SAĞLIK KURUMLARINDA BİLGİ SİSTEMLERİ

Hastane Bilgi Sistemleri kurulum süreci ise; hastanenin faaliyet gösterdiği çevredeki kaynakları, hastanenin amaç ve hedefleri ile kurumda kullanılan teknoloji/insan gücünün kalitatif ve kantitatif özellikleri dikkate alınarak, bilgi sistemlerinin kurumda aktif hale getirilmesi için yapılan çalışmaların bütünü olarak tanımlanabilir.

Girdi- Kaynak ve materyaller,

Hastane-Kullanılan teknoloji ve insan gücü,

Çıktı- İhtiyaç beklentileri karşılama şekli.

Hastane bilgi sistemleri kurulum sürecinde yapılacak çalışmada analiz, tasarım, uygulama, bakım ve değerlendirme basamaklarını kapsayan dört basamaktan oluşur.

Hastanedeki tüm tıbbi-idari-mali-teknik süreçler belirlenmelidir,

Analiz safhası sonrası ikinci aşama, tasarım aşamasıdır. Fizibilite aşamasında ihtiyaçlar ortaya konulduktan tasarım yapılmalıdır. Bu aşamada, hastane bilgi sisteminin hastane içerisinde mi oluşturulacağı, dışarıdan mı satın alınacağı veya mevcut sistemin mi iyileştirileceği sorularının cevabı verilmesi gerekecektir. Tasarım yaparken sistem seçmede dikkat edilecek noktalardan birisi de her geçerli alternatif için maliyet kazanç analizi yapılmalıdır.

Hastane bilgi sisteminde sorun oluştuğunda nasıl müdahale edileceği, yetkili elemanların kimler olduğu belirlemesi bakım ve değerlendirme aşaması ile ilgilidir.

Kişisel alanlı ağlar: Çok kısa mesafeli ağlardır. Genel olarak birkaç metreyi geçmezler. Tek bir kişiye yakın cihazların haberleşmesi için kullanılırlar. Kişisel alanlı ağlar kablolu olabildiği gibi kablosuzda olabilir.  

Yerel Alanlı Ağlar; küçük alanlardaki, ofis, ev veya bir binadaki birkaç kat gibi, bilgisayar sistemlerini ve cihazlarını birbirine bağlayan ağlara denilir. Günümüzde yerel alanlı ağlar, kablosuz haberleşme sisteminde kullanılmaktadır.

Geniş Alanlı ağlar; daha geniş coğrafik alanları bağlayan telekominakasyon ağlarıdır. Bir başka tanım ise geniş alanlı ağlar, iki veya daha fazla yerel alanlı ağları bağlayan sistemlerdir. Bu bağlantı için ağ geçidi cihazları kullanılır.

Hastane Bilgi Sistemlerinin edinilmesinde donanım için, satın alma veya cihaz kiralama yöntemleri kullanılabilir. Hastane Bilgi Sisteminin alım şekli mal alımı / hizmet alımı veya hibe şeklinde de olsa, teknik şartnamede açıklığa kavuşturulması gereken hususlar detaylandırılmalıdır. Bu detaylandırmada kesinlikle hastane süreçleri dikkate alınmalıdır. Bir başka hastanenin teknik şartnamesi birebir kopyalanmamalıdır. Her hastanenin yerleşimi ve büyüklüğü, süreçleri, kullandığı kaynaklar, kullandığı tıbbi cihazlar gibi konularda farklılık vardır. Hastane Bilgi Sistemlerinin edinilmesinde, mevcut sistemde veri var ise bunların yeni sisteme transferinde süre/şekil/güvenlik vb. konular teknik şartnamede detaylandırılmalıdır.

Bilgi güvenliği yönetim sistemleri (ISO-27001) ile çalışma yapılabilir. Bu çalışma kurumun kendine olan güvenini artıracaktır. Kurumdaki bilgilerin gizliliğinin, bütünlüğünün ve erişilebilirliğinin sağlandığı belgelenmiş olacaktır. Hastane eğer akredite bir laboratuara sahip ise, ilgili laboratuarın hastane bilgi sistemleri ile entegrasyonu da sağlanmalıdır. hastanede oluşan verilerin eş zamanlı veya kademeli olarak kurum dışında (hatta şehir dışında) farklı bir yerde yedeklenmesi sağlanabilir. Kurum dışı yedekleme için, yeterliliği ispatlanmış ve belgelendirilmiş bir firma ile partnerlik anlaşması yapılabilir.

Hastane Bilgi Sisteminin gelişmelerin gerisinde kalmaması ve kullanıcıların işlevlerini kolaylaştırması için Sağlık Bakanlığı, Hazine ve Maliye Bakanlığı gibi kural koyucuların istediği değişikliklerin takibi ve uyumu, sektördeki diğer hastanelerin takibi ve bunlardan kuruma aktarılabilecek noktalarının tespiti ve uyumun sağlanması, tıp teknolojisindeki gelişmelerden sisteme aktarılacakların tespiti ve uyumun sağlanması, hastane bilgi sistemi gelişmelerinin (mobil uygulamalar vb. gibi) tespiti ve sisteme uyumun sağlanması dikkat edilecek hususlardandır.

Hastane Bilgi Sistemlerini; bir hastanenin tüm bilgi işlemlerini kapsayan ve bunun yanı sıra insan ve
teknik aktörlerin her birisinin ayrı ayrı rolleri ile bağlantılı olan sosyoteknik bir sistem olarak
tanımlanabilir.

