Sağlık Kurumlarında Kalite Yönetimi

Kalite, ürün ya da hizmetleri doğru hedef kitle için onla­rın beklentisini karşılayan çıktıları üretmek; doğru insanlar için doğru şeyleri doğru zamanda yapmak ve bunları ilk seferinde ve her seferinde beklentiye uygun sunmaktır.

Kalite yönetimi, kaliteyi güvence altına alan bir yaklaşımla politika belirleyen ve uygulayan genel yönetim işlevidir.

Stratejik planlama; kaynak tah­sisi ve kalite planlaması, operasyonlar ve değerlen­dirmeler gibi sistematik faaliyetleri içerir.

Kalite güvencesinin boyutları aşağıdaki gibidir:

• Seçim:

Kalite güvence sistemlerinin yararları kısaca aşağıdaki gibi sıralanabilir (Çabuk, 2013):

• Hataya neden olan faktörleri önceden sap­tama yoluyla kalitede süreklilik sağlar.
• Kontrol kapsamının sadeleştirilmesini sağlar.
• Zamandan ve paradan tasarruf edilmesini sağlar.
• İşçilik ve malzeme kayıplarının minimuma indirilmesini sağlar.
• Yüksek verim sonucuna erişimi sağlar.
• Çalışan motivasyonunu arttırır.
• Ürün ve hizmet kalitesinin iyileştirilmesini teşvik eder.
• Kuruluşun itibarının korunmasını sağlar.

• Rekabet avantajları sağlar.
• Ürün tasarımının geliştirilmesini sağlar.

• Kuruluşun toplam faaliyetlerinin iyileştiril­mesinde etkilidir.

Toplam kalite yönetimi (TKY), ürün kalitesi, süreç kontrolü, kalite güvencesi ve kalite iyileş­tirme kavramlarının tümünü içine alan bütünsel bir yönetim yaklaşımıdır.

İşletmelerin dö­nüşümü için gerekli temelleri oluşturan Deming’in 14 ilkesi aşağıdaki gibidir:

• Amaçlarda süreklilik
• Sürekli gelişim
• Denetim yaklaşımından vazgeçmek
• Sadece para ile ödüllendirme sisteminden vazgeçmek
• Hizmet ve üretim sistemlerini sürekli geliş­tirmek
• Mesleki eğitime önem vererek sürdürmek
• Liderliği oluşturmak
• Korkuyu yok etmek
• Bölümler arası engelleri kaldırmak
• Çalışanlara slogan, öğüt ve sayısal kotaları kaldırmak
• İş kotalarını ve yönetim için sayısal amaçları kaldırmak
• Çalışanların başarıları ile gurur duymalarını sağlamak
• Zengin bir eğitim ve kendini yenileme için güçlü programı kurmak

• Değişimi sağlayacak önlemler almak ve her­kesi çalışmalara katmak

Önlem Al

Toplam kalite yönetiminin başarıya ulaşabil­mesi için içerdiği tüm ilkelerinin anlaşılır bir şekilde benimsenmesi ve uygulanması gerekmektedir.

Top­lam kalite yönetiminin temel ilkeleri aşağıda belir­tilmiştir (Babacan, 2019; Dodwad, 2013):

Sürekli Eğitim ve Öğrenen Organizas­yon

Avedis Donabedian (1919-2000) sağlık hiz­metlerinde kalite açısından önemli ve kaliteye yön veren kişilerden birisidir. Donabedian, sağlık hizmetinde kaliteyi, “sağlık hizmeti sunumu sürecinde kurumu oluşturan birimlerin ortaya koyduğu yarar ve zarar dengelerinin yargısı sonucunda oluşan maksimum bir iyileşme beklentisidir” şeklinde tanımlamıştır.

Çıktı: Klinik, Ekonomik ve İnsan Odaklı Sonuçlar

• Etkenlik:.
• Etkililik:
• Verimlilik:
• Optimallik:
• Kabul edilebilirlik:
• Yasallık:

• Hakkaniyet:

Sağlık kuruluşunun yapısı (structure): Sağlık hizmeti verildiği ortamdır.

