkide bulunduğu üçüncü kişi ve kurumlardan sağlanan ve vadeleri bir yılı veya bir faaliyet dönemini aşan borçları kapsamaktadır. Sağlık kurumlarının ilaç, tıbbi malzeme, tıbbi cihaz, inşaat, tadilat ve benzeri firmalara olan ve süresi bir yıldan uzun olan borçları ile bankalardan ya da diğer finans kurumlarından alınıp vadesi bir yıldan fazla olan krediler bu kaynaklar arasında yer almaktadır.

Sağlık kurumlarının varlıklarının kullanım süresi ile bu varlıkların finansmanında kullanılan kaynaklar arasında denge bulunmalıdır. Sağlık kurumunun varlık yapısında dönen varlıklar daha fazla ise kısa vadeli yabancı kaynak kullanımının da yüksek olması olağandır. Teknolojik gelişmelere paralel olarak duran varlıklar oransal olarak artmış olmalarına rağmen sağlık kurumlarının emek yoğun özelliği devam etmektedir.

Sağlık kurumlarının kısa vadeli yabancı kaynak kullanırken bu kaynakların maliyetini de hesaplamaları gerekmektedir. Kısa vadeli yabancı kaynakların maliyetinde iki noktanın dikkate alınmasında yarar bulunmaktadır. Öncelikle bu kaynakların sadece kendi maliyetine bakılmalıdır. Daha sonra bu kaynakların alternatif finansman kaynaklarına göre maliyeti değerlendirilmelidir. Kısa vadeli yabancı kaynaklarının maliyeti alternatif finansman kaynaklarına göre daha düşükse bu kaynaklardan yararlanılmalıdır. 

Enflasyonunun yüksek, belirsizliğin fazla olduğu ekonomik ortamlarda hem işletme sermayesi gereksinimi artmakta hem de uzun vadeli yabancı kaynak bulmak güçleşmektedir. Böyle ortamlarda bankalar kısa süreli kredi vermek eğiliminde olmaktadırlar. Benzer şekilde sağlık kurumlarının mal ve hizmet temin ettiği firmalar da uzun vadeli mal ve hizmet vermek istemeyecektir. Ekonomik konjonktürün olumsuz olduğu durumlarda, sağlık kurumları faaliyetlerini kısa vadeli yabancı kaynaklarıyla sürdürmek zorunda kalabilmektedirler. Bu nedenle sağlık kurumları finansal yöneticilerinin yurt içi ve yurt dışı ekonomik konjonktürü sürekli olarak izlemesi ve değerlendirmesi gerekmektedir.

Açık Hesap: Alıcı durumunda olan sağlık kurumlarının satıcı konumunda olan ilaç ve tıbbi malzeme firmalarına herhangi bir ödeme yapmadan ilaç, tıbbi malzeme vb. satın almalarıdır.

Borç Senetleri: Satıcı firmaların sattıkları ilaç, tıbbi malzeme ve benzeri karşılığında sağlık kurumlarından senet istemeleridir. Yani satıcı firmalar kendilerini garantiye almak için, aldıkları ilaç, tıbbi malzeme bedelini ödeyeceğinden emin olmadıkları sağlık kurumlarından senet almayı tercih etmektedirler. 

Faktoring işlemi, üretici veya ticaretle uğraşan firmaların mal ve hizmet satışından doğan ya da doğacak olan kısa süreli alacaklarının faktör adı verilen bir finansal kurum tarafından satın alınarak, satış bedelinin vadesinde tahsilinin üstlenilmesi, vadeden önce belirli oranda bir peşin ödemenin yapılması, tahsil edilememe riskinin üstlenilmesi ve alacak kaydının tutulması işlemleri olarak tanımlanmaktadır.

• Yabancı kaynağın sağlık kurumuna maliyeti özellikle sabit faiz ile borçlanıldığında belirli ve sınırlıdır.
• Yabancı kaynak temin süreci iyi yönetildiği takdirde öz kaynaklarla finansmana göre sermaye maliyetleri daha ucuzdur.
• Uzun vadeli yabancı kaynaklara ödenen faizlerin vergi matrahından indirilebilme imkanı olması vergi avantajı sağlamaktadır.
• Kredi sözleşmeleri iyi hazırlandığı takdirde, uzun vadeli yabancı kaynak ile finansman sağlık kurumlarına esneklik sağlar.
• Uzun vadeli yabancı kaynaklarla finansman, belirli koşullar altında sağlık kurumlarına, finansal kaldıracın etkisinden yararlanma imkanı sağlar.

