SAĞLIK İŞLETMELERİNDE FİNANSAL YÖNETİM - Deneme Sınavı - 2

DSÖ’nün sağlık finansmanına yaklaşımı şu temel işlevlere odaklanmaktadır (WHO):

Sağlık hizmetlerinin finansmanı, sağlık hizmetlerinin maliyetlerini karşılamaya yönelik olarak ihtiyaç duyulan kaynakların oluşturulmasıdır.

Sosyal sağlık sigortası sistemlerinin bazı temel özellikleri şöyle sıralanabilir:

Vergilere dayalı finansman sisteminin bazı temel özellikleri şöyle sıralanabilir:

Sağlık hizmeti sunucularına yapılacak ödeme yöntemleri şu şekilde sıralanabilir:

Geri ödeme yöntemleri; genellikle tek başına kullanılmaz.

Hizmet sunucu kurum ile kişinin özelliği ve durumuna göre, birden fazla yöntem bir arada kullanılabilmektedir.

Özel sağlık sigortacılığında prim riske göre belirlenirken iken hizmete erişim ise poliçeye göre düzenlenir.

5510 sayılı Sosyal Sigortalar Genel Sağlık Sigortası Kanunu’nun “Hizmet basamakları ve sevk zinciri” başlıklı 70 inci maddesinde yer alan “Bu Kanunun uygulanması bakımından sağlık hizmeti sunucuları birinci, ikinci ve üçüncü basamak olarak Sağlık Bakanlığı tarafından basamaklandırılır.” hükmü uyarınca Sağlık Bakanlığınca sağlık hizmetlerinin sınıflandırılması da dikkate alınarak uygulamaya esas olmak üzere sağlık hizmeti sunucularının basamaklandırılması şu şekilde yapılmıştır:

2003 yılında uygulamaya konulan Sağlıkta Dönüşüm Programından itibaren sağlığın finansmanı ile ilgili yapılan iyileştirmelerden en önemlilerini şöyle sıralayabiliriz :

Döner sermaye işletmelerinin kuruluş ve işleyişine dair usul ve esasları ‘2547 Sayılı Yükseköğretim Kanunu’nun 58. maddesine Göre Döner Sermaye İşletmelerinin Kurulmasında Uyulacak Esaslara İlişkin Yönetmelik’ ile düzenlenmiştir.

Bu yönetmeliğe göre döner sermaye işletmelerinin gelirleri ve giderleri şunlardır (Madde 6):

a) Bu işletmelerde yapılacak iş ve hizmetler ile üretilen malların satışı karşılığında sağlanan gelirler,

b) Bağış ve yardımlar,

c) Sair gelirler.

Türkiye’deki sağlık personelinin yüzde 23’ünü özel hastaneler karşılamaktadır.

Risk paylaşımı; ödeyiciler arasında sağlık hizmetini az kullanandan çok kullanana kaynak aktarımı mekanizmasını ifade etmektedir.

Bu finansman yönteminde geri ödeme kurumu özel sağlık sigortası olup bireylerin ya da kurumların sağlık risklerini sigortalaması söz konusudur (Tatar, 2011: 114). Amerika Birleşik Devletleri’nin yanı sıra, Avustralya ve İsviçre gibi ülkeler bu yönteme ağırlık vermektedirler (İstanbulluoğlu vd., 2010: 91). Bu yöntemde kişiler, sosyal statü ve ekonomik güçlerine göre, kendi istek ve iradeleri ile çeşitli özel sağlık sigortalarına aylık peşin ödemelerde bulunurlar (Tengilimoğlu vd., 2009: 238).

Sosyal sağlık sigortası sistemlerinin bazı temel özellikleri şöyle sıralanabilir (İstanbulluoğlu vd., 2010: 92; Tengilimoğlu vd., 2009: 235):

• Üyelik zorunludur.

• Fonlar özerk/yarı özerk kurumlar tarafından toplanır.

• İlk uygulama, işçi ve işveren katkıları ile başlamış, zamanla devlet de finansmana katılmıştır.

• Tespit edilen primler genellikle işçiyle işveren arasında paylaştırılmaktadır.

• Genel vergilerin, sosyal sağlık sigortaları ile finansmanda önemli bir rolü bulunmaktadır.

• Sigorta kuruluşları bazı ülkelerde kâr amacı taşımakta iken bazı ülkelerde taşımamaktadır.

Vergilere dayalı finansman sisteminin bazı temel özellikleri şöyle sıralanabilir (Tengilimoğlu vd., 2009: 235):

• Devlet kontrolü vardır.

• Özel sektörün payı oldukça sınırlıdır.

• Bütçeler kullanılır.

• Tüm vatandaşlar için ücretlere sınırsız erişim vardır.

• Sistem tarafından belirlenen kullanıcı katkıları vardır.

Sağlık hizmeti sunucularına yapılacak ödeme yöntemleri şu şekilde sıralanabilir:

• Sabit bütçe

• Hasta başına ödeme

• Hizmet başına ödeme

• Vaka başına ödeme

• Teşhise dayalı ödeme (Tanıya Dayalı Gruplar)

Türkiye’deki sağlık sistemi daha önceki konularda bahsedilen sağlık sistemi sınıflandırmalarının hiçbirine mutlak olarak uymamaktadır. Dolayısıyla karma bir yapıya sahip olduğu ifade edilebilir (Yurdadoğ, 2007: 592). Belirli bir kesim için sağlık sigortacılığı (Bismarck Modeli) uygulanırken diğer taraftan kamu yardımı (Beveridge Modeli) modeli uygulanmakta ve sistemin finansmanında özel harcamalar da pay almaktadır (Atasever, 2018: 14).

Acil ve yoğun bakım tedavileri sadece devlet hastanelerinde değil, tüm hastanelerde ücretsiz hâle getirilmiştir.

İkinci Basamak Sağlık Kurumları, ilgili mevzuatında tanımlanan ayaktan veya yataklı teşhis, tedavi ve rehabilitasyon hizmeti verilen sağlık kurumlarıdır.

Yatak kapasitesi 50’nin altında olan hastanelerde Başhekimle birlikte yalnızca idari ve mali işler müdürü görev almaktadır. 50 yatak ve üstünde Sağlık bakım hizmetleri müdürü de görev almakta, 400 yatak ve üstü hastanelerde destek ve kalite müdürü de eklenmektedir. Yatak kapasitesi 1000’in üzerine çıktığında ise bu müdürlüklere teknik işler müdürü de eklenmektedir.