SAĞLIK KURUMLARI YÖNETİMİ II

Yönetici planlama, örgütleme, yöneltme, kontrol, iletişim ve karar verme ve problem çözme gibi fonksiyonları yerine getiren kişidir.

Yöneticilerin başarılı olabilmesi için belirli becerilere sahip olmaları gerekmektedir. Etkili yönetici olabilmek için teknik, haberleşme, insan ilişkileri, analitik düşünme, karar verme ve kavramsal beceri gereklidir. Bu becerilerden birisi olan karar verme becerisi ile problem çözmeye yönelik farklı alternatiflerden birisini seçmek kastedilir. Bu beceri, yönetim fonksiyonlarını yerine getiren yöneticiler için temel niteliktir. Karar verme genellikle üst yönetimin bir fonksiyonu olarak düşünülür. Ancak kararların verilme şekline bakıldığında çoğu zaman karar verme sürecine örgüt içinde pek çok kişi ve grupların katıldığına şahit olunabilir. Normalde, önemli kararların neredeyse hiçbiri yalnız başına tek bir yönetici tarafından alınmaz.

Karar tipleri ile ilgili olarak en çok kullanılan sınıflama kriterleri şunlardır:
• Programlanabilen (rutin) ve programlanamayan (rutin olmayan) kararlar
• Stratejik ve operasyonel kararlar
• Kişi ve grup kararları
• Alt ve üst kademe kararları
• Belirlilik ve belirsizlik şartları altında verilen kararlar.

Rasyonel karar verme süreci aşamaları karar çevresinin değerlendirilmesi, problemin tanılanması, karar hedeflerinin belirlenmesi, problem nedenlerini teşhis etme, alternatif çözümleri geliştirme, alternatif değerlendirme, en iyi alternatifi seçme, seçilen alternatifi uygulamadır

Rasyonel karar verme süreci
1. Karar çevresini değerlendirme: Bu aşamada yönetici, daha önceden planlanan ve kabul edilebilir sınırlardan sapma olduğunu gösterecek olan örgüt iç ve dış çevresinden gerekli bilgileri toplar. Yönetici; arkadaşları ve diğer yöneticilerle konuşur, finansal göstergeleri gözden geçirir, rakip örgütlere bakar veya içinde bulunduğu sektörle ilgili verileri gözden geçirir.

Örgütsel sınırlılıklar fikirbiliği ihtiyacı, ortak perspektif, işbirliği, destek, ortak kültür ve yapı, etik değerlerdir.

Örgütsel kararları diğer kararlardan farklı kılan bazı özellikler vardır. Bu farklılıklar maddeler halinde şöyle sıralanabilirler;
• Karmaşıktır ve duygusal konularda olabilir.
• Daha hızlı verilmesi gerekebilir.
• İçinde bulunulan çevre çok karmaşıktır.
• Hedeflere nasıl ulaşılacağı konusunda belirsizlik vardır.
• Daha fazla işbirliği gerektirirler.

Yönetim Bilimi Yaklaşımı, yöneticilerin kullandığı rasyonel yaklaşımla daha uyumludur. Özellikle İkinci Dünya Savaşı sırasında çok fazla kullanılmıştır. Bu dönemde özellikle orduların karşılaştığı problemleri çözebilmek için matematik ve istatistik bilim adamları tarafından bazı yöntemler geliştirilmiştir. Yönetim bilimi yaklaşımı tarafından geliştirilen bu yöntemler ordular tarafından başarılı bir şekilde kullanılınca bu yöntemlerin kullanılması işletme yönetimi alanında da yaygınlaşmıştır. Günümüzde çoğu işletme bu teknikleri ve yöntemleri kullanma konusunda, ayrı uzman birimler kurmaktadırlar. Yöneylem araştırmacıları, matematiksel modellerle sorunları sayısal olarak tanımlamakta ve olası
alternatifleri geliştirip, alternatiflerin de değerlendirilmesine imkan sağlayacak başka yöntemleri kullanabilmektedirler. PERT ve doğrusal programlama gibi yöntemler bu yöntemler arasında en fazla bilinenleridir.

