SAĞLIK İŞLETMELERİNDE İLETİŞİM - Deneme Sınavı - 4

Kitabın 177 ve 178.sayfasında yer alan bilgilere göre, sağlık iletişimi insan iletişiminin bir altında yer alan sistem olarak belirmektedir. Bu alan gelişmiş ülkelerde uzun bir süredir tartışılan bir disiplin iken Türkiye’de ise son yıllarda  tartışılmaya başlanan ve bu konuda daha fazla uzmanın yetiştirilmesi gereken bir alan olarak belirmektedir. Hasta-doktor iletişimini esas alan kişilerarası iletişim, sağlık hizmeti sunan kurumların sağlık iletişimi kapsamında yaptıkları kampanya faaliyetleri veya daha üst sistemde yer alan, toplumu ilgilendiren sağlık problemleri konusunda gerçekleştirilen bilgilendirme kampanyaları ve sağlık okuryazarlığı faaliyetleri bu disiplinde yer alan faaliyetlerden bazılarıdır. Dolayısıyla doğru yanıt E şıkkıdır.

Kitabın 180.sayfasında yer alan tablo 7.2’de kullanıcı türlerine göre sağlık iletişimi sosyal medya amaçları yer almaktadır. Bu tabloya göre her üç kullanıcı tipine göre ortak amaçlar,  genel kamuya sağlıkla ilgili bir dizi bilgi sağlamak, tıbbi sorulara yanıt vermek ile sağlığın teşvik edilmesi ve sağlık eğitimi için bir sağlık müdahalesi aracı olarak kullanmaktır.

Kitabın 180.sayfasında yer alan tablo 7.2’de kullanıcı türlerine göre sağlık iletişimi sosyal medya amaçları yer almaktadır. Bu tabloya göre genel kamu için sosyal medya kullanım amaçları şunlardır:

Buna göre doğru yanıt D şıkkıdır.

Kitabın 182. Sayfasında yer alan bilgilere göre , Yelp uygulaması, kitle kaynaklı değerlendir-me forumudur. Sağlıkla ilgili profesyoneller veya kurumlar da başka kullanıcılar tarafın-dan bu platformda değerlendirilebilmektedir. Dolayısıyla doğru yanıt B şıkkıdır.

Sosyal medyanın adından da anlaşıldığı gibi temelde iki boyutu vardır. Bunlar sosyal ve medya boyutlarıdır. Medya boyutu, sosyal medyanın iletişime  kattığı kolaylıklar ve etkileşime getirdiği zenginliğe işaret etmektedir. Bireyler sosyal medyada gün boyu iletişimde bulunabilmekte, görüntü ve ses aktarımı da bu sürece katılarak yüz yüze iletişime yakın bir iletişim süreci gerçekleşmektedir. Ancak yüz yüze iletişimin samimiyeti ve bireylerin etraflarına yaydıkları enerji konusundaki güçlü yönleri karşısında sosyal medyanın pozisyonu ise tartışmaya açıktır. Bunların dışındaki yönler açısından genel olarak sosyal medyanın üstün olduğu söylenebilir. Sosyal boyutu ise sosyalleşme, etkileşimler ve bireylerin bu platformlarda diğerlerini etkilemek adına yaptıklarını ve kendilik sunumlarını (self-presentation) sergiledikleri bir alandır. Sosyal medyada öz-izleme (self-monitoring) düzeyleri yüksek bireyler başkalarını düzenli olarak izlemekte ve onları etkileyebilecek bir davranış düzenlemesi yaparak diğerlerinin gözünde gerçek yaşamlarından daha farklı bir konuma ulaşabilmektedirler.

Sorunun doğru yanıtı olan A şıkkındaki; yazarın ilgili olduğu herhangi bir konuda yazdığı, yorumlar aldığı ve birçok platformda bunları paylaştığı online günlüklerdir ifadesi weblogları  ya da kısaca  blogları tanımlar. Bloglara örnek olarak ; 
www2.mdanderson.org/cancerwise/
http://www.wordpress.org
http://www.blogger.com
http://www.livejournal.com verilebilir. 

B şıkkı e -oyunlar/İnteraktif oyunları tanımlarken , C şıkkı mesaj panoları ile ilgilidir.  Vikiler (wikis) Çok sayıda kullanıcının topluluk olarak içerik oluşturmasını ve yayınlamasını sağlarken , E şıkkındaki ifade sosyal ağ sitelerini tanımlamaktadır.