• Kredilerin döviz cinsinden alınması durumunda kur riskinin bulunması,
• Kredi sözleşmesi içine konulabilecek kısıtlayıcı hükümlerin sağlık kurumunun esnekliğini kısıtlayabilmesi,
• İyi planlanmadığı takdirde periyodik ödemelerin sağlık kurumunun likiditesini olumsuz etkilemesi,
• Ödenen faizin sağlık kurumunun karından yüksek olması durumunun yarattığı olumsuzluklar olarak sıralanabilir.

Süreleri bir yıldan uzun dönemi kapsayan, geri ödemesi belli bir ödeme planına bağlı olan, genellikle gayrimenkul (taşınmaz) teminatı karşılığında verilen ve bazı durumlarda işletmelere yönelik olarak kar payı dağıtılmaması gibi bazı kısıtlamalar da içeren banka kredileridir.

Sağlık kurumlarının ihtiyacı olan makine ve teçhizat bu kredinin konusunu oluşturmaktadır. Kurumlar bu yolla makine ve teçhizatın maliyetini uzun zamana yayarak kolay geri ödeme imkanına kavuşmaktadırlar. Kredinin geri ödemesi, makine ve teçhizattan beklenen gelire uygun olarak önceden belirlenen bir plan dahilinde ve düzenli taksitler halinde olmaktadır.

Forfaiting kavramı dünya ticaretindeki gelişmelerin sonucu olarak ortaya çıkan ve uygulama olarak faktoringe çok benzeyen bir finansman aracıdır. Forfaiting, genellikle mal ya da hizmet ihracından doğan ve belli bir ödeme planına göre tahsil edilmesi gereken alacakların bu konuda uzmanlaşmış bir finans kurumu (forfaiter) tarafında satın alınmasıdır.

• Sağlık Kurumunun Satış ve Karlarının İstikrarı
• Geleceğe Yönelik Tahminler
• Uygun Alternatif Finansman Kaynağı Bulunmaması
• Sağlık Kurumunun Finansal Yapısı (Borçlanma Oranı)
• Sağlık Kurumunun Likidite Durumu
• Kaynak Maliyeti
• Kaldıraç Etkisi
• Sağlık Kurumunun Kısa Sürede Büyüme Arzusu
• Kredi Sözleşmelerinde Yer Alan Koşullar
• Teşvik Uygulamalarından Yararlanma İsteği
• Halka Açılma İsteği
• Öz Kaynaklar İçerisinde Yer Alan Hesap Grupları
• Ödenmiş Sermaye
• Sermaye Yedekleri
• Kar Yedekleri
• Geçmiş Yıllar Karları
• Geçmiş Yıllar Zararları
• Dönem Net Karı/Zararı

Sermaye maliyeti, finans yöneticileri açısından önem taşıyan bir konudur. Yatırım projelerinin değerlendirilmesinde kullanılan iskonto oranı, yatırım fırsatının çekiciliğini ölçmeye yarayan bir araçtır. Söz konusu iskonto oranı firma açısından, yatırım projelerinin finansmanında kullanılan kaynakların maliyetini yansıtır.

• • Finansmanda sadece öz kaynak ve uzun vadeli yabancı kaynak kullanılmaktadır.
  • Elde edilen karlar üzerinden vergi ödenmemektedir. (Sonradan bu varsayım kaldırılmıştır.)
  • Karın tamamı dağıtılmaktadır.
  • İşletmenin büyümeyeceği varsayılmıştır.
  • Toplam varlıkların değişmeyeceği, ancak, sermaye yapısının değişebileceği varsayılmıştır.
  • İşletmenin faiz ve vergi öncesi karı (FVÖK) değişmeden kalmaktadır.

• Sermaye piyasasında tam rekabet koşulları geçerlidir.
• İşletmeler, eş risk kategorilerine göre sınıflandırılabilir. Her eş risk kategorisine giren firmanın iş riski aynıdır. Dolayısıyla aynı risk kategorisine giren, net faaliyet karları eşit olan firmaların piyasa değerleri de birbirine eşittir.
• Beklenen gelirlerin olasılık dağılımı ile cari faaliyet gelirlerinin olasılık dağılımı aynıdır.
• Gelir üzerinden vergi alınmamaktadır. (Bu varsayım daha sonra kaldırılmıştır)

En genel anlamda bu kararı etkileyen faktörler; uygunluk, risk, vergi, maliyet, esneklik, kontrol, zamanlama, bir grubun bünyesinde yer alıp almama, genel ekonomik durum, endüstrinin özellikleri ve işletmenin özellikleri başlıkları altında toplanabilir.

Bu yaklaşıma göre sağlık kurumunun sermaye yapısı içerisinde borcun ağırlığının artması belli bir noktaya kadar firma değerini yükseltecektir. Bu nokta kurumun optimal sermaye düzeyidir. Bu noktada firma değeri maksimum, sermaye maliyeti minimum olmaktadır. Bu noktadan sonra borç düzeyinin artması sermaye maliyetini arttırarak firma değerini düşürmektedir.