SAĞLIK İŞLETMELERİNDE MALİYET YÖNETİMİ

Harcama, belirli bir varlık edinmek için yapılan ya da yapılacak olan ödemeleri ifade etmektedir.

Gider, belirli bir zaman diliminde varlıkların kullanılan ve tüketilen kısmının parasal değeridir. Satın alınan ilaç ve sarf malzemesinin işletmenin faaliyetleri doğrultusunda kullanımı söz konusu ise, gider tanımı ortaya çıkmaktadır.

Hastane işletmelerinde herhangi bir bilim dalı altında bağımsız olarak
yürütülen poliklinik birimleri esas hizmet gider yeri olarak sınıflandırılır.

Direkt hasta kabul eden birimlere yardım eden birimler esasa yardımcı hizmet gider yeridir.  Sağlıkla ilgili mal üreten; protez, ortez, ilaç, serum üretim laboratuvarları bu kapsamda yer alır.

Memur Ücret ve Giderleri: İşletme faaliyetlerini yürütmek ve sağlık hizmetini gerçekleştirmek amacıyla çalıştırılan aylıklı yönetici, memur, büro personeli vb. için tahakkuk ettirilen her türlü tutarları kapsar. Özel hastanelerde ve kamu hastanelerinde kadrolu/sözleşmeli olarak çalışan ve beyaz yakalı olarak adlandırılan personel için yapılan harcamalar bu grupta yer almaktadır. Doktor, hemşire, yöneticiler ve idari memurlara verilen ücretler bu grupta yer almaktadır

Değişken giderler, geçerli faaliyet aralığında faaliyet hacmindeki değişmelere bağlı olarak toplam bazda değişme gösteren maliyet türüdür. Toplam bazda, faaliyet
hacmindeki artış ve azalışa paralel olarak bu maliyetler artmakta ve azalmaktadır. Değişken maliyet için en önemli kıstas, hastanın hastaneye gelip hizmet alması ile bir
maliyetin artış gösterip göstermemesidir. Eğer bir maliyet, hastaya verilen hizmete bağlı olarak değişme gösteriyor ise, bu tür maliyetler, değişken niteliklidir. Bu bakımdan Laboratuvarda tam kan sayımı tetkiki için kullanılan malzeme gideri hasta sayısına göre değişeceğinden değişken gider olarak kabul edilir.

Direkt giderlerin en önemli özelliği, verilen hizmet ile doğrudan ilişkilendirilebilmesidir. Diğer bir ifade ile bu tür giderler, hizmet bazında kolaylıkla izlenebilir. Bu tür giderlerin ilgili hizmetin maliyetinde payı kolaylıkla hesaplanabilir. Kalp ameliyatında kullanılan malzemeler, doğrudan ilgili ameliyatın gideri olacaktır. Nedeni, bu malzemeler,
ilgili ameliyat yapılmasa kullanılmayacaktı ve böylece gider de oluşmayacaktı.

Hem değişken hem de direkt giderler Yapılan işleme göre değişen ve hastaya doğrudan yüklenen giderlerdir. Bu bakımdan ilaç giderler hem değişken hem de direkt giderlerdir.

Ek Maliyetler, farklı seçenekler arasında seçim yapılması nedeni ile seçeneklerin maliyetleri arasında ortaya çıkan fark, ek maliyettir. İlaç ve sarf malzeme gideri ve
hasta bazında MR ve tetkik giderleri gibi değişken giderler, ek maliyetlere örnek olarak verilebilir

Karar Verme Amaçlı Kullanımına Göre giderler

Geçerli Maliyet
Batık Maliyet
Kontrol Edilen (Edilemeyen) Maliyet
Kaçınılan (Kaçınılamayan) Maliyet
Nakit Çıkışı Gerektirmeyen Giderler

olarak sınıflandırılır.

Maliyet muhasebesinin terminolojisini oluşturan gider türleri:

Maliyet muhasebesi terminolojisinde kullanılan harcama kavramı:

Maliyet: Bir sağlık kurumunda hastaya yönelik olarak verilen hizmet giderlerinin toplamına verilen addır.

Klinik veya laboratuvar depolarında 10.000 TL’lik ilaç ve sarf malzemesinin 8.500 TL’si hastaya verilen hizmet için kullanılmıştır. Depoda 1.000 TL’lik ilaç ve sarf malzemesi stoku kalmıştır. Saklama kurallarına uyulmaması nedeni ile kullanılamaz olduğu belirlenen 500 TL’lik kısım Zarar olarak ifade edilir.

Hastane İşletmelerinde Gider Yerleri:

Faaliyet hacmine göre maliyetler:

Sabit Maliyetler: Geçerli faaliyet hacmi aralığında faaliyet hacmindeki artış veya azalışlardan etkilenmeyen, genel olarak ihtiyaç duyulmadan satın alınan kaynakların kullanımı ile ortaya çıkan maliyetlerdir.

Değişken maliyetlerle ilgili olarak:

Sabit Maliyetler: Hastane binasının kirası, sigorta giderleri, yöneticinin maaşları ve reklâm giderleri gibi giderler örnek olarak verilebilir.

Şekle göre, hasta sayısındaki artış ya da azalışın aylık giderde herhangi bir değişmeye neden olmayan, hiç hasta gelmese de aylık 20.000 TL olarak gerçekleşen gider Sabit Maliyettir.