SAĞLIK İŞLETMELERİNDE MALİYET YÖNETİMİ - Deneme Sınavı - 7

1. Doğrudan hasta kabul eden ve bu nedenle kâr merkezi olarak da
tanımlanan gider yerlerine  esas hizmet gider yerleri adı verilir. 

2. Esasa yardımcı hizmet gider yerleri doğrudan hasta kabul etmeyen, hasta kabul eden merkezlere hizmet veren gider yerlerinden oluşan gider yerine esasa yardımcı hizmet gider yeri adı verilir.

3. Hastanede tüm birimlere hizmet veren gider yerleri yardımcı hizmet giderleri adı verilir.

Esasa yardımcı hizmet gider yerleri doğrudan hasta kabul etmeyen, hasta kabul eden merkezlere hizmet veren gider yerlerinden oluşur.  Hastanelerde genel olarak ameliyathane, laboratuvarlar, görüntüleme birimleri ve yoğun bakım birimleri esasa yardımcı gider yerlerinin altında toplanmaktadır. Bu durumda acil servis esas hizmet gider yeri sınıfında yer alır.

Esasa yardımcı hizmet gider yerleri doğrudan hasta kabul etmeyen, hasta kabul eden merkezlere hizmet veren gider yerlerinden oluşur. Hastanelerde genel olarak ameliyathane, laboratuvarlar, görüntüleme
birimleri ve yoğun bakım birimleri esasa yardımcı gider yerlerinin altında toplanmaktadır.

Cerrahi birimlerde poliklinik, klinik, ameliyathane ve yoğun bakım kendine ait ise, bunların
tamamı esas hizmet gider yerinde gösterilir. Ancak, ameliyathane ve yoğun bakım gibi birimler, tüm cerrahi birimler tarafından ortak kullanılıyor ise, esasa yardımcı gider yerinde gösterilmelidir.

Bu hesaplar, önceden saptanmış maliyet yöntemlerinin uygulanması halinde fiili giderler ile önceden saptanmış giderler arasındaki farkların kaydedildiği hesaplardır.

Hizmet Üretim Maliyeti Fark Hesapları; Hizmet üretim maliyetlerinin fiili tutarları ile önceden saptanmış hizmet üretim maliyeti arasındaki olumlu veya olumsuz farkların izlendiği hesaptır. Olumsuz farklar hesabın borcuna, olumlu farklar
hesabın alacağına kaydedilir. Dönem sonlarında bu hesap 622 Satılan Hizmet Maliyeti hesabına aktarılarak kapatılır.

770 Genel Yönetim Giderleri Hesabı: Bir işletmenin yönetim fonksiyonları, işletme politikasının tayini, organizasyon ve kadro kuruluşu, büro hizmetleri, kamu ilişkileri, güvenlik, hukuk işleri, personel işleri, kredi ve tahsilatı da kapsayan muhasebe ve mali işler servislerin giderleri bu hesaba borç kaydedilir. Dönem sonlarında bu hesap, 771 Genel Yönetim Giderleri Yansıtma hesabı ile karşılaştırılarak kapatılır.

Satın alınan bir ilk madde ve malzeme türü tüketilmesi halinde 740 kodlu hesaplara aktarılmalıdır. Bu durumda yapılacak muhasebe kaydında HİZMET ÜRETİM MALİYETİ HESABI BORÇLU; 150 İLK MADDE VE MALZEME HESABI ALACAKLI olarak kaydedilecektir

Dönem sonlarında 799 Üretim Maliyet hesabı, hizmet işletmelerinde  622 Satılan Hizmet Maliyeti hesabına devredilerek kapatılır

Satın alınan bir ilk madde ve malzeme türü stoklanabilir ise önce 150 kodlu hesaplara kaydedilmeli ve tüketilmesi halinde 740 kodlu hesaplara aktarılmalıdır. Bazen ilk madde ve malzeme türleri için stoklama yapılmayabilir, satın alındığında doğrudan tüketilebilir ki bu durumda bu tür satın alınma doğrudan 740 kodlu hesaplarda izlenecektir.

