SAĞLIK KURUMLARI YÖNETİMİ II

GİRİŞ
Büyük olsun veya küçük olsun bütün sağlık kurumlarında sunulmakta olan hizmetler
dört ana grup altında toplanabilmektedir. Bunlar; tıbbi hizmetler, yönetim hizmetleri,
mali hizmetler ve teknik hizmetlerdir.Tıbbi hizmetler olarak adlandırılan hizmetlerin sunulduğu birimlerde doğrudan hastalık tedavisi ile ilgili hizmetler sunulurken diğer birimlerde tedavi hizmetlerinin başarısını artırabilmek için tanı ve tedaviye yardımcı hizmetler
sunulmaktadır. Ara hizmetler olarak da adlandırılabilecek bu hizmetler genellikle klinik
destek hizmetler veya tıbbi destek hizmetleri olarak bilinmektedir. 

Doğru cevap E şıkkıdır.

KLİNİK DESTEK HİZMETİ BİRİMLERİNİN ÖNEMİ, GÖREV VE
FONKSİYONLARI
KDH birimlerinde sunulan hizmetler, her bir hastanın tedavisinde izlenilen sürecin bir
parçası olarak önemli rol oynarlar. Bununla birlikte sağlık eğitimi, aşılama, idrar tetkiki,
kan sayımı ve görüntüleme gibi hizmetler genel hasta tedavisinde önemli bir yere sahip olsalar bile bu hizmetler hastanın asıl tedavisini üstlenen hekimin, bu hizmetlerin sunumuna doğrudan katılması nadiren görülen bir durumdur. Bunun için bu hizmetlerin sunumunda yer alan çalışanlarla hastanın asıl tedavisini üstlenen birim ve çalışanlar arasında
iyi bir koordinasyon, KDH birim ve çalışanlarının birbirlerine destek olmaları arzu edilir.
KDH birimlerinin amacı, ara hizmetlerin kalitesini artırarak ve maliyetini azaltarak genel olarak sağlık kurumunun hasta tedavisindeki mükemmelliğini artırmaktır.
KDH’lerinin hastane bakım ve tedavi sürecine olan en önemli katkısı bazı hizmetlerin
özel eğitimi ve yeteneği olan kişiler tarafından özel araç-gereçlerin kullanılarak verilmesi durumunda daha etkili olmasıdır. Ancak bir KDH’nin hem hastane içinde yapılmaya
başlanmasına karar vermek hem de sürekliliğini sağlamak bu hizmetin alternatiflerinden
daha iyi veya daha ucuza yapılmasına bağlıdır. KDH birimlerine önemli ölçüde sabit yatırım yapmak gerekli olduğundan dolayı sunulmakta olan hizmetler belirli miktarda kullanılmadığı zaman hastaneye olan maliyetleri oldukça yüksek olacaktır. Ayrıca hizmetler ne
kadar fazla ve büyük miktarlarda sunulursa bu birimlerde çalışan personelin becerisi ve
hizmetleri daha uygun ve kaliteli bir şekilde sunma ihtimalleri de artmış olacaktır.
Küçük hastanelerde büyük hastanelerden daha az KDH birimi vardır. Klinik laboratuvarlar, radyoloji birimi, eczane ve EKG birimleri neredeyse bütün hastanelerde görülen
önemli KDH birimleridir. Aslında KDH birimlerinde sunulmakta olan hizmetler tanı,
tedavi ve genel amaçlı hizmetler olmak üzere üç ana grup altında toplanabilirler.

Doğru cevap D şıkkıdır.

Tanı Amaçlı Hizmetler 

Kardiyo-Pulmoner                       
Laboratuvar
Elektrokardiyoloji
Pulmoner fonksiyon
Kalp kateterizasyonu
Klinik laboratuvarlar
Biyokimya
Hematoloji
Histopatoloji
Bakteriyoloji ve viroloji
Otopsi ve morg
Radyoloji-Rontgen
Radyografi
Tomografi
Radyoizotop çalışmaları
MR
Ultrason
Diğerleri
Elektroensefalografi
Elektromyografi
Odyoloji

Doğru cevap A şıkkıdır.

KDH birimlerinde sunulmakta olan hizmetler tanı, tedavi ve genel amaçlı hizmetler olmak üzere üç ana grup altında toplanabilirler. Genel amaçlı hizmetler başlığı altında ayrıca Ev Destek Hizmetleri yer almaktadır. Ev destek hizmetleri ise şu şekildedir:

Evde hasta bakımı
Terminal dönem bakımı
Cankurtaran
Hasta nakil
Beslenme ve diyet

Doğru cevap B şıkkıdır.

Tip              Fonksiyon                   Tanımlama                         Ameliyathaneden Örnekler

Klinik             Kalite             Teknik olarak doğru klinik                   Doğru hasta hazırlığı, 
                                             girişimlerin yapılması                   eğitimli personel, ekipman

Doğru cevap C şıkkıdır.

