SAĞLIK KURUMLARINDA FİNANSAL YÖNETİM - Deneme Sınavı - 5

İşletme sahip ve ortaklarının bilanço tarihinde işletmeye yapmış oldukları sermaye yatırımlarının tutarıdır. İşletmenin ortakları tarafından taahhüt edilmiş sermaye ile henüz ödenmemiş sermaye arasındaki fark, ödenmiş sermayedir.

Firma değerlemesinde kaldıraç faktörünü aşırı biçimde dikkate alan bir yöntemdir. Bu yaklaşıma göre, sağlık kurumları, sermaye yapısı içerisinde borcun payını arttırarak, sermaye maliyetini düşürebilir ve piyasa değerini yükseltebilir. Net gelir yaklaşımında iki varsayım sözkonusudur; öz kaynak maliyeti borç maliyetinden yüksektir ve borç ve öz kaynak ve yabancı kaynak maliyeti sabittir diğer bir ifadeyle borç ve öz kaynak maliyeti sermaye yapısından etkilenmemektedir.

Bu Yaklaşıma Göre Sağlık Kurumunun Sermaye Yapısı İçerisinde Borcun Ağırlığının Artması Belli Bir Noktaya Kadar Firma Değerini Yükseltecektir. Bu Nokta Kurumun Optimal Sermaye Düzeyidir. Bu Noktada Firma Değeri Maksimum, Sermaye Maliyeti Minimum Olmaktadır.

Finansal tablolar üzerinde yapılacak finansal analizler, değişik açılardan bölümlemelere tabi tutulmaktadır. Analizin yapılma amaçlarına göre: yönetim analizleri, kredi analizleri, yatırım analizleri; analizin içeriği veya kapsamına göre: statik analizler ve dinamik analizler; analistin işletmeye bağlılığına göre dış analiz ve iç analiz; gibi türleri vardır.

Statik analizler; bir tek dönem verisi üzerinden yapılabilen analizler olup bu analizler dikey analiz olarak da adlandırılır. Dinamik analizler ise yapılabilmeleri için birden fazla dönemin verisine ihtiyaç gösteren analizlerdir. Bu analizler aynı zamanda yatay analiz olarak da adlandırılır.

Kamu sağlık kurumlarında hizmetlerinin yerine getirilmesi sırasında, sağlık hizmetlerine olan mevcut taleplerin değerlendirilmesi ve devlete ek bir gelir sağlanması amacıyla kurulan ve bu amaçlar doğrultusunda devlet tarafından döner sermaye isimli bir ödenek tahsis edilerek işletilen işletmelere döner sermaye işletmeleri denilmektedir.

Yargı Denetimi: Yönetimi hukuk sınırları içinde tutmak amacıyla yapılan denetimdir.

Hukuk sistemimizde yargısal denetim; Anayasa Mahkemesi, adli yargı organları, idari yargı organları, askeri yargı organları ve Sayıştay tarafından yapılmaktadır.
Anayasa Mahkemesi: On beş üyeden oluşur. Cumhurbaşkanlığı Kararnamelerinin TBMM İçtüzüğün Anayasaya aykırılıkları iddiasıyla açılan iptal davalarına bakar; Yüce
Divan olarak görev yapar; Siyasî partilerin kapatılması hakkındaki davalarına bakar. Herkes, Anayasada güvence altına alınmış temel hak ve özgürlüklerinden, Avrupa İnsan Hakları Sözleşmesi kapsamındaki herhangi birinin kamu gücü tarafından, ihlal edildiği iddiasıyla Anayasa Mahkemesine başvurabilir. Başvuruda bulunabilmek için olağan kanun
yollarının tüketilmiş olması şarttır.

Sayıştay, merkezi yönetim bütçesi kapsamındaki kamu kurumları, sosyal güvenlik kurumları ve mahalli idarelerin gelir ve giderleri ile mallarını TBMM adına denetler. Sayıştay bu kapsamda kamuya ait tüm sağlık kurumlarında gelir, gider ve mal denetimi yapmaktadır.

Ekonomik (Bütünleşik) Denetim, finansal, uygunluk ve performans denetimlerinin birlikte yürütüldüğü ve raporlandığı bir denetim türüdür.

Finansal tablolarda yer alan iki hesap kalemi arasındaki ilişkinin basit matematiksel ifadesine oran(rasyo) denilmektedir. Finansal oranlar kullanılarak yapılan oran analizi en sık kullanılan finansal analiz yöntemidir.

Asit-Test Oranı (ATO), sağlık kurumunun hazır değerleri ve süratle paraya çevirebilecekleri değerleri ile kısa vadeli yabancı kaynaklarının ödeme gücünü ortaya koyan bir orandır. Özellikle stokların satılamaması gibi olağanüstü durumlarla karşılaşıldığında kısa vadeli yabancı kaynakları ödeme gücünü ölçmeye yaramaktadır.

Yüzde yöntemi ile analiz tekniği, sağlık kurumunun finansal tabloları üzerindeki her hesap kaleminin hem bulunduğu grup itibarı ile hem de genel toplam itibarı ile yüzdelerinin hesaplanarak ayrı sütunlar halinde gösterilmesi esasına dayanan finansal analiz tekniğidir. Bir yılın verilerine uygulandığı için statik nitelikli bir analizdir. Ancak birden fazla yılın verileri bir araya getirilerek dinamik analize dönüştürülebilir.