Bu model geliştirilmeden önce, işletmelerin kararlarını yalnız başlarına verdikleri ve ihtiyaç duyulan bütün verilerin kararı verecek olan üst yöneticiye aktarıldığı varsayılırdı. Ancak, Carenegie Modelini geliştiren araştırmacılar grubu, örgütsel karar vermede pek çok yöneticinin rol aldığını ve nihai kararların yöneticiler arasında varılan bir uzlaşı sonucu alındığını ortaya koymuşlardır. Uzlaşı ise örgütsel hedefler ve problem öncelikleri konusunda pek çok yönetici arasındaki bir birlik olarak tanımlanabilir. Karar veren yöneticiler arasında ise birim yöneticileri, uzman çalışanlar ve hatta örgüt dışından önemli paydaşlar bile yer almaktadır.

Aşamalı karar verme süreci modeli aşamları:

I. Belirleme Aşaması

II. Geliştirme Aşaması

III. Seçim Aşaması

Örgütsel karar verme, problemlerin belirlenmesi ve çözümlenmesi süreci olarak tanımlanabilir. Bu sürecin iki aşaması vardır. Problemin belirlenmesi sürecin ilk aşamasıdır. Bu aşamada, eğer kurumun göstermiş olduğu performans yeterli seviyede ise yakın zamanda kurumun karşılaşması olası sorunları ortaya koyabilmek için çevresel ve kurumsal unsurların gözden geçirilmesi işlemi gerçekleştirilir. Sürecin ikinci aşamasını problem çözme oluşturur. Problem çözme aşaması ise problemi çözmeye yönelik alternatiflerin belirlenmesi,uygun alternatifin seçilmesi ve uygulanması ile ilgilidir. Doğru cevap C'dir.

Karar Çevresinin Değerlendirilmesi, Rasyonel Karar Verme Süreci Aşamalarındandır. 

Doğru cevap A'dır.

İşletmelerde yönetim ve organizasyon uygulamalarında verilen kararları, değişik kriterlere göre gruplamak ve tiplere ayırmak mümkündür. Böyle bir sınıflamanın en önemli yararı, hem değişik karar türlerinin ilgilenmekte olduğu sorunları daha açık görebilmek, hem de farklı karar türlerinde farklı teknik ve yaklaşımların kullanılabileceğini görmektir.
Karar tipleri ile ilgili olarak en çok kullanılan sınıflama kriterleri şunlardır:
• Programlanabilen (rutin) ve programlanamayan (rutin olmayan) kararlar
• Stratejik ve operasyonel kararlar
• Kişi ve grup kararları
• Alt ve üst kademe kararları
• Belirlilik ve belirsizlik şartları altında verilen kararlar

Doğru cevap D'dir.

Karmaşık ve programlanamayan kararlar hain kararlar olarak da bilinir. Böyle  urumlarda problemin kendisini iyi tanımlamak önemli bir görev haline dönüşür. Hain problemler, hızlı değişen şartlar altında yöneticilerin hedefler ve alternatifler arasında çatışma yaşamasına neden olur ve alınması gereken kararlar arasında uygun bağlantı kurulmasını engellerler. Doğru cevap B'dir.

