SAĞLIK KURUMLARINDA AFET VE KRİZ YÖNETİMİ - Deneme Sınavı - 6

Pro-disaster, Pre-disaster ve disaster dönemleri afet yönetimini aşamalarıdır.

A; Airway; Hava yolu açıklığının değerlendirilmesi

B: Breathing; Solunumun değerlendirilmesi

C; Circulation; Dolaşımın değerlendirilmesi

Ayşe Hanım yakın zamanda bir kaza geçirmiş ve kazanın etkilerini yoğun bir biçimde yaşamakta idi. Kazadan sonra farkedilir biçimde nefes alış verişi değişmiş, her zamankinden farklı bir biçimde çok daha sık bir biçimde nefes alıp vermeye başlamıştı. Bu daha sık nefes alma durumu beraberinde vücut kimyasını da olumsuz bir biçimde etkilemişti.

Ayşe Hanım'ın bu olağan dışı durum sonrasında yaşamış olduğu bu belirtiler, onun hiperventilasyon durumuna sahip olduğu göstermektedir. Hiperventilasyon, vücudun metabolik ihtiyacından daha fazla nefes almasını, böylece normalde karbondioksitten daha fazlasının oluşumunu ve sonuçtada kanın ph'ının artması durumunu içermektedir.

Yaşanan büyük ve yıkıcı deprem sonrası, Mehmet Bey yaşadığı bu korkuyu bir türlü üzerinden atamamıştı. Aradan uzun zaman geçmesine rağmen en ufak bir gürültü ve sarsıntı yaşadığında kolayca irkiliyor, depremin her an tekrarlandığı korkusuna kapılıyor, endişe ve stres tepkileri gösteriyor ve bulunduğu ortamdan uzaklaşmaya çalışıyordu. Mehmet Bey'in deprem sonrası yaşamakta olduğu bu psikolojik sıkıntılar post-travmatik stres bozukluğu ile açıklanabilir. Post travmatik stres bozukluğu; olayın yeniden yaşanması olgusu, olayı anımsatan durumlardan sürekli kaçınma ve genel tepki verme düzeyinde azalma, aşırı uyarılmışlık belirtilerini içerir.

Psikoloji biliminde, araştırılacak soruları yanıtlamak davranışın dikkatli bir biçimde tanımlanması ile başlar ve bu tanımlama oldukça faydalı bilgiler ortaya koyar. Bununla birlikte psikoloji biliminde bu tanımlama neden sorularını yanıtlamakta yetersiz kalır. Bunun içinde, davranışı/problemi açıklamak için nedenlerini anlamaya yönelik araştırma faaliyetleri gerçekleştirilir.

Ali Bey işyerinde yaşamış olduğu oldukça stresli son olaylardan sonra yoğun bir mutsuzluk yaşıyordu. İşe karşı eski ilgisini kaybetmiş, yaptığı işten zevk almaz hale gelmişti ve artık eskisi gibi hareket etmiyordu. Ali Bey'in bu yaşamakta olduğu belirtiler, depresyonun belirtileri olup, depresyon kavramı ile açıklanabilir.

Bir felaket sonrası felaketten etkilenen bireylere felaketi izleyen 48-72 saat içinde grup tartışmaları yoluyla onları hem felaket ile ilgili hem de duygusal yönden cesaretlendirmek için oturumlar gerçekleştirilmiştir. Bu grup tartışması oturumları temelde psikolojik bilgilendirme olarak tanımlanır.

Bir felaket durumunda felaketten etkilenen bireylere, profesyonel danışman veya psikolog olmamakla birlikte danışma ve psikolojik müdahale konusunda bazı eğitimler almış yardımseverler de psikolojik destek sağlamışlardır.  Bu  psikolojik destek sağlayan kişiler, paraprofesyoneller kavramı ile ifade edilirler.

Bir beldede yaşayanlar sel felaketinin travmatik etkilerini henüz üzerlerinden atamamışlardı. Bireyler kendisi ve diğerlerinin yaşamı konusunda endişelere sahipti ve psikolojik olarak da yaralanmışlardı. Bu bireylerin yaşadıkları durum kronik olay stresi (CIS)'dir.

Deprem felaketi sonrası felaket bölgesine ulaşan yardım ekibi görevlileri, felaketten etkilenen bireylere tıbbı yardım sağlarken diğer yandan bireylerin acil sıkıntılarını da rahatlatmaya çalışmakta ve patolojik sekellerin gelişimini de azaltmaya çalışmaktadırlar. Bu uygulamaları ile yardım ekibi psikolojik ilk yardım davranışı da sergilemektedirler.

Akut stres problemleri, Ruhsal Bozuklukların Tanısal ve İstatistiksel El Kitabı (DSM-5)'e göre post-travmatik stres bozukluğunun belirti grubunda yer almaz.

Araştırma sonuçları, 2011 yılı Van-Erciş depremi sonrası yetişkinlerde travma sonrası stres bozukluğunun gelişiminde depresyon, cinsiyet, kayıplar, geçmiş travma deneyimleri gibi travma öncesi ve sonrası risk faktörlerinin önemli olduğunu ortaya koymuştur. Bu araştırma sonuçları bağlamında travma sonrası topluma dayalı çalışmalar temelde afet öncesi ve sonrası risk faktörlerine dayalı yapılmalıdır.

Süreğen hastalık tanısının konulması

Artmış kan basıncı

Depresyon

Felaketi engellemek

Toplum temelli uygulama

Psikolojik sağlamlık

Paraprofesyonel

Majör depresyon