SAĞLIK KURUMLARINDA AFET VE KRİZ YÖNETİMİ - Deneme Sınavı - 4

Sevk etme acil durum yönetim döngüsü değildir.

Devlet kurumlarında acil durum müdahale yeteneklerini geliştirmek için gerekli planlama, eğitim ve tatbikatların yürütülmesi acil durum döngüsü hazırlıklı olma aşamasıdır.

Afet durumunda insan ve hayvan aşılama çabaları, hayvan toplama ve bulaşıcı bir hastalık salgınının veya bir afet duru­munda çevresel maruziyet risklerinin etkisini azaltmak için yapılan  önlemler zararı azaltma   acil durum döngüsüdür.

Epidemiyoloji afetin olmadan iyileştirmek, olduktan sonra kontrol altına almakla yükümlüdür. zararın kontrol edilmesi epidemiyolojinin görevlerinden değildir.

Günümüzde covid salgınının görülmesi coronavirüs mikrobunun o bölgeye gelişi ile başlamıştır bu durum enfeksiyon ajanının bölgede bulunmasına karşılık gelir.

Dünyada pek çok ülkede covid salgını başlangıcında hastaneler yeterli gelmemiş, normal hastalıkların tedavisi gecikmiş ve salgının artmasına neden olmuştur. Bu durum olagan dışı durum sonrasında salgınların ortaya çıkmasına zemin hazırlayan faktörlerden birincil sağlık hizmetlerinde duraklama ile açıklanabilir.

Salgınları tespit etmek ve öncelikli endemik hastalıkları izlemek Olağan Dışı Durumlar sonrasında Bulaşıcı Hastalıkların Önlenmesinin Sürveyans / erken uyarı sistemine karşılık gelmektedir.

Aynı türden bir afetin belli bir coğrafya ya da yerleşim yerindeki birbirini izleyen iki oluşu arasındaki süreçte afete karşı hazırlıkların ve planların yapıldığı, altyapıyı güçlendirmeye yönelik çalışmaların yürütüldüğü, kurumlar arası koordinasyonun sağlandığı afet yönetimi dönemine sessiz dönem denir.

Türkiye Afet Müdahale Planı (TAMP); Deprem, sel, heyelan, çığ, yangın, endüstriyel kazalar ve toplu nüfus hareketleri gibi afet ve acil durumlara müdahalede görev alacak hizmet grupları ve koordinasyon birimlerinin rollerini, görev ve sorumluluklarını uzmanlık alanlarına uygun bir biçimde tanımlar. Afet öncesi, afet sırası ve sonrasındaki müdahale planlamasının temel prensiplerini belirler. TAMP, Türkiye’de yaşanabilecek her tür ve ölçekteki afet ve acil durumlara etkin müdahale için görev alacak, kamu kurumları, özel sektör, sivil toplum kuruluşları ve gerçek kişileri kapsar.

Yangın söndürmede kullanılan yöntemler: Soğutarak söndürme, Ara boşluk oluşturma, Yanıcı maddeyi ortadan kaldırma, Yakarak söndürme, Havayı Keserek Söndürme gibi yöntemlerdir. Havayı Keserek Söndürme yönteminde; genel olarak örtme, boğma ve oksijen miktarını azaltma prensiplerine dayanmaktadır. Örterek söndürme genellikle akaryakıt yangınlarında, yangının yüzeyini örtü oluşturan sentetik veya protein esaslı köpük kullanarak örtmeye yönelik söndürme yöntemidir. Oksijen miktarını azaltma yöntemi yanma ayağındaki oksijen miktarının %14’ün altına düşürerek söndürmeyi gerçekleştirmeye dönük bir uygulamadır.

Düşük tehlike sınıfında her 500 m2 , orta tehlike ve yüksek tehlike sınıfında her 250 m² yapı inşaat alanı için bir adet olmak üzere, uygun tipte 6 kg’lık kuru kimyevi tozlu veya eşdeğeri gazlı yangın söndürme cihazları bulundurulması gerekir.