Bilgi sistemleri kurulum sürecinde ilk aşama, mevcut durumun ve gereksinimlerin belirlendiği analiz
aşamasıdır.

Teknik fizibilite; yazılım, donanım ve sistemin diğer bileşenlerinin sorunu çözmek için
kullanılabileceği veya geliştirilebileceğinin değerlendirmesidir.
Ekonomik fizibilite; projenin finansal olarak uygulanabilirliği veya sistemden beklenen yararların
maliyet ve kazanç açısından değerlendirilmesidir.
Hukuki fizibilite; projenin yasa ve mevzuat çerçevesindeki limitlerinin değerlendirilmesidir.
Uygulanabilirlik fizibilite çalışması; sistemin uygulanabilirliğinin değerlendirilmesidir. Bunun lojistik
ve motivasyon (değişikliği kabul etmek) olmak üzere iki ana başlığı bulunmaktadır. Motivasyon
önemlidir; çünkü yeni sistem insanları ve bilgi akışını etkiler ve istenmeyen durumlara yol açabilir. Bu
durumlar hastaneler gibi önemli yerlerde ölümle sonuçlanabilecek hatalar doğurabilir.
İş takviminin fizibilitesi; projenin makul bir sürede tamamlanıp tamamlanamayacağını değerlendirir.

Hastanedeki idari, mali, teknik, tıbbi tüm süreçlerin takibi,
• Hasta verilerinin güvenliği, veriye hızlı ulaşma, hasta mahremiyetinin sağlanması,
• Hasta ve çalışan güvenliği koşullarının takibi,
• Hekim ve diğer sağlık profesyonellerinin “hasta tedavisi” ni uygulamanın yanı sıra eğitim ve
uzaktan konsültasyonun gerçekleştirilmesi,
• Ek ödemeler dahil tüm özlük haklarının takibi,
• İlaç, malzeme güvenliğinin sağlanması,
• Yöneticilerin karar mekanizmasında ilgili verilere ulaşabilmesi,
• Sağlık Bakanlığı hastane hizmet kalite standartları, JCI, EFQM sistemlerinin koşullarının
karşılanması,
• Ödeme kuruluşlarının taleplerinin karşılanması,
• Hazine ve Maliye Bakanlığı, Sağlık Bakanlığı, İçişleri Bakanlığı gibi kural koyucuların
taleplerinin karşılanması, şeklinde sıralanabilir.
Günümüzde hastane yöneticileri profesyonel bir yönetim tarzı belirlemek zorundadır. Bu yaklaşım
sergilenmediği zaman kurum kaynaklarının (para, zaman, işgücü vb.) verimsiz kullanılması riski her
zaman var olacaktır. HBS fizibilite çalışmasında;
• Kuruluşun ne olduğu,
• Kurum modelinin ne olduğu,
• Kullanıcı profilinin ne olduğu

• Hastanenin ne istediği ve
• Sistem kurulumu bittiğinde hastane olarak nerede olmak istendiğinin iyi belirlenmesi
gerekecektir. Bu bakış açısı ile çalışma basamakları aşağıdaki şekilde yapılabilir.

Ortam sıcaklığının ve cihazlardan oluşan sıcaklığın sisteme zarar vermemesi için
iklimlendirmenin sağlanması gerekmektedir. Birçok bilgisayar sistemi ve çevresel birimlerin en
iyi şekilde çalışması için sıcaklığın 18oC’de korunması uygun olacaktır.

Sanallaştırma: Hastane Bilgi Sisteminden beklentilerin neler olduğunun belirlenmesi ve uygulamanın
nasıl olduğunun ortaya konulmasıdır.

Hastane bilgi sistemleri kurulum sürecinde yapılacak çalışmada analiz, tasarım, uygulama, bakım ve değerlendirme basamaklarını kapsayan “Sistem geliştirme hayat döngüsü”  kullanılır. Doğru cevap D'dir.

Fizibilite çalışması, kilit noktalardan biridir. Bilgi sistemlerinde fizibilite çalışması  teknik, ekonomik, hukuki, uygulanabilirlik ve iş takviminin değerlendirilmesi aşamalarından oluşur. Doğru cevap A'dır.

Detaya girmeden değerlendirildiğinde, network yapısı temel olarak aktif ve pasif olarak ikiye ayrılır. Aktif olarak networkte bulunan switch, modem, router, firewall cihazları, pasif olarak da her türlü yapısal network kablolaması nitelendirilir. Doğru cevap B'dir.

Günümüz hastanelerinde tüm profesyonellerin hizmet sunumlarında çok çeşitli ve farklı düzeylerde
veriler kullanılmaktadır. Bu veriler;
• Tıp profesyonellerinin, tanı ve tedavi sürecinde klinik, poliklinik, ameliyathane, yoğun bakımlar
vb. birimlerde uzmanlık bilgileri ile oluşan tıbbı verilerin yanı sıra, MR, CT, USG ve
görüntüleme cihazlarından elde edilen veriler ile farklı laboratuarlarda oluşan ve “tedavi
planlamasında” kullanılan veriler,
• “Hasta Bakım Planında” yer alan hemşire, eczacı, diyetisyen, sosyal çalışmacı, vb. meslek
gruplarının hizmet sunumunda oluşturduğu veriler,
• Hasta dosyası, eczane, tıbbi malzeme vb. birimlerde oluşan veriler,
• Bina yönetim sürecinde oluşan veriler,
• Geri ödeme kuruluşlarına yapılan faturalarda kullanılan veriler ile hastanenin finansal ve mali
düzenlemelerinden oluşan çok farklı verilerden oluşmaktadır.