SAĞLIK İŞLETMELERİNDE FİNANSAL YÖNETİM

Geçmişte hastalığın kişisel bir sorun olduğu ve yalnızca hasta olan kişiyi ilgilendirdiği düşünülürdü. Ancak hastalık tedavi ve kontrolünün yalnızca kişisel ya da ulusal bir sorun olmadığı tüm insanlığın sorunu ve sorumluluğu olduğu anlayışı yerleşmeye başlamıştır. Bu anlayış ile hastalıklarla mücadelede ulusal ve uluslararası bir dayanışmanın gerekliliği ortaya çıkmıştır (Akdur, 2006: 1-8). 

Devlet, herkesin hayatını, beden ve ruh sağlığı içinde sürdürmesini sağlamak; insan ve madde gücünde tasarruf ve verimi artırarak, iş birliğini gerçekleştirmek amacıyla sağlık kuruluşlarını tek elden planlayıp hizmet vermesini düzenler. Devlet, bu görevini kamu ve özel kesimlerdeki sağlık ve sosyal kurumlarından yararlanarak, onları denetleyerek yerine getirir. Sağlık hizmetlerinin yaygın bir şekilde yerine getirilmesi için kanunla genel sağlık sigortası kurulabilir.” 

Sürdürülebilir sağlık sistemleri insan, sermaye ve tüketim kaynaklarına güvenilir erişim üzerine kuruludur. Bu girdilerin güvence altına alınması, binalara ve ekipmanlara yapılan yatırımın ödenmesi, sağlık hizmet personelinin ödemelerinin yapılması, ilaç ve diğer sarf malzemelerinin ödenmesi için finansal kaynaklara gereksinim duymaktadır.

Çoğu ülke harcamalar arttığı ve kaynaklar az olduğu için sürekli baskı hissetmektedir. Politika yapıcılar üç seçeneğe sahiptir: maliyetlerin kontrolü, sağlık hizmetleri için fonların arttırılması veya her ikisi birden. Sağlık hizmetlerinde yapılan harcamaların artışı ile ilgili endişeler, sağlık hizmetlerinin organize edilmesi ve finanse edilmesinde önemli değişiklikler yapılmasına yol açmıştır.

DSÖ’nün sağlık finansmanına yaklaşımı şu temel işlevlere odaklanmaktadır (WHO):

Sağlık hizmetlerinin finansmanı, sağlık hizmetlerinin maliyetlerini karşılamaya yönelik olarak ihtiyaç duyulan kaynakların oluşturulmasıdır.

Sosyal sağlık sigortası sistemlerinin bazı temel özellikleri şöyle sıralanabilir:

Vergilere dayalı finansman sisteminin bazı temel özellikleri şöyle sıralanabilir:

Sağlık hizmeti sunucularına yapılacak ödeme yöntemleri şu şekilde sıralanabilir:

Geri ödeme yöntemleri; genellikle tek başına kullanılmaz.

Hizmet sunucu kurum ile kişinin özelliği ve durumuna göre, birden fazla yöntem bir arada kullanılabilmektedir.

Özel sağlık sigortacılığında prim riske göre belirlenirken iken hizmete erişim ise poliçeye göre düzenlenir.

5510 sayılı Sosyal Sigortalar Genel Sağlık Sigortası Kanunu’nun “Hizmet basamakları ve sevk zinciri” başlıklı 70 inci maddesinde yer alan “Bu Kanunun uygulanması bakımından sağlık hizmeti sunucuları birinci, ikinci ve üçüncü basamak olarak Sağlık Bakanlığı tarafından basamaklandırılır.” hükmü uyarınca Sağlık Bakanlığınca sağlık hizmetlerinin sınıflandırılması da dikkate alınarak uygulamaya esas olmak üzere sağlık hizmeti sunucularının basamaklandırılması şu şekilde yapılmıştır:

2003 yılında uygulamaya konulan Sağlıkta Dönüşüm Programından itibaren sağlığın finansmanı ile ilgili yapılan iyileştirmelerden en önemlilerini şöyle sıralayabiliriz :

Döner sermaye işletmelerinin kuruluş ve işleyişine dair usul ve esasları ‘2547 Sayılı Yükseköğretim Kanunu’nun 58. maddesine Göre Döner Sermaye İşletmelerinin Kurulmasında Uyulacak Esaslara İlişkin Yönetmelik’ ile düzenlenmiştir.

Bu yönetmeliğe göre döner sermaye işletmelerinin gelirleri ve giderleri şunlardır (Madde 6):

a) Bu işletmelerde yapılacak iş ve hizmetler ile üretilen malların satışı karşılığında sağlanan gelirler,

b) Bağış ve yardımlar,

c) Sair gelirler.