Hizmet Karması
KDH birimlerinde gerçekleştirilen test ve tetkiklerin çeşitliliği KDH birimlerinin hizmet
karmasını değerlendirmek için kullanılan en önemli kriterdir. Sunulan hizmet karmasının
uygun bir şekilde belirlenmesi KDH birimlerinin daha verimli çalışmasına önemli ölçüde etki eder. Çünkü bu hizmet karmasına bağlı olarak çalıştırılacak olan personel sayısı
ve meslekleri, personelin sahip olması gereken yetenekleri, kullanılacak olan araç-gereç,
mimari planlama ve genel olarak iş planlaması konusunda önemli kararların verilmesi
gerekecektir. Hizmet karmasının belirlenmesinde ise aşağıda sıralanan unsurlar önemli
rol oynarlar;
• Tıbbi ihtiyaçlar
• Yasal ve mesleki gereklilikler
• Teknik kapasite ve personel becerileri
• İdari unsurlar.

Doğru cevap B şıkkıdır.

KDH birimlerinin bütçeleri hazırlanırken, sunulmakta olan hizmetlerde yaşanan teknolojik gelişmeler ve değerlendirmeler sonucunda kullanılmakta olan sabit maliyetlerde
veya yeni katlanılacak olan yatırımların ne olacağına karar verilmektedir. KDH birimi
yöneticilerinin gerekli değişikliklerin yapılmasına yön verecek olan değişiklikleri izleme
ve belirleme sorumlulukları vardır. Bu yöneticiler yenilikleri belirlemek için teknolojik
ilerlemeleri izlemek ve hizmet kullanıcılarının değişen beklentilerini karşılamak için birim içinde ne tür değişikliklerin yapılması gerektiğini belirlemek zorundadırlar. Yöneticiler aynı zamanda hasta ve sorumlu hekim memnuniyetlerini de değerlendirmek ve bu
değerlendirmelerini daha rekabetçi bir birim olma yönünde kullanabilmelidirler. Sadece
kaliteli hizmeti sunmak veya maliyetleri düşürmekle yetinmeyip eğer KDH birimlerine yeteri kadar talep yok ise bu birimlerin kapatılmasına da karar verebilmelidirler. Bu
değişiklikleri yaparken, planlama ve pazarlama ekibinden de ihtiyaç duyulan yardımlar
talep edilmelidir. Yeni KDH birimlerine veya hizmetlerine karar verirken veya bütçeleme yaparken ulaşılacak faydaları kantitatif olarak tahmin etmek nadiren karşılaşılan bir
durumdur. Bunun için yapılacak yatırım ve değişikliklerin sonuçlarını değerlendirmede
subjektif değerlendirmelerin yanı sıra ilgili tarafların katılımıyla düzenlenecek olan panellerden çıkan sonuçlar da göz önüne alınmalıdır.

Yapılacak yeni yatırımlar veya değişikliklerin faydalarının değerlendirilmesinde şu
unsurlar göz önüne alınmalıdır:
• Kalite ile ilgili faydalar,
• Maliyetle ilişkili faydalar
• Rekabete ilişkin faydalar
Hazırlanacak olan bütçede şu üç unsurun üzerinde durulması gerekir: Maliyet, kalite, hasta tatmini. Bütün olarak sağlık kurumuna katkı yapabilme potansiyeli olan ve ve
herkesin kabul edebileceği bir rehberi hazırlamak son derece önemlidir. Bu rehberde,
sunulacak olan hizmetlerin hangi gider kalemlerinden oluştuğu ve her gider kaleminin
neyi hedeflediği ayrıntılı bir şekilde açıklanmalıdır. Eğer bu yapılmaz ise her birim kendi
ihtiyaçları üzerinde odaklaşacak ve bütün olarak hastane göz ardı edilebilecektir.

Doğru cevap A şıkkıdır.

KLİNİK HİZMETİ BİRİMLERİNDE SUNULAN HİZMETLERİ
DEĞERLENDİRME KRİTERLERİ
KDH birimlerinde sunulmakta olan hizmetlerin değerlendirilmesinde dört önemli nokta
göz önüne alınır: Teknik kalite, hasta ihtiyaçlarına uygunluk, hizmet sunucu ve kullanıcıların memnuniyeti ve hizmetlerin etkili ve verimli sunumudur.

Doğru cevap D şıkkıdır.

