Giderlerin Dağıtımı

Sağlık işletmelerinde, hizmet üretim maliyeti, bir hastane işletmesinde hastaya verilen tıbbi hizmetler ile giderleri bünyesinde toplamaktadır ve bu giderlerin tüm gider yerleri ve hastaya verilen hizmet ile ilişkilendirilmesi, genel olarak gider dağıtım süreci olarak ifade edilmektedir.

Hastanelerde verilen hizmetin maliyetini oluşturan giderler çeşit esasına göre 8 sınıfa ayrılır; 1) İlk madde ve malzeme giderleri, 2) İşçi ücret ve giderleri, 3) Memur ücret ve giderleri, 4) Dışarıdan sağlanan fayda ve hizmetler, 5) Çeşitli giderleri, 6) Finansman giderleri, 7) Amortisman ve tükenme payları, 8) Vergi, resim ve harçları.  

İlaç ve sarf malzeme giderleri aşağıda belirtilen gider çeşitlerinin temel özellikleri ile ilişkilidir;
• Gider çeşitleri içerisinde doğrudan hastaya verilen hizmet ile ilişkilendirilen gider türleri vardır.
• Bu giderler, değişken gider nitelikleri göstermektedir. 

İlk madde ve malzeme giderleri altında (S:74, Tablo 4.1);

İlaçlar ve farmakolojik ürünler, biyokimyasallar ve gaz maddeleri içeren kimyasallar, medikal malzemeler, laboratuvar malzemeleri, temizlik malzemeleri, temizleme ve dezenfeksiyon solüsyonları ve kırtasiye malzemeleri yer almaktadır. 

İşçi ücret ve giderleri kapsamında aşağıdaki giderler yer almaktadır;

Brüt ücretler: Normal ücretler, Fazla mesai giderleri, Prim ve ikramiye giderleri; Kanuna Bağlı Ödemeler: İhbar tazminatı, Kıdem tazminatı, Ssk işveren Hisseleri; Sosyal Yardımlar: Personel giyim giderleri, Personel servis giderleri, Personel sigorta giderleri, Personel yemek giderleri.

Dışarıdan sağlanan fayda ve hizmetler arasında elektrik, doğalgaz, su, telefon ve internet hizmetleri, taşıtların bakım ve onarımı, ihracat danışmanlık hizmetleri, servis ve yemek hizmetleri yer almaktadır.

Çeşitli Giderler:

Kira ve aidat giderleri: Abone ve aidat giderleri, Bina aidatları, Depo kira giderleri, Ofis kira giderleri ve Ofis araçları kira giderleri yer almaktadır.

Giderlerin dağıtımı bir süreçtir ve bu süreç birbirini tamamlayan ve aşağıda belirtilen üç aşamadan oluşmaktadır:
1. Birinci dağıtım aşamasında, giderler gider yerlerine dağıtılmaktadır.
2. İkinci dağıtım aşamasında ise, 1. dağıtım sonrasında yardımcı hizmet gider yerlerinden esas, esasa yardımcı ve yönetim gider yerlerine dağıtım yapılmaktadır.

3. Üçüncü dağıtım aşamasında ise, esas hizmet gider yerlerinde toplanan giderler, ilgili gider yerlerinde verilen hizmetlere yüklenmektedir. Bu aşamada, hizmet, hasta ve doktor bazlı maliyet hesaplanabilmektedir.

Giderler, gider yerlerine direkt ve endirekt olarak dağıtılma özelliklerine göre sınıflandırılabilir.
Gider yerleri ve hasta ile doğrudan ilişkilendirilebilen giderler ilgili gider yerine direkt olarak dağıtılmaktadır. Ancak, gider yerleri ve hasta ile doğrudan ilişkilendirilemeyen giderler ise ilgili gider yerine endirekt olarak dağıtılmaktadır.

Ortak kullanılan bir kaynağın gideri ise, gidere uygun bir dağıtım anahtarı seçilerek gider yerlerine dağıtılır. 

Aylık kira gideri 38.000 TL olan bir hastane binasının Dağıtım katsayısı 4 TL/m² ise, 200 m² olan Dahiliye Polikliniğinin kira gider dağılımı:

200 m² * 4 TL = 800 TL dir.

Direkt dağıtım anahtarını kullanan gider çeşitleri şunlardır;

İlk madde ve malzeme giderleri, İşçi ücret ve giderleri, Memur ücret ve giderleri, Dışarıdan sağlanan fayda ve hizmetler, Çeşitli giderler ve Amortisman ve tükenme payları.

Hastanelerde kullanılan Hastane Bilgi Yönetim Sistemleri (HBYS) yazılımları ile tıbbi malzemelerin gider yeri, doktor ve hasta bazında kullanımı izlenebilmektedir. Bu yazılımlar ile hizmet bazlı hareketler izlenebildiği için tıbbi malzemelerin takibi kolaylaşmaktadır.

Hastanelerin kullandığı insan kaynakları yazılımlarında, her bir çalışanın hangi gider yerinde çalıştığı belirlenmiş olmalıdır. Böylece çalışanların ücret ve eklentileri, primleri, ikramiyeler ve tazminatları da gider yeri bazında izlenebilir.

Hemşirelik hizmetleri farklı kliniklere veriliyor ise, hemşirelik hizmetleri gibi bir esasa yardımcı gider yerinin açılması ve hemşirelerin bu gider yerlerinin çalışanı olarak gösterilmesi gerekir. 

Ortopedi Kliniğinin Elektrik Gider Dağılımı=

950 Kws * 1,30 TL/Kws = 1235 TL olarak belirlenir.

Vergi, resim ve harçların dağıtımında kullanılması gereken dağıtım anahtarı metrekare olmalıdır.

Sağlık işletmelerinde Amortisman ve Tükenme Paylarının Dağıtımı şu şekilde olmalıdır; Binanın amortisman gideri (kira gideri olabilir) metrekare kullanılarak gider yerleri arasında paylaştırılır, demirbaşların amortisman gideri ve tesis makina ve cihaz amortisman giderleri de doğrudan ilgili gider yerlerine atanır.

Bütün giderlerin gider yerlerinde dağıtımı tamamlanmış ve böylece birinci dağıtım işlemi gerçekleştirilmiştir. Gider yerlerine yapılan dağıtımların toplama eşit olması gerekir. Eğer eşitlik yok ise, birinci dağıtım hatalı olmuş demektir. Düzeltilmesi gerekir.

Bu giderin mutlaka gider yerleri ile ilişkilendirilmesi gerekir. Giderler, yevmiye kayıtları ve oradan da büyük defterlere aktarılır.

Giderlerin gider yerlerine dağıtılması tamamlandıktan sonra ikinci dağıtım aşamasına geçilir. İkinci dağıtım aşamasında, yardımcı ve esasa yardımcı gider yerlerinde toplanan giderlerin esas hizmet gider yerine ve faaliyet gider yerlerine dağıtılması amaçlanmıştır. Üçüncü dağıtım aşamasında ise, esas hizmet gider yerinde toplanan tüm gider, hasta/hizmet ve
doktor bazlı maliyet hesaplamak amacı ile verilen hizmete dağıtılması amaçlanmaktadır.