SAĞLIK KURUMLARI MEVZUATI

Hasta hakları kavramının gelişimi, ilk olarak 1972 yılında Amerika Hastaneler Birliği Hasta Hakları Bildirgesi ile Amerika Birleşik Devletleri’nde ortaya atılmış olup, daha sonra 1981 yılında Dünya Tabipler Birliği Lizbon Hasta Hakları Bildirgesi, 1994 yılında Amsterdam’da Avrupa Hasta Haklarının Geliştirilmesi Bildirgesi, 1995 yılında Dünya Tabipler Birliği Bali Hasta Hakları Bildirgesi gibi uluslararası birçok bildirge ile ilerlemesini sürdürmüştür.

Ötenazi Yasağı: Ötenazi yasaktır ve bu hak bireyin kendisinin veya bir başkasının talebi olsa bile kimsenin hayatına son verilemeyeceğini belirtmektedir.

Mahremiyete Saygı Gösterilmesi: Hastanın, sağlık durumu ile ilgili tıbbi değerlendirmelerin gizlilik içerisinde yürütülmesini, muayenenin, teşhisin, tedavinin gizlilik ortamında gerçekleştirilmesini, tıbben sakınca olmayan hallerde yanında bir yakınının bulunmasına izin verilmesini, tedavisi ile doğrudan ilgili olmayan kimselerin tıbbi müdahale sırasında bulunmamasını, hastalığın mahiyeti gerektirmedikçe hastanın şahsi ve ailevi hayatına müdahale edilmemesini, sağlık harcamalarının kaynağının gizli tutulmasını isteme hakkı vardır.

Türk Dil Kurumu’na göre “hak” kelimesi adalet, hukukun gerektirdiği veya birine ayırdığı şey, kazanç, dava veya iddiada gerçeğe uygunluk, doğruluk, verilmiş emekten doğan manevi yetki, pay, emek karşılığı ücret, doğru, gerçek anlamlarını taşımaktadır.

Yönetmeliğe göre, acil sağlık hizmetlerinin yürütülmesi için Sağlık Bakanlığı tarafından acil sağlık hizmetlerinin uygulanmasına yönelik tavsiye kararları almak, yapılacak mevzuat çalışmalarına katılmak, acil sağlık hizmetleri ile ilgili sağlık kuruluşlarında çalışanların eğitim ve uygulama programlarını belirlemek üzere Acil Sağlık Hizmetleri Danışma Kurulu kurulur.

C Tipi İstasyon: İhtiyaca göre günün belirlenen saatlerinde sadece ambulans hizmeti verilen, idari ve özlük hakları bakımından başhekimliğe bağlı acil sağlık istasyonlarıdır.

Bünyesinde dahiliye, genel cerrahi, kadın hastalıkları ve doğum, çocuk sağlığı ve hastalıkları, ortopedi ve travmatoloji ile beyin cerrahi, kardiyoloji, nöroloji, anestezi ve reanimasyon branşlarında ve bu branşlara ilave olarak hasta yoğunluğuna göre gerektiğinde diğer branşlarda da 24 saat kesintisiz hizmet esasına dayalı olarak uzman düzeyinde acil sağlık hizmeti verilebilen acil servisler ise III. seviye olarak adlandırılmaktadır.

Kırmızı kategori 2: Hayatı tehdit etme olasılığı yüksek olan ve 10 dakika içerisinde değerlendirilip tedavi edilmesi gerekli durumlar.

Ambulanslar hava, kara ve deniz ambulansı olarak sınıflandırılmıştır. Kara ambulansları
kullanımlarına göre kendi aralarında acil yardım, hasta nakil ve özel donanımlı ambulanslar olarak ayrılmış, hava ve deniz ambulansları için ise ayrı bir sınıflandırılma yapılmamıştır. Yönetmeliğe göre, acil sağlık hizmeti sunumunda ihtiyaç duyulan personel ve malzemeyi en hızlı şekilde ulaştırmak ve olay yerinde görev yapmak üzere kullanılan her türlü kara, hava ve deniz aracı olarak tanımlanan acil sağlık aracı, olay yerinde teknik ve lojistik destek amaçlı kullanılır. Bu araçlar organ nakli aracı, mobil komuta kontrol aracı, mobil haberleşme aracı, mobil sağlık aracı ve benzeri araçlar olup hasta taşıma amaçlı kullanılmazlar. Bu araçların ışıklı ve sesli uyarı sistemi, telsiz, telefon gibi haberleşme cihazları, uyarı yazı ve işaretlerinin ve gerekli tıbbi ve teknik donanımın bulunması gerekmektedir. Ambulanslarda çalışacak personel konusunda, kara ambulanslarından olan acil yardım ambulanslarında en az üç personelden oluşan bir ekibin görev yapması gerektiği belirtilmiştir.

Rızanın Şekli ve Geçerliliği: Mevzuatın öngördüğü istisnalar dışında, rıza herhangi bir şekle bağlı değildir. Hukuka ve ahlaka aykırı olarak alınan rıza hükümsüzdür ve bu şekilde alınan rızaya dayanılarak müdahalede bulunulamaz.

Hasta hakları kavramının gelişimi, ilk olarak 1972 yılında Amerika Hastaneler Birliği Hasta Hakları Bildirgesi ile Amerika Birleşik Devletleri’nde ortaya atılmış olup, daha sonra 1981 yılında Dünya Tabipler Birliği Lizbon Hasta Hakları Bildirgesi, 1994 yılında Amsterdam’da Avrupa Hasta Haklarının Geliştirilmesi Bildirgesi, 1995 yılında Dünya Tabipler Birliği Bali Hasta Hakları Bildirgesi gibi uluslararası birçok bildirge ile ilerlemesini sürdürmüştür.