Harcama, belirli bir varlık edinmek için yapılan ya da yapılacak olan ödemeleri ifade etmektedir.

Gider, belirli bir zaman diliminde varlıkların kullanılan ve tüketilen kısmının parasal değeridir. Satın alınan ilaç ve sarf malzemesinin işletmenin faaliyetleri doğrultusunda kullanımı söz konusu ise, gider tanımı ortaya çıkmaktadır.

Hastane işletmelerinde herhangi bir bilim dalı altında bağımsız olarak
yürütülen poliklinik birimleri esas hizmet gider yeri olarak sınıflandırılır.

Direkt hasta kabul eden birimlere yardım eden birimler esasa yardımcı hizmet gider yeridir.  Sağlıkla ilgili mal üreten; protez, ortez, ilaç, serum üretim laboratuvarları bu kapsamda yer alır.

Memur Ücret ve Giderleri: İşletme faaliyetlerini yürütmek ve sağlık hizmetini gerçekleştirmek amacıyla çalıştırılan aylıklı yönetici, memur, büro personeli vb. için tahakkuk ettirilen her türlü tutarları kapsar. Özel hastanelerde ve kamu hastanelerinde kadrolu/sözleşmeli olarak çalışan ve beyaz yakalı olarak adlandırılan personel için yapılan harcamalar bu grupta yer almaktadır. Doktor, hemşire, yöneticiler ve idari memurlara verilen ücretler bu grupta yer almaktadır

Değişken giderler, geçerli faaliyet aralığında faaliyet hacmindeki değişmelere bağlı olarak toplam bazda değişme gösteren maliyet türüdür. Toplam bazda, faaliyet
hacmindeki artış ve azalışa paralel olarak bu maliyetler artmakta ve azalmaktadır. Değişken maliyet için en önemli kıstas, hastanın hastaneye gelip hizmet alması ile bir
maliyetin artış gösterip göstermemesidir. Eğer bir maliyet, hastaya verilen hizmete bağlı olarak değişme gösteriyor ise, bu tür maliyetler, değişken niteliklidir. Bu bakımdan Laboratuvarda tam kan sayımı tetkiki için kullanılan malzeme gideri hasta sayısına göre değişeceğinden değişken gider olarak kabul edilir.

Direkt giderlerin en önemli özelliği, verilen hizmet ile doğrudan ilişkilendirilebilmesidir. Diğer bir ifade ile bu tür giderler, hizmet bazında kolaylıkla izlenebilir. Bu tür giderlerin ilgili hizmetin maliyetinde payı kolaylıkla hesaplanabilir. Kalp ameliyatında kullanılan malzemeler, doğrudan ilgili ameliyatın gideri olacaktır. Nedeni, bu malzemeler,
ilgili ameliyat yapılmasa kullanılmayacaktı ve böylece gider de oluşmayacaktı.

Hem değişken hem de direkt giderler Yapılan işleme göre değişen ve hastaya doğrudan yüklenen giderlerdir. Bu bakımdan ilaç giderler hem değişken hem de direkt giderlerdir.

Ek Maliyetler, farklı seçenekler arasında seçim yapılması nedeni ile seçeneklerin maliyetleri arasında ortaya çıkan fark, ek maliyettir. İlaç ve sarf malzeme gideri ve
hasta bazında MR ve tetkik giderleri gibi değişken giderler, ek maliyetlere örnek olarak verilebilir

Karar Verme Amaçlı Kullanımına Göre giderler

Geçerli Maliyet
Batık Maliyet
Kontrol Edilen (Edilemeyen) Maliyet
Kaçınılan (Kaçınılamayan) Maliyet
Nakit Çıkışı Gerektirmeyen Giderler

olarak sınıflandırılır.