SAĞLIK KURUMLARI YÖNETİMİ I

Dünya Sağlık Örgütü Anayasası’na göre sağlık; sadece hastalık ve sakatlığın olmayışı değil, bedence, ruhça ve sosyal yönden tam iyilik hâlidir. Doğru seçenek (D)dir.

Birincil koruyuculuk, hastalıklardan korunmak amacıyla alınan önlemlerdir. Örneğin kişiler hastalanmadan önce yapılan aşılar, üreme sağlığı hizmetleri birincil koruma hizmetleridir. Beslenme bozukluğuna bağlı hastalıklardan ve kanserden koruma amacıyla yapılan çalışmalar bu grupta yer alır. Doğru seçenek (A)dır.

Doğru seçenek (D)dir.

Akılcı ilaç kullanımı Dünya Sağlık Örgütünün 1985 yılında Nairobi’de tanımlamış olduğu şekliyle; “kişilerin klinik bulgularına ve bireysel özelliklerine göre uygun ilacı, uygun süre ve dozajda, en uygun maliyetle ve kolayca sağlayabilmeleridir”. Doğru seçenek (C)dir.

Sürveyans Sistemleri, sağlık hizmetlerinde planlama yapabilmek, müdahalede bulunabilmek ve yapılan hizmetleri değerlendirebilmek amacıyla sağlıkla ilgili verilerin süreğen ve sistematik olarak toplanması, analizi, yorumlanması ve ilgili tüm birimlere dağıtılmasını sağlayan eylemler bütününün ifade eder. Doğru seçenek (D)dir.

Devlet yapısında liderlik görevi, hükûmetler tarafından üstlenilmekte ve genellikle Sağlık Bakanlıkları eliyle yürütülmektedir. Doğru seçenek (C)dir.

Sağlık sisteminin cevap verebilirlik hedefi, Dünya Sağlık Örgütü tarafından, “hastaların onurunu, mahremiyetini ve özerkliğini korumak ve tüm nüfus gruplarının kendilerine has ihtiyaçlarına ve hassasiyetlerine duyarlı olmak suretiyle insanların beklentilerini karşılamak” olarak tanımlanmaktadır. Pratikte cevap verebilirliğin değerlendirilmesi, genellikle vatandaş memnuniyeti ve müşteri yönelimini ölçme şekline indirgenmiş durumdadır. Hâlbuki toplumun, alt birimleri ve riskli grupları da dâhil olmak üzere, ihtiyaçları ve taleplerine duyarlı olmak şekilde geniş bir yaklaşımla ele alınması gerekmektedir. Ancak bu kapsamda
ele alınan cevap verebilirliğin somut bir ölçümünün yapılması kolay değildir. Doğru seçenek (B)dir.

Aile Sağlığı Merkezleri, Sağlıklı Hayat Merkezleri ve Toplum Sağlığı Merkezleri uygulayıcı görevi üstlenmiş olan birinci basamakta yer alan hizmet sunucularıdır. Doğru seçenek (E)dir.

Türkiye’de Sağlık Bakanlığınca Akılcı İlaç Kullanımı ile ilgili ilk çalışmalar 1992 yılında başlatılmıştır. Doğru seçenek (C)dir.

Doğru seçenek (D)dir.

Dünya Sağlık Örgütünün modelinde yapı taşlarının oluşturduğu sistemin; yeterli erişim, kapsayıcılık, kaliteli ve güvenli hizmet yoluyla belli sonuçlara ve nihai hedeflere ulaşılacağı öngörülmektedir. Nihai hedef olarak “hakkaniyetli ve yüksek bir sağlık düzeyine erişme”, “cevap verebilirlik”, “sosyal ve finansal riskten koruyuculuk” ve “artan verimlilik” tanımlanmıştır. Bu nihai hedefler arasında Tıbbi Ürün Aşı ve Teknolojiler yer almaz. Bu sistemin yapı taşları arasındadır.

