SAĞLIK İŞLETMELERİNDE KALİTE YÖNETİMİ

Donanım (Fiziksel bilgisayar ekipmanları ve yardımcı cihaz, makine ve medya): Tüm verilerin kaydedildiği bilgisayar ve yardımcı cihazları örnek olarak verebiliriz. "e" seçeneği doğru cevaptır.

İnsan kaynakları (son kullanıcılar ve Bilişim Sistemi uzmanları, sistem analisti, programcılar, veri yöneticileri vb.):: Son kullanıcılar (müşteriler) bilişim sistemi veya ürettiği
bilgileri kullanan kişilerdir. Bu kişilere sistem analistlerini, programcıları, test uzmanlarını, diğer idari ve teknik elemanları örnek gösterebiliriz. 

Donanım (Fiziksel bilgisayar ekipmanları ve yardımcı cihaz, makine ve medya): Tüm verilerin kaydedildiği bilgisayar ve yardımcı cihazları örnek olarak verebiliriz. 

Yazılım (programlar ve prosedürler): Yazılım kaynakları, bilgisayarları yönlendiren ve onları kontrol eden programlardır. Yazılım kaynakları içerisinde, işletim sistemi yazılımını, son kullanıcıların kullandığı bilgisayar programlarını, bilişim sistemini kullanacak kişiler için kullanım talimatları yani prosedürleri örnek olarak verebiliriz.

Veri (veri ve bilgi temelleri): Veri kaynakları, verileri (bilgi sistemlerinin hammaddesi) ve veritabanını içerir.Veriler, sayıları, alfabetik ve ticari işlemleri ve diğer olayları ve varlıkları tanımlayan diğer karakterlerden oluşan geleneksel veriler de dahil olmak üzere birçok biçimde olabilir. Yazılı iletişimde kullanılan cümleler ve paragraflardan oluşan metin verileri; grafik şekiller ve şekiller gibi görüntü verileri; ses verileri, insan sesi ve diğer sesler de önemli veri biçimleridir.

Ağlar (iletişim ortamı ve ağ desteği): Bilgisayar tabanlı bilgi sistemlerinin başarılı olabilmeleri için internet, intranetler ve extranetler gibi telekomünikasyon ağları, her işletmede
kullanılabilir olmalıdır. Buna göre "c" seçeneği doğru cevaptır.

Karar Destek Sistemlerinin yapısını oluşturan bileşenler; Veri işleme dosyası, dış kaynak, veriler, veri talep modelleri, karar vericiler, grafikler, raporlar ve cevaplardır. Buna göre "b" seçeneği doğru cevaptır.

İşletmelerde ofis otomasyon sistemine entegre edilebilen işlemlere elektronik yayıncılık, elektronik iletişim, elektronik işbirliği, görüntü işleme ve ofis yönetimi örnek verilebilir. Tahmine dayalı modelleme ise Karar Destek Sistemlerinde yararlanılan bir tekniktir. "e" seçeneği doğru cevaptır.

Yapay zekâ araştırmalarının iki temel hedefini; insanlar tarafından yapılan emek yoğun işlemlerin bilgisayarlar tarafından yapılmasını sağlayarak hayat standartlarını yükseltmek bir diğeri ise insanlarla makineler arasında iletişimi sağlamak olarak ifade edebiliriz.

İşletmede yönetim bilişim sistemin kullanımın başarılı olması isteniyorsa aşağıdaki durumlar dikkate alınmalıdır:
Yönetim bilişim sistemleri, yönetimsel işlevlere entegre edilmiştir. YBS’nin işletmenin temel sorunlarına odaklanmasını sağlamak için yönetimin hedefleri açık olmalıdır. Yeterli düzeyde kaynak sağlanmalı ve ilerlemenin önündeki insani ve örgütsel engeller kaldırılmalıdır. İşletmenin, yönetim bilişim sistemi kullanıcılarının veri işleme ve analiz ihtiyaçlarını karşılamak için gerekli olan uygun bir bilgi işlem altyapısı olmalıdır. Uygulanması düşünülen sistemler sürekli gözetim altında tutulur, böylece açık sistem tasarımı değişen bilgi ihtiyaçlarına göre değiştirilir. Yönetim bilişim sistemleri sonuçlara ve hedeflere odaklanır.

Sistemi kullanacak olan sağlık işletmesinin fiziki altyapı yeterliliği: Sağlık işletmelerinin yeni bir bilişim sistemi kullanmaya başlaması için özellikle yazılım ve donanım açısından alt yapısının güçlü olmasına bağlıdır. Bu gibi işletmelerde bilgisayar ve ağları yönetebilmek için maliyetli sistemler kurulmalıdır. Çünkü sistemi yazılımının devam edebilmesi, kendisini güncelleyebilmesi, bilgisayarların sisteme bağlanmasını, e-posta alışverişlerinin kesintisiz devam edebilmesi için güçlü bir altyapı gereklidir. Çalışanların görüşlerinin alınması ise işletme içerisinde bilişim sistemi gelişiminin ölçümü ile ilgili bir bilgiyi anlatmaktadır. Yani "b" seçeneği doğru cevaptır.

