Sağlık İşletmelerinde Sürdürülebilir Stratejik Kalite Yönetimi

Yönetim alanı içerisinde strateji kavramı ele alındığında, misyon ve vizyonları hataya geçirebilmek ve uygulayabilmek için izlenecek yol olarak ifade edildiği görülmektedir. Aşağıda strateji ile ilgili olarak ifade edilen farklı tanımlamalar verilmiştir:
• Strateji, bir organizasyonun amaç ve hedeflerine ulaşabilmek adına uygulanabilir alternatifler belirleyerek bu alternatiflerden
en fazla fayda sağlayabileceği seçeneği belirlemesi sürecidir.

• Strateji, değişim oluşturma ve ona hükmedebilme eylemidir.

• Strateji, başkaları tarafından fark edilmemiş olan fırsatları ve tehditleri önceden görebilme sanatıdır.

• Strateji, belirlenmiş olan amaç ve hedeflere ulaşmak için çevresel fırsat ve tehditleri öngörme ve organizasyonun zayıf ve üstün
taraflarını belirleme sürecidir.

• Strateji, organizasyonun çevresi ile olan ilişkilerini düzene koyan ve rakiplerine üstünlük sağlamak amacı ile elindeki kaynakları kullanıma sokan bir yönetim sürecidir

Strateji ve yönetim kavramlarının ortaklığından ortaya çıkan stratejik yönetimin ilk kullanılmaya başlandığı dönemlerde, kavramı tanımlamaya yönelik bir fikir birliği oluşmamasına rağmen genel olarak stratejik yönetim, işletmenin çevresi ile olan ilişkilerini düzenleyen ve rekabet açısından üstünlüğü sağlamak amacı ile eldeki kaynakları harekete geçiren bir kavram olarak ifade edilmektedir. Stratejik yönetimin işletmelerde üstlenmiş olduğu asli görev ise yapılan işe ilişkin olarak oluşturulacak olan misyonun baştan sona düşünülerek “bizim işimiz nedir, ne olmalıdır?” sorularının sorulması ve bu doğrultuda belirlenen amaçlar için verilecek olan kararların gelecekteki doğru sonuçları ortaya çıkarmasını sağlamaktır.

Stratejik yönetim ile ilgili günümüzde birçok tanım mevcuttur. Bu tanımlardan bazıları aşağıda sıralanmıştır:
• Stratejik yönetim, işletmelerin bulundukları faaliyet alanlarına yönelik olarak etkili stratejiler oluşturma ve bu stratejileri uygulayarak sonuçların değerlendirilmesine ve kontrol edilmesine yönelik süreci ifade eder
• Stratejik yönetim, rekabetin şiddetli olduğu alanlarda faaliyet gösteren firmaların rakipleri ile mücadele edebilmeleri için neyi nasıl
yapmaları, hangi tür stratejiler oluşturmaları gerektiği üzerinde duran bir araştırma bölgesidir.
• Stratejik yönetim, değişken çevresel şartlara işletmeyi hızlı bir şekilde adapte eden ve işletmeyi çevre ile uyumlu hale getirerek
sürekliliği sağlayan ve belirlenmiş olan hedeflere ulaşımı amaçlayan bir yönetim yaklaşımıdır.

Stratejik yönetim bir süreç olarak ele alınır ve uygulanmaya konulur. Bu açıdan değerlendirildiğinde stratejik yönetim sürecini, işletmenin uzun vadede varlığının devam ettirilebilmesine ve sürdürülebilir rekabet avantajı sağlamasına yönelik bilgi toplama, seçim, analiz, karar ve uygulama faaliyetlerinden oluşan bir bütün olarak ifade etmek mümkündür. Stratejik yönetim süreci aşağıdaki şekilde görülebilmektedir.

Sağlık işletmelerinde startejik yönetim, sağlık işletmelerinin uygulamış oldukları faaliyetleri çevreleri ile uyumlu bir şekilde sürüdürebilmesine yönelik olarak yönetsel kararları ifade etmektedir. 

Çevre, Süreklilik ve Yinelenen Süreç

Sağlık işletmelerinde sürdürülebilir stratejik kalite yönetimi, tepe yönetiminin liderliği bünyesinde
gerçekleştirilir. Bunun için bazı ilkeler mevcuttur. Bunlar:
Sağlık hizmetlerinde;
• Müşteri odaklılık
• Üst yönetimin liderliği
• Sürekli geliştirme
• Kalite kapsamında uygulanacak olan stratejilerin
iş planlarına dâhil edilerek stratejik
kalite planlarının yapılması
• Sıfır hata
• Tasarım kalitesi
• İşgörenlerin eğitilmesi
• İşgören katılımı
• Gerçeklere dayalı yönetim

