Hastanelerin Hukuki Sorumlulukları

Hukukta sorumluluk gerçek ya da tüzel kişilere ait olabildiğinden kamu idaresi ile özel hastane idarelerinin sorumlulukları kavramını kullanmak daha uygun olacaktır?

Kamu görevlilerinin kusurlu davranışları ile verdikleri zararlardan dolayı mevzuat gereğince, dava ancak devlet (ilgili kamu idaresi) aleyhine açılabilmektedir.

Özel hastanenin sağlık hizmetlerinden doğan sorumluluk hükümlerinde, özel hastane idaresinin tazminat sorumluluğu için hukuka aykı­rılık, kusur, zarar ve illiyet bağı şeklinde dört unsu­run varlığı aranmaktadır.

Özel hastane idaresinin, bünyesinde görev alan hekimlerin tıbbi uygulama hatalarından kaynaklanan zararlarından sorumluluğu, adam çalıştıranın sorumluluğu hü­kümlerine tabi tutulmakta yani bir tür kusursuz sorumluluk olarak addedilmektedir.

Kamu hizmeti, toplumun (halkın) tümüne sü­rekli, düzenli, eşitlik ilkelerine göre kamu kuruluş­larının ya kendisinin (kamu malları kullanılarak, kamu personeli aracılığı ile) ya da sorumlu kamu kuruluşunun izni (ruhsatı) ile ve aynı kamu kurulu­şunun çok yakın gözetiminde ve denetiminde özel sektöre, salt ticari meta haline gelmesini önleyerek götürdüğü hizmetlere denir.

Sağlık hizmeti, niteliği itibariyle bir kamu hiz­metidir. Hizmetin özel bir hastanede ya da kamuya ait bir hastanede sağlanması da hizmetin kamusal niteliğini etkilememektedir.

Kamusal bir hizmet olan sağlık hizmeti, bizzat kamu idaresi tarafından sağlanabi­leceği gibi, kamu idaresinin izin, denetim ve gö­zetimi altında özel sektör tarafından da yerine getirilebilmektedir. Bu noktada, kamu hastanesi-özel hastane ayrımı gündeme gelmektedir.

Hastalara yatarak veya ayakta tanı, te­davi ve bakım hizmetlerinin sağlık çalışanlarınca verildiği kamu idaresine ait sağlık kuruluşlarına kamu hastanesi denilmektedir.

Kamu idaresine bizzat ait olma­makla birlikte onun izni, denetimi veya gözetimi altında hastalara yatarak veya ayakta tanı, tedavi ve bakım hizmetlerinin verildiği sağlık kuruluşları­na özel hastane denilmektedir.

İdarenin sosyal risklerden ya da kamu külfetleri karşısında eşitlik ilkesinden ortaya çıkabilen ve idarenin kamu hiz­metinin uygulanmasında bir kusurunun bulunup bulunmadığının incelenmesine gerek olmayan so­rumluluk türüne kusursuz sorumluluk denir?

Hizmet kusuru, idarenin ifa ile mükellef olduğu herhangi bir kamu hizmetinin ya kuruluşunda, tanzim ve tertibinde veya teşkilatında, bünyesinde, personelinde yahut işleyişinde gereken emir-direktif ve talimatın ve­rilmemesi, nezaret, mürakabe, teftişin icra olunma­ması, hizmete tahsis olunan vasıtaların kifayetsiz, elverişsiz, kötü olması, gereken tedbirlerin alınma­ması, geç, vakitsiz hareket edilmesi gibi sebeplerle ortaya çıkan bir takım aksaklık, aykırılık, bozuk­luk, intizamsızlık, eksiklik veya sakatlıktır.

Avrupa İnsan Hakları Mahkemesi kararlarına göre de devletler sağlık hizmetlerini -ister kamu isterse özel sağlık kuruluşları tarafından yerine ge­tirilsin- hastaların yaşamları ile fiziksel ve ruhsal bütünlüğünün korunmasına yönelik gerekli ted­birlerin alınabilmesini sağlayacak şekilde düzen­lemek zorundadır. Özel sağlık kuruluşlarında sunulan sağlık hizmetlerinden dolayı kişilerin zarar görmesi durumunda, kamu idaresinin yani devletin sorum­luluğu ortadan kalkmamakta, denetim ve gözetim görevi kapsamında sorumluluğu devam etmektedir.

Özel hastaneler, kâr amacı güden alışılagelmiş bir ticari işletmeden farklı bir yapılanmaya sahiptir. Zira hastane faaliyetinin merkezinde, insanın hu­kukça korunan değerlerinden biri ve en önemlisi olan hayatı ve/veya sağlığı bulunmaktadır.

Sağlık çalışanlarının hukuki sorumluluğu, hu­kuka aykırı kusurlu bir eylem sonucunda zarara neden olan ve mesleki açıdan kusurlu bulunan bir hekimin ve/veya diğer bir sağlık personelinin tazminatla yükümlü olması anlamına gelmektedir.

Sözleşme (akit, mukavele), iki tarafın bir hukuki sonucu elde etmek üzere iradelerini karşılıklı ve birbirine uygun surette açıklamalarıyla oluşan bir hukuki işlemdir.

Hasta ile hastane arasında yapılan sözleşmeye, hastaneye kabul sözleşmesi denilmektedir. Hastaneye kabul sözleşmeleri genellikle hastaya karşı yükümlenilen birden fazla borçtan oluşur: Bunun içine çoğunlukla barınma, yeme-içme ve bakım girer.

Hastaneye kabul sözleşmeleri, hastanın yatarak tedavi hizmeti alması gereken durumlarda orta­ya çıkmaktadır. Zira ayakta tedaviler için vekalet sözleşmesi hükümleri geçerlidir. Örneğin aile hekimi tarafından sunulan tıbbi hizmetlerde hastaneye kabul sözleşmesi mevcut değildir.

Bölünmüş hastaneye kabul sözleşmelerinde has­tanın tarafı olduğu iki ayrı sözleşme vardır. Birin­cisi, hastane işleticisi ile barındırma, yedirip içirme ve diğer bakım hizmetleri için yapılmış hastaneye kabul sözleşmesidir. İkincisi, karşı tarafını hekimin oluşturduğu tedavi sözleşmesidir.

Sorumluluk, alacaklının alacağını alabilmek için borçluya ait mal varlığına cebri icra yoluyla el ko­yabilme yetkisine sahip, borçlunun da buna katlanmak zorunda olması demektir.

Kamu hastanelerinde idari sorumluluk, dev­letin sağlık hizmetlerinin örgütlenmesinde (organi­zasyonunda) ve sunulmasında kusurlu davranması neticesinde ortaya çıkan zararın yine devlet tarafın­dan tazmin suretiyle giderilmesi anlamına gelmek­tedir.