Birinci Basamak Tedavi Hizmetleri: Hastalıkların ayakta teşhis ve tedavi edilmesi amacıyla hizmet veren kademe olup şu birimlerden oluşmaktadır: Sağlık evleri, sağlık ocakları, kurum tabiplikleri, sağlık istasyonları, ana-çocuk sağlığı merkezleri, poliklinikler, hekim muayenehaneleri, sağlık merkezleri ve dispanserler.

İkinci Basamak Tedavi Hizmetleri: Hastaların yatırılarak teşhis ve tedavi edildikleri kurumlardır. İkinci basamak sağlık kuruluşlarından bazıları şunlardır: Devlet hastaneleri, askeri hastaneler, özel hastaneler.
Üçüncü Basamak Tedavi Hizmetleri: İleri düzeyde teşhis, bakım ve tedavi gerektiren hastalara
hizmet veren kurumlardır. Örnek olarak bu kurumlar sıralanabilir: Özel dal hastaneleri (Onkoloji hastaneleri, sanatoryumlar, kemik hastalıkları hastaneleri vb.), eğitim hastaneleri, numune hastaneleri,
üniversite hastaneleri.

İdari veri:  "Ameliyat programları, hastayla ilgili demografik veriler, oda atamaları vb. bilgilere uygulayıcının erişimi" olarak açıklanabilir. "a" seçeneği doğru cevaptır.

E-Reçete Sistemi, hekimlerin kuramlarının tanımladığı şekilde oluşturulan Medula sistemine elektronik ortamda kaydedilerek elektronik reçete numarası verilmiş olan reçetelerdir.

Yazılım (programlar ve prosedürler): Yazılım kaynakları, bilgisayarları yönlendiren ve onları kontrol eden programlardır. 

Bilişim sistemi işletmelerin karar vermesi, işlemleri kontrol etmesi, sorunları analiz etme ve yeni ürün veya hizmetler oluşturması için ihtiyaç duydukları bilgileri üç farklı fonksiyonla üretir. Bu fonksiyonlar girdi, işlem ve çıktıdır. Girdi, kuruluş içinden veya dış ortamından ham veri toplar. İşleme, bu ham girdiyi anlamlı bir forma dönüştürür. 

Bilişim sistemlerini yönetimsel seviye anlamında incelediğimizde en altta yer alan operasyonel yönetim ve en üst basamakta yer alan stratejik yönetim basamaklarında veri işleme sistemleri (transaction processing system), yönetim bilişim sistemleri (management information system), karar destek sistemleri(decision support system), ofis otomasyon sistemi (Office Automation Systems), yapay zeka ve uzman sistemler olarak sıralamak mümkündür. 

Veri işleme sistemleri işletmelerin gündelik işlemlerini kaydetmek için kullanılır. Bu sistemler operasyonel yönetim düzeyindeki kişiler tarafından kullanılırlar. Operasyonel yönetim düzeyi ise, işletmelerin günlük işlemlerini yapmakla yükümlü olan kişilerin olduğu yönetim düzeyidir.

Karar destek sistemleri (KDS) üst yönetim tarafından rutin olmayan kararlar vermek için kullanılır. Karar destek sistemleri, veri işleme sistemleri, yönetim bilişim sistemlerinden ve dış sistemlerden gelen girdileri kullanır. Bu girdilerle yönetimdeki herhangi bir soruna çözüm sunabilmek için gelişmiş matematiksel modeller ve istatistiksel teknikler (olasılık, tahmine dayalı modelleme vb.) kullanır. Ayrıca karar destek sistemlerinin temel amacı zor olan benzersiz ve sık değişim gösteren sorunlara çözüm bulan bilişim sistemi olmasıdır. Karar destek sistemlerinin finansal model uygulamaları, veritabanı sorguları, yönetici sistemler ve grup destek sistemleri gibi tipleri de vardır. 

Kolay basit sıradan değil zor ve benzersiz sorunları çözer.

Yönetim bilişim sistemi (YBS), kuruluşların kendilerini verimli ve etkili bir şekilde yönetmeleri için ihtiyaç duydukları bilgileri sağlar. Yönetim bilişim sistemleri genellikle organizasyonları yönetmek için kullanılan bilgisayar sistemleridir. YBS’ nin beş temel bileşeni şunlardır: 

1. Donanım 

2. Yazılım 

3. Veriler (karar verme ile bilgiler), 

4. Prosedürler (tasarım, geliştirme ve dokümantasyon) 

5. İnsanlar (bireyler, gruplar veya kuruluşlar). 