Sağlık kuruluşunun yapısını;

• Fiziksel, teknolojik ve mekanik yapı,
• Çalışanlarının bilgi, yetenek, profesyo­nel özellikleri,

           • Yönetim felsefesi ve hizmet verdiği top­lumun demografik özellikleri oluşturur.

Yüksek kaliteli sağlık hizmetinin özellikleri:

• Sağlık hizmetleri kalitesinin yükseltilmesi, erken teşhis ve tedavinin sağlanması
• Bakım hizmetlerinin zamanında verilmesi, sürekli olması, uygun olmayan tedavinin verilmemesi ve gereksiz bir şekilde uzatıl­maması

• Tıbbi ilkelere uygun teknolojik ve profesyo­nel kaynakların verimli kullanılması
• Hastalık sonucu gelişen stres ve endişeye karşı duyarlılıkta ve hastanın tam anlamıyla iyi olması beklentisiyle sunulması
• İstenilen tedavi çıktısına ulaşmak için ge­rekli teknoloji ve diğer sağlık sistemi kay­naklarının etkili kullanılması

• Aynı mesleğe sahip sağlık çalışanının hasta­yı değerlendirebilmesi ve bakımda süreklili­ğin sağlanması için hastanın tıbbi kayıtları­nın iyi tutulması olmalıdır.

Türkiye’de 1999 yılında Türk Akreditasyon Kurumunun (TÜRKAK) kurulmasının ardın­dan akreditasyon çalışmalarının önemi artmış ve 2000’li yılların başlarında sağlık hizmetlerinde ka­lite çalışmaları hızlanmıştır. İlk kez 2002 yılında İstanbul’da bir özel hastane Joint Commission In­ternational (JCI) Akreditasyon Kalite Belgesini al­ması bu açıdan önemlidir (Karaca ve Kara, 2020).

Sağlıkta Kalite ve Akreditasyon Daire Başkanlığının adı 2020 yılından itibaren “Sağlık­ta Kalite, Akreditasyon ve Çalışan Hakları Dairesi Başkanlığı” olmuş ve görev alanlarını aşağıdaki gibi belirlemiştir (Karaca ve Kara, 2020).

• Kamu, üniversite ve özel sağlık hizmeti su­nan kurum ve kuruluşlarda hasta ve çalışan güvenliği, çalışan memnuniyeti, verimlilik ve klinik etkililik hususlarını esas alan kalite standartlarını belirlemek, bu standartların sağlık kurum ve kuruluşlarında uygulan­masını izlemek ve periyodik olarak değer­lendirmek
• Klinik kalite göstergeleri geliştirmek, kli­nik kalite verilerini izlemek, analiz etmek, raporlamak ve ilgili birimlere geri bildirim­lerde bulunmak
• Sağlıkta kalite standartlarına ilişkin uygula­ma rehberleri oluşturmak

• Sağlıkta kalite ve akreditasyon sistemini kurmak, kurallarını belirlemek ve kalite ve akreditasyona yönelik faaliyetleri izlemek
• Ulusal ve uluslararası akreditasyon kurum ve kuruluşları ile iş birliği yapmak

• Sağlıkta kalite standartlarına yönelik değer­lendirici kapasitesi oluşturmak ve sertifikas­yon programları düzenlemek

Diş Hekimliği Eğitimi Programları Akreditasyon Derneği (DEPAD), diş hekimliği eğitiminin kalitesini yükseltmek için bilgilendirme, değerlendirme ve akreditasyon çalış­maları yapmaktadır.

Sağlık turizmi hizmetlerinde kalite boyutları, çeşitli hizmet alt sektörlerinin faaliyet alanlarını da kapsar. Sağlıkta kalite boyutları altı farklı başlıkta değerlendirilebilir:

• Hemşirelik hizmetleri
• Faturalandırma
• Hasta kabul hizmetleri
• Teknik hizmetler
• Yeme–içme hizmetleri

• Konaklama hizmetleri