SAĞLIK KURUMLARI YÖNETİMİ I

Kalite, bireysel değerlendirmeye bağlı olarak ortaya çıkan algısal bir sonuçtur. Kavramın bu yapısı, onun tanımlanmasında bazı güçlükleri ortaya çıkarmaktadır. Bireylerin değer sistemine bağlı olarak farklılaşan kalite algısı, onların isteklerine, ihtiyaçlarına ve beklentilerine göre farklılık göstermektedir. Bireyin toplumsal ve psikolojik yapısına bağlı olarak değerlendirilme özelliğindeki kalite, aynı bireyin aynı hizmeti farklı zamanlarda almasına göre bile algısal anlamda değişiklik göstermektedir. Kalitenin beklenti ve değerlerle ilgisi, onun işlevsel yararı ile ölçülmesi sonucunu ortaya çıkarmaktadır. Beklentiyi tam olarak karşılayanlar yüksek kaliteli ürün ya da hizmetler olarak algılanırken beklentinin altında kalan mal ya da hizmetler de kalitesiz olarak nitelenmektedir.

Latince “qualitas”, Fransızca “qualité”, İngilizce “quality” kelimelerinden gelen “kalite” sözcüğü, Türk Dil Kurumuna göre “nitelik” olarak tanımlanmaktadır.

 

Türkiye’deki kalite çalışmaları 1990’lı yıllarda TUSİAD önderliğinde başlamıştır

Kalite güvencesinin boyutları aşağıdaki gibidir: Teknik performans, etkililik, verimlilik, erişim, kişiler arası ilişkiler, olanaklar, ilgililik, seçim.

Kalite güvence sistemlerinin yararları aşağıdaki gibi sıralanabilir:

 

W. Edwards Deming’in kazandırdığı en önemli yenilik, işçiler tarafından kalite ve süreç kontrolünün yapılabileceğini saptamış olmasıdır.

 

Sağlık alanında standartlaşma dünyada 1900’lerin ilk yıllarında başlamıştır.

Dünya Tıp Eğitimi Federasyonu (World Federation for Medical Education - WFME) 1972 yılında Danimarka’da resmî olarak kurulmuştur.

Sağlık turizmi hizmet kalitesinin ölçülmesinde üç boyut önemli görülmektedir: Tıbbi personel kalitesi, destek ve yönetim hizmetleri kalitesi.

Finansal hizmetlere ulaşım kolaylığı yönetim hizmetleri kalitesinin bir bileşenidir (Bkz. kitap s. 80, şekil 3.5)

Kalitenin bir kavram olarak ortaya çıkması, 19. yüzyıla rastlamaktadır. 19. yüzyılın başlarında seri
üretimin yaygınlaşmasıyla birlikte gelişen iş bölümü (Taylorizm), ürünlerin sistematik bir denetim
yapılmadan üretilip müşteriye teslim edilmesine bağlı sorunların yaşanmasına neden olmuştur.

Amerikan şirketlerinin kalite konusuna daha çok önem vermeleri, farklı farklı yaklaşımların doğuşuna aracılık etmiştir. 1980’lerde ortaya çıkan Kaizen adlı yönetim felsefesi, Japonya’dan Avrupa’ya ve Amerika Birleşik Devletleri’ne yayılmıştır. Gelinen noktada kalite, sistemli uygulamalara dayanan ve profesyonellerin yönetmesi gereken uygulamalar toplamı olmuştur.