Rasyonel yaklaşım, yöneticilerin sürekli arzuladıkları ancak asla ulaşamadıkları bir yaklaşımdır. Bu yaklaşım, problemin sistematik bir şekilde analiz edilmesini ve bu aşamayı takiben mantıklı adımlar izlenerek tercih ve uygulamanın yapılması gerektiğini söyler. Çoğu yönetici örgütsel kararlar verirken sistematik davranmadığı ve gelişigüzel kararlar verdiği için bu yaklaşım, yöneticilerin nasıl karar vermeleri gerektiği konusunda bir rehber rolü oynar. Rasyonel problem çözme yaklaşımı, problemlerin sekiz aşamadan oluşan bir süreç şeklinde çözülmesi gerektiğini söyler. Bu aşamalar Şekil 5.4’de gösterilmiştir. Sekiz aşamadan oluşan rasyonel karar verme süreci yaklaşımı aslında iki ana bölüme ayrılabilir. Bunlardan birinci kısım ilk dört aşamayı içerir ve problemin belirlenmesi olarak adlandırılabilir. Bu ilk dört aşamada daha çok problemin ve nedenlerinin daha iyi anlaşılmasına çaba harcanmaktadır. İkinci kısım ise son dört aşamayı içerir ve daha çok problemin çözümüne yönelik çözüm önerilerinin geliştirilmesi ve uygulama ile ilgilidir. Alternatifleri değerlendirme; 6. basamakta yani çözüm aşamasında yer almaktadır. Doğru cevap E'dir.

Rasyonel yaklaşım, yöneticilere karar verirken sistematik davranmalarını ve belirli aşamaları takip etmeleri gerektiğini söyler. Eğer, kurumların çevresinde değişiklikler az oluyor ve olası değişiklikler de önceden öngörülebiliyorsa rasyonel yaklaşım uygundur. Ancak yapılan çoğu araştırma çoğu yöneticinin karar verme sürecinde rasyonel yaklaşımı çok az kullandıklarını ortaya koymuştur. Çünkü günümüzde çoğu sektörde kararlar hızlı bir şekilde verilmek zorundadır. Zaman baskısı, iç ve dış çevreden gelen baskılar ve problemlerin yanlış bir şekilde tanımlanması, yöneticilerin sistematik hareket etmelerine engel olmaktadır. Bunun için yöneticiler daima belirli sınırlılıklar altında karar vermek zorundadırlar. Doğru cevap B'dir.

Örgütsel kararları diğer kararlardan farklı kılan bazı özellikler vardır. Bu farklılıklar
maddeler halinde şöyle sıralanabilirler;
• Karmaşıktır ve duygusal konularda olabilir.
• Daha hızlı verilmesi gerekebilir.
• İçinde bulunulan çevre çok karmaşıktır.
• Hedeflere nasıl ulaşılacağı konusunda belirsizlik vardır.
• Daha fazla işbirliği gerektirirler.

Doğru cevap A'dır.

Proje Değerlendirme ve İnceleme Tekniği (kısaca PERT olarak bilinir), belirli bir projenin tamamlanabilmesi için gerekli görevleri analiz etmek ve mantıklı bir şekilde sıralayabilmek için geliştirilmiş olan bir istatistiksel yöntemdir.

Doğru cevap D'dir.

Carnegie Modeli
Bu model geliştirilmeden önce, işletmelerin kararlarını yalnız başlarına verdikleri ve ihtiyaç duyulan bütün verilerin kararı verecek olan üst yöneticiye aktarıldığı varsayılırdı. Ancak, Carenegie Modelini geliştiren araştırmacılar grubu, örgütsel karar vermede pek çok yöneticinin rol aldığını ve nihai kararların yöneticiler arasında varılan bir uzlaşı sonucu alındığını ortaya koymuşlardır.

Doğru cevap E'dir.

Bilişsel unsurlar 
• Kişinin özgün çözüm yolları
geliştirmesi
• Temel düşünce süreçlerinin
kullanılması
• Güçlüğün tanımlanması
• Güçlüğü oluşturan / çözümü
engelleyebilecek gerçeklerin
ortaya konulması
• İlgisiz bilgileri ayıklamak
• Uygun çözüm yolunun hangisi olduğuna karar verme ve
problem çözmek
• Uygun yanıtları geliştirme
• Sürekli geliştirilmesi gereken
yetenek
• Yeni yollar denemek
• Geçmiş deneyimlerden çıkarımlarda bulunmak şeklindedir.

İç kaynakları araştırma; duygusal unsurlardandır. Doğru cevap C'dir.