Çalışan Rolleri
İyi yönetilen sağlık kurumlarında bütün yöneticilerinin yönetim rolleri iyi bir şekilde tanımlanmıştır. Buna göre bir KDH birimi yöneticisinin şunları yapması beklenir:
• Sunulan hizmetlerdeki ve birim bütçesindeki değişiklikleri izlemek,
• Kalite, memnuniyet ve uygunluğu gözden geçirerek gelecek yıl için tahminler yapmak,
• Bütçe yöneticisi tarafından hazırlanan talep tahminlerini gözden geçirerek birimde önceden belirlenen seviyelere ulaştırmak ve mevcut bilgiler ışığında gerekli değişiklikleri önermek,
• Personel, iş gücü verimliliği, kalite ve zamanlama ile ilgili tahminler ve varsayımlarla uyumlu tahminler yapmak,
• Gelecek yıl kullanılabilecek teşvikleri belirlemek.
Bir KDH birimi bütçe yöneticisinin şunları yapması beklenir:
• Önceki yıl bütçesi ile ilgili veriyi hazırlamak,
• Hastane çapında KDH talep tahminlerini hazırlamak,
• Toplam harcama, gelir ve yatırım ile ilgili değişiklikleri belirlemek ve ilgili birimlere iletmek,
• Ücret ve malzeme fiyatlarını takip etmek,
• Üst düzey yöneticilere finansal konularda yardımcı olmak.
KDH birimi fonksiyonel yöneticilerinin görevler ise şunlardır:
• Bütçe önerilerinin, kalite ve memnuniyeti tehlikeye sokmadığından emin olurlar
• Kararlı fakat gerçekçi iyileşmeyi hedefler,
• Bütçe hazırlama sürecinde diğer birimlerle koordinasyon sağlar,
• Diğer KDH birimleri arasındaki olası çatışmaları çözümlerler
• Birim performansını izler ve ödüllerin dağıtımına yardımcı mekanizma oluştururlar

Doğru cevap C şıkkıdır.

Günümüz sağlık hizmetleri sunumunda, kliniklerde önemli tedavi hizmeti veren hekimlerin yanı sıra hastaların teşhis ve aynı zamanda tedavilerinde önemli yeri olan ve kliniklere destek veren birimlerde sunulan klinik destek hizmetleri (KDH) önemli bir rol oynamaktadır. Bu birimlerde çalışanların önemli bir bölümü ileri eğitim almış olan profesyonellerdir. Laboratuvarlar, ameliyathaneler, eczane, fizik tedavi ve rehabilitasyon ünitesi, sosyal hizmet birimleri ve bazen psikologlar tarafından verilen hizmetler klinik destek hizmetlerine olan örneklerdir. Doğru cevap E’dir.

Tedavi amaçlı hizmetleri şu şekilde sıralayabiliriz:

Doğru cevap D’dir.

Sunulan hizmet karmasının uygun bir şekilde belirlenmesi KDH birimlerinin daha verimli çalışmasına önemli ölçüde etki eder. Hizmet karmasının belirlenmesinde ise aşağıda sıralanan unsurlar önemli rol oynarlar:

Doğru cevap B’dir.

KDH birimlerinde sunulmakta olan hizmetlerin değerlendirilmesinde dört önemli nokta göz önüne alınır:

Doğru cevap C’dir.

İyi bir programlama sistemi, sunulacak hizmetlerin uygunluğunun değerlendirilmesine yardımcı olur. Herhangi bir KDH’nin yapılmasının ne kadar uygun olduğu, söz konusu test veya tetkik yapılmadan önce değerlendirilmiş olur. Acil ihtiyaçlar ise ortaya çıktıklarında karşılanmalıdırlar. İyi bir programlama sistemi için şu üç unsurun iyi bilinmesi gereklidir:

Doğru cevap C’dir.

Orijinal cihaz üreticileri tarafından sağlanmakta olan bakımların yüksek maliyetinden dolayı çoğu sağlık kurumu cihazlara gerekli bakımları vermekten dolayı özellikle biyomedikal mühendislerini çalıştırmak durumunda kalmaktadırlar. Doğru cevap D’dir.

KDH birimi fonksiyonel yöneticilerinin görevler ise şunlardır:

Doğru cevap A’dır.

Uzman ve genellikle hekim olan yöneticiler mümkün olduğunca daha iyi teknik kaliteli KDH sunmak isterken, yönetim eğitimi almış olan birim yöneticileri birimin mümkün olduğunca daha fazla gelir getirmesi ile ilgilenirler. Doğru cevap B’dir.

Radyoterapi teknisyeni, radyoterapi uzmanının direktifi ve radyasyon fizikçisinin (yoksa uzmanın) ölçü ve hesaplarına göre, iyonizan ışınlı tedaviyi uygulamakla yükümlüdür. Poliklinik ve protokol defterini düzenli olarak tutar, servis ve laboratuvarın tıbbi istatistiklerini hazırlar. Cihazların bakım, muhafaza ve en uygun şekilde çalışmasını sağlar. Gördüğü arızaları en kısa zamanda şef veya uzmana haber verir. Doğru cevap A’dır.

Patolojik anatomi teknisyeni, ameliyat ve otopsilerde insan veya hayvan organlarından çıkarılan parçalardan örnekler alır. Bunları ayırır ve numaralar. Doku kesitlerini bilimsel yöntemlere göre hazırlar ve muayene sonucu belirler. Laboratuvar malzemelerinin bakım ve temizliği ile kayıtların usulüne uygun yapılmasını sağlar. Doğru cevap B’dir.

KDH birimlerinin amacı, ara hizmetlerin kalitesini artırarak ve maliyetini azaltarak
genel olarak sağlık kurumunun hasta tedavisindeki mükemmelliğini artırmaktır. Bu sebeple cevap C seçeneğidir.