Sosyal medya platformları, toplum sağlığının geliştirilmesinde zengin içerik sağlayan ve diğer dijital medya ortamlarına göre kullanıcılarının sürekli çevrim içi oldukları bir yapıya sahiptir. Özellikle kullanıcı sayısı açısından da daha güçlü bir konumu olduğundan davranış değişikliği yaratmada önemli bir araç olarak kullanılmaktadır. Bu platformlardan gerek kişiler arası iletişim gerekse kitle iletişimine imkân sağlayan yapısı sayesinde sağlık alanındaki bireyler ve kurumlar tarafından etkili bir şekilde yararlanılmaktadır . Bu anlamda yetişkin kullanıcılar hastalıklar ve tedavi yöntemleri için bu mecraları kullanırken gençler ise daha çok sağlığı daha da geliştirici konularla ilgili (fitness, diyet ve cinsellik gibi) bilgi aramak için bu mecraları kullanmaktadırlar. Ayrıca Chou tarafından yapılan araştırmada da yaşa göre bu beklentilerin değiştiğinin belirlenmesi bu sonucu destekler niteliktedir.

Sosyal medya sağlıkla ilgili konularda bilgi arama ve iletmede, olumlu sağlık davranışına yönelten enformasyonu sağlamadan bilgilendirerek karar almayı kolaylaştırmaya, değişim için cesareti arttırmaya ve ikna etmeye kadar birçok konuda önemli fırsatlar sağlamaktadır.  Yanı sıra geleneksel medyanın sağlayamadığı örtük insan kaygılarını hızlı bir şekilde öğrenme ve daha sonra bunları istenilen yönde değiştirme olanağı vermektedir.

Sağlık iletişimi sosyal medya üzerinden etkili bir şekilde kullanıldığında bireylerin ilgili kurum hakkındaki imajları ve kurumsal kimlik hakkındaki görüşleri de olumlu olarak etkilenecektir. Tatmin olan ve aradığında muhatap bulan bireylerin sürekli/kalıcı müşteri hâline dönüşmesi daha da muhtemeldir. Yayılım etkisi olarak ifade edilecek bu yaklaşımı kurumların özellikle göz önünde bulundurması gerekmektedir. Sorunun D şıkkı bu sorunun doğru yanıtıdır.

Bireylerin bazen de yaşadıkları sağlık sorununu doğrudan yaşayanlarla konuşabilmesine olanak sağlayan  sosyal platformlara örnek olarak PatientLikeMe örnek verilebilir. Bu platformda özellikle kronik veya akut rahatsızlığı olanlar (Covid-19, parkinson, çoklu sikleroz (MS), HIV/AIDS gibi) bir araya gelmekte ve kendi sıkıntılarını doğrudan yaşayanlarla iletişime geçerek konuşmaktadırlar . Bu sayede hastalar stres düzeylerini azaltarak belirli güç durumların üstesinden daha rahat gelebilmektedir.

Instagram platformunda yapılan bir araştırmada  sosyal medyanın özel hastaneler tarafından kullanılma nedenleri üç ana kategoride toplanmıştır. Bilgilendirme kategorisi; hastalıklar, tedavi yöntemleri, faydalı genel sağlık bilgileri ve doktor tavsiyeleri şeklindedir. Sağlığa ilişkin en yüksek düzeyde enformasyon üretilmesini içeren bilgilendirme boyutu için özellikle Instagram platformunun kullanıldığı belirlenmiştir. Bunu sırasıyla etkileme/ikna etme kategorisi izlemiştir. Bu kategoride promosyon ve kampanyalar, hastane hakkında genel bilgi ve medya ilanları verilmektedir. Birleştirme kategorisinde ise resmî/ dinî günler ve anma gibi genel kamu ile kaynaştırma amacı taşıyan mesajların verildiği paylaşımların olduğu belirlenmiştir.

Sosyal medya, diğer sosyal platformlar ya da web siteleri gibi “infoveillance” yani “bilgi gözetimi”faaliyetlerine de benzersiz fırsatlar sunmaktadır. İnternet ortamında sağlıkla ilgili aramaları (sendromlara ya da hastalığın tedavisine yönelik inançlar gibi) inceleyen ve özellikle de “infodemiology - enfodemiyoloji” alanını ilgilendiren çalışmalar sosyal medya platformlarına uygulanabilmektedir. Sosyal medyanın sağlıkla ilgili konularda sunduğu hız ve geniş kitlelere ulaşabilme yeteneği birçok içeriğin oluşturulmasını sağlamaktadır. Böylece bu mecralarda oluşan bilginin gözetlenmesi yoluyla (özellikle de belirli hastalıkların ya da sendromların) halk sağlığı daha da geliştirilebilmektedir. Infoveillance yani bilgi gözetimi, internet ortamında sağlıkla ilgili aramaları (sendromlara ya da hastalığın tedavisine yönelik inançlar gibi) inceleyen yeni bir daldır. Bilginin gözetlenmesi yoluyla halk sağlığı geliştirilebilmektedir.