Deprem sırasında dışarıdaysanız, elektrik telleri ve direkleri, pencereler, binalar ve köprüler gibi üzerinize düşebilecek cisimlerden uzak durmalısınız. Araba içinde iseniz arabayı hemen güvenli bir yere çekin ve bekleyin. Araba güvenli bir yerde değil ise arabayı hemen terk edin. Araba bir köprü altında veya otoparkta iken depreme yakalanırsanız hemen arabadan inerek arabanın yanına yatın. Arabanın içinde kalmayın. Arabanın metal aksamı yüzünden araba ezilse bile yanında yaşam boşlukları oluşabilmektedir

Çığ başladığında, çığın büyüklüğüne, hızına, patikanın genişliğine, etrafta bulunan araçlara (araba, kar aracı vb.) ve var olan daha güvenli yerlere (büyük ve sabit kayalar, yamaç aşağı girintiler vb.) bağlı olarak, o alandan çok hızlı bir şekilde ayrılmaya karar vermek gerekir. Sabit bir ağaç (yeterince güvenilir olmasa da çığın büyüklüğüne göre çare olabilir), kaya veya başka bir cisme tutunmaya çalışmak, kırılmış ağaç ve kaya parçalarından uzak kalmaya veya korunmaya çalışmak, yerden de destek alarak yüzme hareketi yaparak akan karın üstünde kalmaya çalışmak, ağzı sıkıca kapatmak, eğer mümkünse kafa karın altında kaldığı anda uzun süre nefesi tutmaya çalışmak, önerilen diğer bir yöntem de akış sırasında oturma pozisyonu almaktır. Bu yöntemde bacaklar ve kollar birbirlerine yapıştırılır ve çığ durmadan kısa süre önce, bacaklar ile yeri sertçe iterek (eğer zemin altta ise veya zemin üzerindeki kar sertleşmeye başlamış ise) kalkmaya çalışmak.

Herhangi bir nedenle vücut ısısı 35 ºC’nin altına indiğinde donma belirtileri başlar. Hipotermi titreme ile başlar. Bu donmanın ilk evresidir ve ısı 35-32 ºC derece arasındadır. Donmanın en hafif şeklidir. Isı 32 ºC’nin altında indiğinde ikinci evre başlar. Artık titreme durmak üzeredir. Bu durum kas hareketinin de azaldığına işarettir. Bu evrede de hızlı müdahale geri dönüşü sağlayabilir. Üçüncü evrede dokular büyük ölçüde geri dönülmez şekilde hasar görebilir. Donmanın etkili olduğu bölge, diğer canlı bölgelerden rengi siyaha kadar gidebilen bir görünümle kolayca ayırt edilebilir.

Tehlike İkazları; sarı (saldırı ihtimali, üç dakika sürekli düz siren sesi ile verilir), kırmızı (saldırı tehlikesi var, dalgalı siren sesi ile verilir), siyah (radyoaktif serpinti tehlikesi ile kimyasal savaş maddeleri tehlikesi kesik kesik siren sesiyle verilir), beyaz (tehlike geçti anlamındadır) ikaz olmak üzere sıralanır.

Sinir Ajanları; tarımda kullanılan organofosfat böcek öldürücü ilaçlara benzeyen toksik etkileri daha çok olan bileşiklerdir. İnhalasyon ve oral yol maruziyetine bağlı ya da deriden emilim yoluyla temas sonucu ölümler ortaya çıkabilir. Tabun, Soman, Sarin, Venom olarak bilinen dört bileşik sinir ajanları olarak tanımlanmaktadır. Bu ajanlar, merkezî sinir sistemini aşırı uyarmaktadır. Maruziyet sonrası dekontaminasyon ve ventilasyon desteği (ağızdan ağıza solunum kullanılmamalı) yanı sıra, antidot tedavisi ve destek tedavisi önemlidir.

Ani nükleer radyasyon maruziyetinde çok sayıda kişi kontamine olur. Bu kişilerin çoğu yaralı değil, sadece kontaminedir. Kontamine kişilerin, hastaneye aynı anda müracaat edip sistemi kilitlemelerine izin verilmemelidir. Acil müdahale olarak yapılması gerekenler ise radyasyona maruz kalan kişilerin; hızla bölgeden uzaklaştırılması, radyoaktif maddeden arındırılması, oluşan paniğin tıbbi yönetiminin sağlanması ve kamuoyunun bilgilendirilmesi şeklinde yapılmasıdır. Radyasyona maruziyette arındırma, yanık tedavisi ve iyot kullanımı önemlidir. Şüpheli durumda ALO TAEK (Türkiye Atom Enerjisi Kurumu) 172 aranmalıdır.

Dekontaminasyon; tehlikenin azaltılması amacıyla kimyasal ajanların etkilerinin minimize edilmesi ya da ortadan kaldırılmasıdır.

 

1983 Ekvator'da meydana gelen  selden sonra sıtma insidansının yedi kat artması

Endemik hastalıklar