Genel sağlık kapsayıcılığının bu tanımı üç hedefi içinde barındırmaktadır. Bu hedefler: I) Sağlık hizmetlerine erişimde hakkaniyet: Sadece bedelini ödeyebilenler değil hizmete ihtiyaç duyanlar bu hizmetleri alabilmelidir. II) Kalite: Sağlık hizmetleri, hizmeti alanları iyileştirecek düzeyde kaliteli olmalıdır. III) Finansal-risk-koruyuculuğu: Hizmetten yararlanmanın bedeli, hizmeti alan insanları mali açıdan sıkıntıya sokmamalıdır. Doğru cevap A seçeneğidir.

Sağlığı etkileyen faktörlere sağlığın belirleyicileri denilmektedir. Bunlar bireyin özellikleri olduğu kadar, sosyoekonomik, kültürel ve çevresel faktörleri de kapsamaktadır. Bu belirleyicileri özet olarak aşağıdaki gibi sıralayabiliriz. I)Kişilerin biyolojik özellikleri (Yaş, cinsiyet ve kalıtımsal özellikler), II) Bireysel yaşam tarzı özellikleri, III) Toplumsal ve topluluksal çevre özellikleri, IV) Yaşam ve çalışma koşulları (Gelir düzeyi, zararlı kimyasal maddelere maruziyet, eğitim, gıda güvenliği, uygun barınma, temiz su ve kanalizasyona erişim, barış ve güvenlik), V)Genel sosyal, ekonomik, kültürel ve çevresel koşullarıdır. Doğru cevap D seçeneğidir.

Birincil koruyuculuk: Hastalıklardan korunmak amacıyla alınan önlemlerdir. Örneğin kişiler hastalanmadan önce yapılan aşılar, üreme sağlığı hizmetleri birincil koruma hizmetleridir. Beslenme bozukluğuna bağlı hastalıklardan ve kanserden koruma amacıyla yapılan çalışmalar bu grupta yer alır.

Doğru cevap A seçeneğidir.

Sağlık hizmetlerinde katılımcılık bireysel olmaktan öte örgütlü bir biçimde gerçekleşmektedir. Birçok ülkede hasta haklarının takipçisi olan organizasyonların sayısı gittikçe artmakta ve sağlık sistemimde vatandaşların katılımcılık oranı yükselmektedir.

Doğru cevap D seçeneğidir.

Toplumun sağlık hizmetinden yararlanırken hizmetlere erişiminin önündeki finansal engellerin kaldırılması için ön ödemeli pirim ya da vergi tabanlı farklı modeller yoluyla finansal koruyuculuk sağlanmaya çalışılmaktadır.

Doğru cevap D seçeneğidir.

Başarılı sağlık sistemlerinde erişebilirlik, kapsayıcılık, kaliteli olması beklenir. Erişebilirlik ve kapsayıcılık, ihtiyaç duyulan sağlık hizmetlerinin topluma ulaştırılmasını ifade eder. Erişebilirlik kısaca, sağlık hizmetlerine erişebilme ile ilgili iken kapsayıcılık evrensel erişim ya da evrensel kapsayıcılık, ilgili toplumda herkesin tüm boyutlarıyla sağlık hizmetlerine erişimini sağlayan bir sağlık sistemi kurgusunu ifade etmektedir.

Doğru cevap B seçeneğidir.

Sekel: Tedavinin doğasında var olup tedavi sonrasında görünen istenmeyen durumdur. Doğru cevap D seçeneğidir.

Üniversite hastaneleri genelde üçüncü basamak sağlık hizmetleri sunmak ve eğitim alanı oluşturmak maksadıyla üniversiteler tarafından kurulup işletilen hastanelerdir. Bu hastanelerde yatırım ve eğitim hizmetlerinin bedeli doğrudan üniversite bütçesinden karşılanmaktadır. 

Doğru cevap A seçeneğidir.

Komplikasyon: Sunulan sağlık hizmeti sonrasında, günümüz tıbbi teknolojisi ve bilgi düzeyi kapsamında belli bir oranda olması muhtemel, istenmeyen durumdur. Doğru cevap B seçeneğidir.