1999 yılında Kenneth C. Laoudon ve Hnae Price Laudon tarafından yayımlanan “Menagement Information Systems” isimli kitap işletmelerde bilgisayar destekli stratejik yönetim, bilgisayar bilimleri ve yönetim bilimlerini, yönetim bilişim sistemleri olarak ortak noktada birleştiren önemli bir kaynak kitaptır. Kaynak kitap şu an günümüzde 16.baskısıyla yayımlanmaktadır. Kitapta özellikle organizasyonlar, yönetim ve bilgisayar destekli sistem altyapıları hakkında bilgilere sıkça yer verilmiş olup, yönetimlerde bilişim sistemlerinin kullanımının yöneticilere getirdiği avantajlar, stratejik hedefleri oluşturmada bilgi sistemlerinin kullanım zorunluluğu ve bu zorunluluklar sonucunda daha iyi ve daha kaliteli hizmet anlayışının benimsenmesine yönelik ilkelerden bahsedilmiştir. 

Yönetim Bilişim Sistemlerinin sağlık işletmelerinde kullanılma amaçlarını şöyle sıralayabiliriz: 

• İşletme içerisindeki bilgi alışverişini sağlamak. 

• İşletmedeki müşterinin (hasta) kayıtlarını elektronik ortamda tutmak ve gerektiği zaman güvenilir bir şekilde kullanılmasını sağlamak. 

• Sağlık kurum kuruluşlarıyla ilgili güncel bilgileri, yenilikleri takip edebilmek. 

• Katlanılan maliyeti en aza indirmek. 

• Müşterilere ait tüm kayıtların sistem içinde tutmak. 

• Müşterilerin taleplerini daha hızlı bir şekilde sonuca kavuşturabilmek (röntgen sonuçları, tahlil sonuçları, randevu sistemleri vb gibi). 

• Çeşitli personel tarafından yapılacak işlemlerin yönetim bilişim sistemleri sayesinde daha hızlı, sistemli bir şekilde halledilmesi ile birlikte personel tasarrufu sağlayıp bu durumun kurumun kazanç kapasitesinin artmasına yardımcı olmak. 

• Müşteri mahremiyetinin güvenilir ve sistemli bir şekilde saklamak (dosyalar, klasörler yoğun evrak bütünlüğü arasında hasta bilgilerinin tutulması yerine, YBS sayesinde hasta bilgileri organize olunmuş bir şekilde saklanmaktadır. 

Hastaya tedavi seçeneği sunmak gibi bir yetkisi yoktur.

İşletmede kullanılan eski sistemlerin kullanılan yeni sisteme entegrasyonu: Sağlık işletmelerinde kullanılan eski sistemleri düşünülen yeni bilişim sistemlerine entegre etmek özellikle farklı ve daha güncel sisteme geçmekte tereddüt eden işletmeler için büyük bir zorluktur. Çünkü bu işletmeler daha büyük bilgi ve teknolojiye yatırım yapmak zorundadır ve bu da maliyetlerini artıracaktır. 

E-Nabız, Türkiye’nin herhangi bir sağlık kuruluşunda alınan hizmete ait tüm detayların tek bir sistem üzerinde toplanmasını sağlayan bir programdır. Bu sistem; hastanın tüm sağlık bilgilerinin biriktiği bir havuz olarak düşünebilir. E-Nabız uygulanmasından istenilen tüm zaman dilimlerinde hangi sağlık kuruluşunda hizmet alındığı (kamu hastanesi, özel hastane vb), doktorun hastaya koyduğu tanı, yapılan tahliller çekilen film röntgen vb, kullanılan ilaçlar, ilaçların kullanım şekilleri, yan etkileri, geçirilen ameliyatlar, operasyonlar, kişiye ait temel bilgiler yaş, kilo, boy, yapılan fiziksel aktivite değerleri, günlük atılan adım sayısı, nabız kalp atışı kısacası kişi hakkında tüm sağlık bilgilerinin sitem üzerinden ulaşılmasını sağlar. 

Esas itibariyle dört ana web servisi şeklinde organize edilen Medula sistemi uygulamasıyla, 

1. Hak sahipliği, 

2. Sevk, reçete, tetkik talebi, 

3. Ödeme Sorgulama (Yeni bir düzenleme yapılıncaya kadar mevcut Tedavi Yardımına İlişkin Uygulama Tebliğine göre) 

4. Faturalama (Fatura bilgilerinin elektronik ortamda da gönderilmesi), işlemleri yürütülmektedir.