Sağlık işletmelerinde müşterilerin stratejik kalite yönetimi kapsamındaki bazı beklentileri aşağıdaki gibi sıralanabilir:
• Bekleme sürelerinin kısaltılması,
• Sağlık uygulamalarında farklılıkların en aza indirilmesi,
• Sağlık personelinin tıbbi yardımı sevecenlik ile yapması,
• Sağlık personelinin hasta ile iyi iletişim kurması,
• Yeterli olarak görülmeyen veya yanlış olan klinik uygulamaların elimine edilmesi,
• Günümüz teknolojisinden en üst derecede yararlanılması,
• Günümüzde geçerliliği olan bilimsel doğruların uygulanması,
• Sağlık işletmelerindeki işgörenler ile hasta ilişkilerinin belirli bir düzeyde olması,

Üst yönetimin liderliği, sağlık personelinin belirlenen amaçlar etrafında birleşmesini ve bu doğrultuda harekete geçmesini sağlayacaktır. Stratejik kalite yönetiminde etkinliğin ve etkenliğin sağlanabilmesi doğru bir şekilde uygulanan liderlik çalışmalarına
bağlıdır. Sağlık işletmelerinde üst yönetimin liderliği, aşağıdaki faktörler üzerinde oldukça önemli roller üstlenmektedirler:
• Sağlık çalışanlarının belirlenen amaçlar doğrultusunda yönlendirilmesi,
• Sağlık işletmelerindeki paydaşlar arasında iletişim etkinliğinin sağlanması,
• Sağlık işletmelerindeki departmanlar arasında koordinasyonun sağlanması,
• Sağlık personelinin stratejik kalite kavramı hakkında eğitilmesi,
• Sağlık personelinin öncelikli amacının sürdürülebilir kalite sağlamak yönünde olması bilincinin oluşturulması,
• Stratejik kalite yönetimi konusunda yatay ve dikey iletişimin sağlanması,
• Sürekli gelişimin ve stratejik kalite yönetiminin örgüt kültürü haline getirilmesi.

Stratejik kalite planlaması, genel olarak kaliteyi sağlayacak olan stratejilerin belirlenmesi aşamasında hangi faaliyetlerin, hangi sıralama ile yapılacağını içermesi yönüyle örgüte yol göstermektedir. Stratejik kalite planlamasının temel unsurları aşağıdaki
gibi sıralanabilir:
1. İşletmenin misyonunu tanımlamak
2. Çevresel fırsat ve tehditleri belirlemek ve analiz etmek
3. İşletmenin üstün ve zayıf yönlerini belirlemek
4. İşletme açısından fayda sağlayacak alternatifler stratejiler belirlemek
5. Alternatif stratejileri kıyaslamak
6. Strateji seçmek
7. Stratejiler doğrultusunda planlar hazırlamak
8. Planları bütçe içerisine dâhil etmek
9. Ortaya çıkan performansı izlemek ve değerlendirmek

Tasarım kalitesi ile amaçlanan temel unsur, hata ve kusurların önlenmesi çalışmalarıdır. Bunun sağlık işletmelerinde sağlanabilmesi ise sunulan hizmetlere ve bu hizmetlerin sunum sürecine kalitenin dâhil edilmesidir. Teknolojik faktörlerin oldukça hızlı bir şekilde geliştiği ve değişimin kendisini hissettirdiği sağlık işletmelerinde iyi bir şekilde tasarlanmış güncel sistemler, sürece entegre
edilerek sağlanan hizmetin kalitesi artırılmalı ve farkındalığın sağlanması gerekmektedir.

Çevre: Sağlık işletmeleri günümüzde oldukça dinamik bir çevre içerisinde faaliyetlerini sürdürmektedirler. Bu açıdan değerlendirildiğinde çevresel değişimler sağlık işletmelerine hem fırsatlar sağlamakta hem de tehditler ortaya çıkarmaktadır. Bu işletmeler, çevresel değişimlerin sunmuş olduğu fırsatlardan yararlanabildiği ve aynı zamanda meydana gelen değişimlerin ortaya çıkarmış olduğu tehditlerden kendilerini koruyabildikleri sürece hayatta kalmakta ve varlıklarını devam ettirebilmektedirler.

Süreklilik: Stratejik yönetim, yapısı gereği  başlayıp son bulan bir süreç değildir. Çünkü içerisinde bulunduğumuz çevre sürekli
olarak değişim göstermektedir. Değişimin değişmeyen tek şey olarak ifade edildiği bir dünyada işletmeler sürekli olarak değişimlere
ayak uydurmak ve adapte olmak zorundadır. Eğer bu adaptasyon sağlanamaz ve hızlı bir şekilde değişen yapının gerisinde kalınırsa
işletmeler varlıklarını kaybedebilirler.