Kalite güvencesinin boyutları aşağıdaki gibidir:
• Teknik performans:
• Etkililik: 
• Verimlilik: 
• Erişim: 
• Kişiler arası ilişkiler: 
• Olanaklar: 
• İlgililik: 
• Seçim:

Deming, her aşamada en iyi olanı tespit etmek ve sürekli gelişmeyi sağlamak için dört aşamalı, sürekliliği olan, geri bildirim mekanizması oluşturan bir süreç tanımlamıştır. Bu süreç, sürekli iyileştirmeyi sağlayan bir araç olarak kullanılan PUKÖ (Planla - Uygula - Kontrol Et - Önlem Al) döngüsü olarak bildiğimiz “Deming Döngüsü”dür. Bu döngü, İngilizce PDCA (plan, do, check,
act) olarak ifade edilmektedir. Planla; iyileştirme fırsatlarının belirlenmesi, süreçlerin belgelenmesi, iyileştirilen sürecin vizyonunun oluşturulması, iyileştirme kapsamının tanımlanması adımlarını izler. Uygula; yapılan planın uygulanması, Kontrol Et; planın uygulanmasıyla elde edilen sonuçların karşılaştırmalı incelenmesi ve kaydedilmesi, Önlem Al; kontrol aşamasındaki sonuçların incelenmesi ve araştırılmasına dayanarak düzeltilmesi gereken önlemlerin alınmasıdır.

Toplam kalite yönetiminin başarıya ulaşabilmesi için içerdiği tüm ilkelerinin anlaşılır bir şekilde
benimsenmesi ve uygulanması gerekmektedir. Toplam kalite yönetiminin temel ilkeleri aşağıda belirtilmiştir:
1. Liderlik: 
2. Müşteri Odaklılık:
3. Paydaş Katılımı ve İletişim: 
4. Sürekli İyileştirme “Kaizen”: 
5. Süreç Yönetimi: 
6. Önlemeye Dönük Yaklaşım:
7. Sürekli Eğitim ve Öğrenen Organizasyon:

Etkililik: Hastaların sağlık durumunda gerçekleştirilen veya gerçekleştirilmesi beklenen
somut gelişmedir. Etkililik, planlanan hedeflere
ulaşmanın derecesidir.

Sağlık turizmi hizmetlerinde kalite boyutları, çeşitli hizmet alt sektörlerinin faaliyet alanlarını da
kapsar. Sağlıkta kalite boyutları altı farklı başlıkta değerlendirilebilir:
• Hemşirelik hizmetleri
• Faturalandırma
• Hasta kabul hizmetleri
• Teknik hizmetler
• Yeme–içme hizmetleri
• Konaklama hizmetleri

Tıp Eğitimi Programlarını Değerlendirme ve Akreditasyon Derneği (TEPDAD), tıp eğitiminin; Hemşirelik Eğitim Programları Değerlendirme ve Akreditasyon Derneği (HEPDAK), hemşirelik eğitiminin; Sağlık Bilimleri Eğitim Programları Değerlendirme ve Akreditasyon Derneği (SABAK), sağlık bilimleri eğitiminin; Eczacılık Eğitimi Programlarını Değerlendirme ve Akreditasyon Derneği (ECZAKDER), eczacılık eğitiminin; Diş Hekimliği Eğitimi Programları Akreditasyon Derneği (DEPAD), diş hekimliği eğitiminin kalitesini yükseltmek için bilgilendirme, değerlendirme ve akreditasyon çalışmaları yapmaktadır.

Akademik tıbbın kalitesi ve tıp eğitimi 19. yüzyılın ortalarında yenilenmiştir. Dünya Tıp
Derneği tarafından düzenlenen Dünya Tıp Eğitimi konferanslarının ilki 1953’te Londra’da, ikincisi
1959’da Chicago’da ve üçüncüsü ise 1966’da Yeni Delhi’de yapılmıştır. Bu toplantıların ardından
Dünya Tıp Eğitimi Federasyonu (World Federation for Medical Education - WFME) 1972 yılında
Danimarka’da resmî olarak kurulmuştur.

Donabedian’a göre, kalitenin yedi özelliği sağlık hizmetlerinde hasta memnuniyetini sağlayacaktır. Bunlar:
• Etkenlik
• Etkililik
• Verimlilik
• Optimallik
• Kabul edilebilirlik
• Yasallık
• Hakkaniyet