Bilgi İsteme: Bu hak, hastanın hangi sağlık kuruluşundan hangi şartlara göre faydalanabileceğini, bu kuruluşlar tarafından verilen hizmet ve olanakların neler olduğunu kapsar. Bütün sağlık kuruluşları hastaları bilgilendirmek için gerekli birimi oluşturmak zorundadır.

Sağlık Durumu İle İlgili Bilgi Alma Hakkı - Kayıtları İnceleme Hakkı: Hastanın, sağlık durumu ile ilgili bilgileri içeren dosyayı ve kayıtları, inceleyebilme ve bir suretini alabilme hakkı vardır.

Hasta hakları kavramı çerçevesinde sorumluluk ve hukuki korunma yollarını açıklayan maddelerden biridir.

•A Tipi İstasyon: 24 saat kesintisiz sadece ambulans hizmeti verilen, ihtiyaca göre birden fazla ekip ve ambulans bulundurulan, idari ve özlük hakları bakımından başhekimliğe bağlı ve kadrolu personeli olan istasyonlardır. Ekip içerisinde hekim bulunan istasyonlar A1 tipi, ekip içerisinde hekim bulunmayanlar ise A2 tipi istasyon olarak adlandırılır. •B Tipi İstasyon: Birinci, ikinci ve üçüncü basamak resmi sağlık kurum ve kuruluşları ile entegre olarak kesintisiz ambulans ve acil servis hizmeti verilen, kadrosu ve özlük hakları bakımından bünyesinde bulunduğu kuruma, ambulans hizmeti bakımından merkeze bağlı olan, ekip içerisinde hekim bulunan istasyonlardır. Hastane acil servisi ile entegre olanlar B1 tipi istasyon, birinci basamak sağlık kuruluşları ile entegre olanlar ise B2 tipi istasyon olarak adlandırılır. •C Tipi İstasyon: İhtiyaca göre günün belirlenen saatlerinde sadece ambulans hizmeti verilen, idari ve özlük hakları bakımından başhekimliğe bağlı acil sağlık istasyonlarıdır.

Acil servis girişlerinin belirlenmesi amacıyla uygun yerlere, beyaz zemin üzerine ters "C" harfi şeklinde kırmızı hilal ve altında koyu mavi harflerle "ACİL" ibaresinin yer aldığı yönlendirme tabelası asılır.

I.seviye acil servis hizmetleri, nöbetçi uzman tabibin denetim ve gözetiminde, ağırlıklı olarak pratisyen tabiplerce 24 saat kesintisiz hizmet esasına dayalı olarak yürütüldüğü, ilgili branşlarda uzman tabip hizmeti gerektiren hastaların bu ihtiyaçlarının icap nöbeti (evde nöbet) yöntemi ile karşılanır. II. seviye acil servis hizmetleri, acil hastaların pratisyen tabiplerce karşılandığı, dahili veya cerrahi branşlardan en az birer uzmanın sorumluluğunda, 24 saat kesintisiz hizmet esasına dayalı olarak uzman düzeyinde acil sağlık hizmeti verilir. : III. seviye acil servis hizmetleri, bünyesinde dahiliye, genel cerrahi, kadın hastalıkları ve doğum, çocuk sağlığı ve hastalıkları, ortopedi ve travmatoloji ile beyin cerrahi, kardiyoloji, nöroloji, anestezi ve reanimasyon branşlarında ve bu branşlara ilave olarak hasta yoğunluğuna göre gerektiğinde diğer branşlarda da 24 saat kesintisiz hizmet esasına dayalı olarak uzman düzeyinde acil sağlık hizmeti verir.

Yeşil: Aktif yakınması olmayan düşük riskli hastalık öyküsü. Sarı – Kategori 1: Nöbet geçirme öyküsü (uyanık). Stresli ve kendine zarar verme riski olan hasta. Sarı - Kategori 2: Kardiyak öykü ile uyumlu olmayan göğüs ağrısı. Bilinç kaybı olmayan minör kafa travmaları.

Türkiye’de ambulans hizmetleri ve ambulans servislerinin, kuruluş, işleyiş ve denetlenmesine ilişkin usul ve esaslar ile ambulans ve acil sağlık araçlarının tıbbi ve teknik donanım özelliklerini düzenlemek amacıyla, Sağlık Bakanlığı tarafından 08.07.2001 tarih ve 24456 sayılı “Ambulanslar ile Özel Ambulans Servisleri ve Ambulans Hizmetleri Yönetmeliği” yayınlanmış, ancak bu yönetmelik 07.12.2006 tarih ve 26369 sayılı “Ambulanslar ve Acil Sağlık Araçları ile Ambulans Hizmetleri Yönetmeliği” ile yürürlükten kalkmıştır. Bu araçlar organ nakli aracı, mobil komuta kontrol aracı, mobil haberleşme aracı, mobil sağlık aracı ve benzeri araçlar olup hasta taşıma amaçlı kullanılmazlar. Bu araçların ışıklı ve sesli uyarı sistemi, telsiz, telefon gibi haberleşme cihazları, uyarı yazı ve işaretlerinin ve gerekli tıbbi ve teknik donanımın bulunması gerekmektedir.

Glasgow koma skoru yetişkinde 10’un, çocukta 12’nin altında ise hava ambulansı görevlendirilir.