Sağlık işletmelerinde kalitenin uygulanması ve geliştirilmesi açısından stratejik yönetimin bazı
özelliklere sahip olması gerekmektedir. Bu özellikler aşağıdaki gibi sıralanabilir.
• Sağlık işletmelerinde stratejik yönetim, güçlerin ortak amaçlar etrafında toplanmasını sağlamaktadır.
• Sağlık işletmelerinde stratejik yönetim süreci uzun bir süreci kapsamaktadır. Bu özelliği sayesinde stratejik yönetim, işletmedeki
rutin karar ve işlerden ayrılmaktadır.
• Sağlık işletmelerinde stratejik yönetim, analiz etme ve düşünme yöntemidir. Özellikle açık bir sistem olan sağlık işletmelerinde
stratejik yönetim, faktörler arası mantık ilkeleri ve ilişkileri üzerine kurulmuş karar süreçleri ile ilgilidir.
• Sağlık işletmelerinde stratejik yönetim, kurumun kaynaklarının uyum içinde yönetilmesini ve dağıtılmasını sağlayan bir faktördür.
• Sağlık işletmelerinde uygulanan stratejik yönetim, çevresel değişimlerin izlenmesini sağlayarak işletmenin meydana gelen değişimlerden etkin bir şekilde yararlanmasına olanak tanır.
• İşletmenin elinde bulundurduğu kaynakları hangi aşamalarda daha verimli kullanabileceğine yön gösteren stratejik yönetim, optimizasyonu sağlayarak en az girdi ile en fazla çıktıya ulaşmada fayda sağlamaktadır.

Organizasyonun amaç ve hedeflerine ulaşmada eldeki kaynakların en etkili şekilde kullanılması yönünde bir yaklaşım sergileyen stratejik kalite yönetimi, müşteri memnuniyetini sağlayacak mal ve hizmetlerin sürekl olarak iyileştirilmesinde insan, malzeme ve bilgi kaynaklarının verimli bir şekilde yönlendirilmesini sağlar. Stratejik yönetim bunların yanı sıra kalite iyileştirme çabalarını, iş amaçlarını ve kârlılığı bir bütün halinde görerek stratejik bir çerçeve oluşturma durumu olarak ifade edilmektedir

Kalite, müşterilerin beklentilerinin eksiksiz olarak tam anlam ile karşılanmasıdır.

Sağlık işletmelerinde sürdürülebilir stratejik kalite yönetiminde temel amaç, sağlık işletmelerinin yaratıcı stratejiler ortaya koyarak rekabet üstünlüğü elde etmeleri ve her zaman bir adım önde olmalarının sağlanmasıdır.

Stratejik kalite yönetiminde örgütlerin hedeflenen kaliteye ulaşabilmesi için sağlam ve güvenilir bilgi ve verilere ihtiyacı vardır. Bu bilgilerin ve verilerin doğru yöntemlerle analiz edilmesi kalite stratejilerinin belirlenmesinde oldukça önemlidir. Örgütlerin faaliyetleri ve kararları, performans göstergeleri, trend analizleri objektif olarak analiz edilmiş gerçek bilgilere dayanmalıdır. Bu göstergeler,
işletmenin çeşitli değerlendirmeler yapmasında kullandığı ürün, hizmet, süreç ve işlemlerin özelliklerini yansıtmalıdır.

Günümüz sağlık sektöründe kalite kavramı ve kalitenin stratejik olarak ele alınıp sürdürülebilirliğinin sağlanmasının önemi yukarıdaki kısımlarda ifade edilmiştir. Ancak sağlık işletmeleri incelendiğinde birçoğunda kalite yönünde yapılan çalışmaların istenilen seviyede olmadığı görülmektedir. Bu duruma neden olan örgüt, yönetici ya da işgören kaynaklı bazı engellemeler mevcuttur. Bu engelleri
aşağıdaki gibi sıralayabiliriz:
• Kaliteye olan inançsızlık • Kalite çalışmalarının maliyetli olması • Değişime direnç • Yöneticilerin tutumu • Misyonun ve vizyonun net olmaması • Stratejik kalite yönetimini çok fazla yüceltmek • Stratejik kalite yönetimi hakkında düşük beklentilere sahip olmak • Mevcut durumun doğru bir şekilde analiz edilmemesi • Yetersiz eğitim • Başarıları değerlendirmede ve ödüllendirmede başarısızlık • Birimler arasındaki rekabetin varlığı ve bu durumun özendirilmesi ...

Stratejik kalite yönetimi kapsamında yapılan uygulamalar:
• Açık amaçların oluşmasını,
• Değişen durumlar karşısında işletmenin hazırlıklı olmasını,
• Kriz durumlarında önlemlerin erkenden alınmasını,
• Araştırma ve geliştirme çalışmalarının sürekli olarak yapılmasını,
• Tanı, tedavi ve muayene gibi işlemlerin daha etkin olmasını,
• Alınan kararların etkinliğini,
• Sağlık hizmetlerinde kullanılacak olan kaynakların doğru dağılımını,
• Bütçe planlamalarının doğru bir şekilde yapılmasını,
• İşletme içi iletişimin ve koordinasyonun etkili bir şekilde sürdürülmesini,
• Sağlık çalışanlarının moral ve motivasyonlarının artmasını sağlar.