Sağlık İşletmelerinde Motivasyon

Dünya Sağlık Örgütü; sağlık kavramını, “bireyin, ruhsal ve fiziksel yönden tam bir iyilik hâline sahip olması” biçiminde tanımlanmıştır.

Sağlık işletmelerinde “insan” faktörü en belirleyici unsurdur. 

Sağlıkta Dönüşüm Programı, sağlık sektörünü sekiz temel bileşen ile yeniden şekillendirmeyi hedeflemektedir. Bu bileşenler; planlayıcı ve denetleyici bir Sağlık Bakanlığı, herkesi tek çatı altında toplayan genel sağlık sigortası, yaygın, erişimi kolay ve güler yüzlü sağlık hizmeti sistemi (aile hekimliği, sevk sistemi ve hastanelerin özerkleştirilmesi), bilgi ve beceri ile donanmış, yüksek motivasyonla çalışan sağlık insan gücü, sistemi destekleyecek eğitim ve bilim kurumları, nitelikli ve etkili sağlık hizmetleri için kalite ve akreditasyon, akılcı ilaç ve malzeme yönetiminde kurumsal yapılanma ile sağlık bilgi sistemi şeklinde sıralanmaktadır.

Türkçede motivasyon “güdülenme, isteklendirme, harekete yöneltici içsel güç” anlamlarına gelmektedir

Dürtü; belirli bir hedef doğrultusunda organizmayı diriltip harekete geçiren güçtür. Güdü de benzer biçimde tanımlanmakla birlikte, yapısal olarak dürtü ve gereksinim kavramlarını da kapsar. Güdülenme, gereksinim ve dürtüden meydana gelen iki ayağı olan bir süreç olarak tanımlanmaktadır.

Güdüler çoğunlukla içgüdüler, fizyolojik güdüler, toplumsal güdüler ve psikolojik güdüler olarak sınıflandırılır.

• Çalışanların temel ekonomik gereksinimlerini karşılamaya olanak hazırlayacaktır.
• Çalışanların toplumsal ihtiyaçlarını karşılamaya olanak sağlayacaktır.
• Çalışanların yeteneklerini geliştirmesine olanak sağlayacaktır.
• İşletmelerin, çalışanların verimliliğine, toplumsal ve ekonomik refah koşullarının geliştirilmesine dönük bir rekabet ortamı içine girmelerine olanak hazırlayacaktır.
• Bireylerin, yaratıcılık ve liderlik özelliklerinin ortaya çıkmasına zemin hazırlayacaktır.
• Çalışanları, sağlanan motivasyon olanaklarından daha çok yararlanmaya yönelterek, kişilerarası olumlu rekabeti geliştirecektir.
• Değişen ekonomik, toplumsal ve teknolojik koşullara göre işletmeleri “esnek motivasyon” sistemlerini benimsemeye zorlayacaktır.
• Bir yandan işletmede verimliliğin yükselmesi, diğer taraftan ise çalışanların işletmeden bekledikleri doyumun artırılmasını sağlayacaktır.

• İhtiyaç: Motivasyon, belirli şeylere karşı duyulan gereksinim ile başlar.

• Uyarılma: Bireyde gereksinmenin giderilebilmesi için, herhangi bir gücün oluşmasıdır.

• Davranış: Bireyin ihtiyacı doğduğunda ve bu ihtiyacı gerçekleştirmek için uyarıldığında belirli bir davranışta bulunma aşamasına gelinir.

• Tatmin: Bireyin gösterdiği davranış, ihtiyacını gerçekleştirdiği ölçüde birey tatmine ulaşır.

Motivasyon teorileri bir bütün olarak, motivasyonun kavramsal analizini yapma, insanların ihtiyaçlarını ortaya koyma, bu ihtiyaçların davranışa nasıl dönüştüğünü belirleme, motivasyon sürecini anlama ve bireyleri motive ederken hangi araçların etkili olduğunu ortaya koyma gibi amaçları kapsamaktadır. 

Motivasyon teorilerini iki ana grupta toplamak mümkündür. Bunlardan ilki içsel faktörlere ağırlık veren “Kapsam Teorileri” ikincisi ise dışsal faktörlere ağırlık veren “Süreç Teorileri” dir. 

Kapsam Teorileri içinde en çok bilinen dört tanesi şunlardır; Abraham Maslow’un İhtiyaçlar Hiyerarşisi Teorisi, Frederick Herzberg’in Çift Faktör Teorisi (Hijyen - Motivasyon Teorisi), David Mc. Clelland’ın Başarma İhtiyacı Teorisi, ve Clayton Alderfer’in ERG Yaklaşım Teorisi’dir.

Fizyolojik İhtiyaçlar, Güvenlik İhtiyaçları, Sosyal İhtiyaçlar, Kendini Gösterme İhtiyacı, Kendini Gerçekleştirme İhtiyacı.

Herzberg’in Çift Faktör Teorisine göre, çalışma yaşamında motivasyonun hijyen faktörleri ve motive edici faktörler olarak iki temel belirleyicisi bulunmaktadır.

Süreç Teorileri başlığı altında dört temel motivasyon teorisi vardır. Bunlar; Davranışsal Şartlandırma (Sonuçsal Şartlandırma - Edimsel Şartlandırma) Teorisi, Bekleyiş Teorileri, Eşitlik Teorisi, Amaç Teorisi’dir.

Ücret, Primli Ücret, Ekonomik Ödüller, Kâra Katılma

Çalışmada Bağımsızlık, Kendine Güven, Statü ve Değer, Güvenlik, İşin Yükselme İmkânları, Sosyal İmkânlar, Çevreye Uyum

Amaç Birliği, Eğitim ve Yükselme, İş Genişletme ve Zengişleştirme, İletişim, Kararlara Katılma, Takdir Edilme, Fiziksel Çalışma Koşulları

Çalışanların yapmış oldukları işlerden elde ettikleri başarıların yöneticileri tarafından tanınması daha verimli, motive ve işlerinden memnun olarak çalışmalarına devam etmelerine sebebiyet vermektedir. 

Genellikle iyi yönetilen işletmeler verimliliğin ana kaynağını personelleri olarak düşünmekte ve örgütleri ile insanı eş değer görmektedirler.

Sağlık kurumları amaçlarına ulaşmak ve fonksiyonlarını yerine getirebilmek için sağlık hizmetlerinin üretiminde belirli üretim unsurlarını kullanmak durumundadırlar. Bu üretim unsurları, insan gücü, para, zaman, makine, malzeme, yer ve binadır.