Yönetim muhasebesi, işletme yönetimi ile muhasebe arasında köprü işlevi gören muhasebe koludur. İşletme içinde yer alan yöneticilerin ihtiyaç duyduğu finansal bilgileri sağlamak amacı ile kurulmuş olan ve onlara bilgi sağlamaya yönelik alt muhasebe sistemlerini içeren muhasebe sistemidir. Maliyet muhasebesi, maliyet analizleri ve finansal tablo analizleri yönetim muhasebesinin alt sistemlerini oluşturmaktadır. Muhasebe verilerinin işletme içine dönük olarak karar almaya, planlama ve kontrole katkıda bulunduğu sahaya Yönetim Muhasebesi denilmektedir.

Sağlık kurumlarında muhasebe sistemi, muhasebenin genel sınıflandırılmasına paralel olarak sınıflandırılabilir. Buna göre sağlık kurumu muhasebe sistemini, sağlık kurumu genel muhasebesi ve sağlık kurumu yönetim muhasebesi olmak üzere ikiye ayırabiliriz. Bu yapı özel sağlık kurumları için geçerlidir.

Sağlık kurumunun maliyet muhasebesi sistemi içerisinde değerlendirilen maliyet verilerinden yararlanarak, gerçekleşen hizmet maliyetlerinin değerlendirmesini yapan ve bu değerlendirmeler sonucunda sağlık kurumu yöneticilerinin alacakları finansal kararlara ışık tutmaya çalışan yönetim muhasebesi alt sistemidir. Hizmet maliyetlerine ilişkin değerlendirmeler, hem sağlık kurumu genelinde hem de birimlere göre yapılmalıdır.

Sağlık kurum ve kuruluşlar tarafından yürütülen hizmet sonuçlarını, önceden belirlenmiş amaçlar, kriterler ve standartlara göre tarafsız olarak değerlendirmek ve elde edilen sonuç ve bulguları ilgililere bildirilmesine sağlık kurumlarında denetim denilmektedir. Bu değerlendirme işleminin sağlık kurumunun finansal yönetim kapsamındaki faaliyetlerine uygulanmasına da sağlık kurumlarında finansal denetim olarak ifade edebiliriz. Finansal denetimde genel olarak finansal oranlardan yararlanılmaktadır.

Devlet organlarına göre denetimi; yasama (siyasi) denetimi, yönetsel (yürütme) denetimi, yargı denetimi ve yasama adına denetim olmak üzere dört başlık altında toplanmaktadır. Yasama (Siyasi) Denetimi: Yasama organı olan Türkiye Büyük Millet Meclisi (TBMM)’ nde soru, genel görüşme, meclis araştırması, gensoru, meclis soruşturması gibi yollar ve TBMM ihtisas komisyonları tarafından yapılan denetimdir. Yönetsel (Yürütme) Denetimi: Kurum ve kuruluşların oluşturdukları mekanizmalar ile yapılan denetimdir. Yargı Denetimi: Yönetimi hukuk sınırları içinde tutmak amacıyla yapılan denetimdir. Yasama Adına Denetim: Yasama organı olan TBMM adına denetim yapan kurumlar bulunmaktadır.

Finansal analiz sağlık kurumları yöneticileri için bir araç olup aşağıdaki konuların gerçekleşmesinde yönetime büyük kolaylıklar sağlamaktadır.
• Sağlık kurumlarında finansal planların hazırlanmasında,
• Sağlık kurumlarının faaliyetlerini denetleme ve değerlendirmede,
• Sağlık kurumlarının amaçlarına ulaşıp ulaşmadığını belirlemede, eğer amaca ulaşılmamış ise nedenlerini araştırmada,
• Sağlık kurumları faaliyetlerinin verimlilik ve başarı derecesini ölçmede,
• Kurumda üretilecek sağlık hizmetleri ve bu hizmetler için izlenecek fiyat politikasını kararlaştırmada,
• Sağlık hizmeti üretiminin her aşamasında doğru ve düzeltici kararlar almada.

Finansal analiz teknikleri dört grupta toplanabilir:
• Oran analizi tekniği (Rasyo analizi)
• Karşılaştırmalı tablolar analizi
• Yüzde yöntemi ile analiz tekniği
• Eğilim yüzdeleri yöntemi ile analiz tekniği
Bu analiz tekniklerinden oran analizi tekniği daha fazla kullanılmaktadır. Finansal tablolarda yer alan iki hesap kalemi arasındaki ilişkinin basit matematiksel ifadesine oran(rasyo) denilmektedir.

Sağlık kurumu finansal tablolarında da bir yılın baz alınarak o yıla ait tutarların 100 kabul edilmesi, bunu izleyen dönemlerin aynı türden hesaplarının baz alınan yıldaki hesaplara göre değişim yüzdelerinin hesaplanması ile yapılan finansal analizdir. Analize aynı zamanda trend analizi veya indeks analizi adları da verilmektedir. Dinamik nitelikte olan bu analizde inceleme süresinin uzun olmasına ve temel alınan yılın olağanüstü etkilerden arınmış normal bir yıl olmasına dikkat edilir.