Sağlık iletişimi doğru bir şekilde kullanıldığında sağlık okuryazarlığı düzeyi de artacak ve olumlu sağlık davranışının gelişmesinin de temelleri atılacaktır. Ancak buradaki en önemli konu sağlık iletişimi paydaşlarının sorumlu ve etik davranması ve içerik sağlayıcılarının da doğru ve güvenilir sağlık enformasyonu oluşturmasıdır Bu enformasyon doğru kanaldan yayıldığında amacına ulaşmaktadır. Sağlık içerikli mesajların dağıtımında yer alan sosyal medya platformları, sağlık ile ilgili bilgilerin dijital ortamlardaki hemen her platformda bireylerin karşılarına çıkmalarını sağlamaktadır. Bilgiye maruz kalma süresi arttıkça, hatırlanma ve iletilen mesajın davranışa dönüşme olasılığı AZALMAYIP  artmaktadır. Ancak sağlık iletişiminin etkin bir şekilde gerçekleştirilebilmesi için bireylerin teknoloji okuryazarlığının artırılması gerekir.

Sağlık iletişiminde sosyal medya kullanımı genel kamu kullanıcısı, hasta ve sağlık çalışanı olmaya göre farklılaşmaktadır. Genel olarak bir değerlendirme yapıldığında, hastalar ve sağlık çalışanları;

Genel kamuya sağlıkla ilgili konularda bir dizi bilgi sağlama 

Tıbbi sorulara yanıt verme 

Hastalar ve sağlık çalışanları arasındaki diyaloğu geliştirme 

Hasta deneyimleri ve görüşleri hakkında veri toplama

Sağlığın teşvik edilmesi ve sağlık eğitimi için bir sağlık müdahalesi aracı olarak kullanma

Hastalığın yaratacağı utancı (damgalanma hissini) azaltma

Çevrim içi (online) muayene için bir mekanizma oluşturma

alanlarının tümünde sosyal medyayı kullanırken, genel kamu yani halkın ise toplumla sağlıkla ilgili konularda deneyimlerini paylaşmak, tıbbi sorulara kendi penceresinden yanıt sağlamak ve sağlığın geliştirilmesi ve sağlık eğitimlerinin yaygınlaştırılmasına çaba göstermek amacıyla sosyal medyayı kullandığı söylenebilmektedir.  Sağlığın teşvik edilmesi ve sağlık eğitimi için bir sağlık müdahalesi aracı olarak kullanma  genel kamunun sosyal medyayı kullanma amaçları içinde yer almaktadır.

Sosyal medya platformları  bir blog (dijital günlük) altyapısında meydana gelen, bazıları kamuya açık, bazıları ise kişinin kendisine özel bir yapıya sahiptir. Bu ortamlarda bireyler günlük yaşamlarında yaptıkları faaliyetleri takipçilerinin beğenisine sunmaktadırlar. Bu sunuş, sadece bireyin yakın ilişkiler geliştirdiği kişileri değil, diğer izleyicileri de hedef alarak gerçekleşebilmektedir. Dolayısıyla sosyal medya platformları güçlü bağlar üzerine kurulu bir yapı içerse de aynı zamanda zayıf bağların oluşumuna da zemin hazırlamaktadır.  Bu zayıf bağlar, zamanla ilgi duyulan başka kullanıcıların (aktörlerin) da eklenmesiyle bir kartopuna dönüşmektedir. Sonuçta ise aynı bir toplanma alanı ya da meydan gibi bir alan oluşmaktadır (ilişkilerle bağlanmış bütüncül bir sistem). Bu alanda insanlar bir araya gelmekte ve hemen her konuda görüşlerini dile getirmektedir.  Kullanıcıların diğer kullanıcıları eklemesiyle büyüyen bu zayıf bağlar, hemen herkesin istemese bile güçlü bir bilgi bombardımanına maruz kalmasına yol açmaktadır.

Afet ve kriz dönemlerinde mümkün olan en az kayıpla birey ve toplumların normal yaşantılarına dönmesini sağlamada bilgilendirme, yönlendirme ve teskin etme.

Afet ve kriz süreçlerini yönetmeye yönelik akademik çalışma yapmak

Sendika, belediye, okul ve hastane belli amaçları gerçekleştirmek için oluşturulmuş kuruluşlardır. Oysa sokak daha soyuttur ve örgütlülük içermemektedir.