SAĞLIK İŞLETMECİLİĞİ II - Deneme Sınavı - 3

Sağlık enformasyon sistemi” teriminin, birçok paydaş için birçok farklı anlamı vardır; kritik ba­kım hemşiresi sistemi sipariş girişi ve dokümantas­yon uygulaması olarak bir finansal analist sistemi, diğer finansal sistemlerle bir dizi kod ve etkileşim­leri olan bir sistem olarak tanımlayabilir.

Sağlık Enformasyon Sistemleri (SES), sağlık ala­nında elde edilen bilgi ve verilerin oluşturulması, biçimlendirilmesi, depolanması, paylaşılması, bu bilginin anlamlı bir şekilde kullanılabilmesi, has­taların bakım ve tedavilerinin tanımlanması, ge­liştirilmesi işlemlerinin bütününe verilen isimdir

SES’nin amacı; hastanelerin çağdaş yönetilmesi, enformasyon teknolojilerinin etkili biçimde kulla­nılması, sağlık sorunlarının saptanması, koruyucu-tedavi edici sağlık hizmetinin sunulması, gerekli verileri toplanabilecek, bilimsel değerlendirmeler yapabilecek sağlık çalışanlarının yetiştirilmesidir.

SES’te en önemli konulardan birisi de sağlık hizmeti sunucuları ve hastalar arasındaki ilişkinin nasıl yönetileceğidir. Hasta (müşteri) ile iyi ilişki­lerin geliştirilmesi onları koruyacak ve sadık müş­teriler olmaya çekerek daha fazla karşılıklı anlayış, güven ve memnuniyet oluşturacaktır. Ayrıca, iyi bir ilişki hastanın karar verme sürecine katılımını da teşvik edecektir. İyi bir ilişki, gelişmiş fiziksel sağlık, daha etkili kronik hastalık yönetimi ve yaşam kalitesindeki artış anla­mına gelmektedir. Hastalarla ilişki yönetimi sürekli gelişmeli ve büyümelidir. İyi bir ilişkiden kastedi­len, hastanelerin değişen ihtiyaçlara karşı uyanık ve farkında olduğu dinamik bir ilişkidir. Buna karşı­lık, sağlık kuruluşları sistemi iyi yönettiklerinde, sadakat ve güven inşa edildiği için hastalar tekrar aynı hizmeti aynı yerden almak isteyecekler ve bir zorlukla karşılaştıklarında, kuruluşun profesyo­nelce bu problemi çözüp diğer ticari kuruluşlarla aynı müşteri hizmetleri standartlarını sağlayacağını bileceklerdir.

Ülkemizde ilk hastane otomasyonu 1991 yılın­da SSK Tokat Hastanesi’nde uygulanmıştır. 1991 yılında Sağlık Bakanlığı-Dünya Bankası iş birliği ile Birinci ve 1995 yılında İkinci Sağlık Projeleri kapsamında Sağlık Enformasyon Sistemleri Projesi ile Hastane Bilgi Yönetim Sistemi (HBYS) çalışma­ları başlatılmıştır.

Ülkemizde 2000 yılı ve sonrasında yaşanan gelişmeler ise sırasıyla:

Tıp Enstitüsü (The Institute of Medicine), bir ESK’nin sekiz temel işlevini şu şekilde tanımla­maktadır (Institute of Medicine, 2003):

Burada dikkat edilmesi gereken nokta ESK'lerin kararı yönetemeyeceği ancak destekleyebileceğidir. Karar destek klinik yargıya destek olur ancak böylesi bir sistem klinik yargıyı yönetemez.

Tıp Enstitüsü (The Institute of Medicine), bir ESK’nin sekiz temel işlevini şu şekilde tanımla­maktadır (Institute of Medicine, 2003):

 Sağlık Bilgisi ve Veri Depolama - Sağlık bilgi­si ve veri depolama bir ESK’nin, hastanın sağlık bakım ve klinik verilerini saklamak için kullandı­ğı temel yeridir. Tıbbi ve hemşirelik teşhisleri, ilaç listeleri, alerjiler, demografik bilgiler, klinik anlatı­lar ve laboratuvar test sonuçları, ESK ile ilgili veri noktalarıdır.

Enformasyon sisteminde depolanan veriler ya­pılandırılmış veya yapılandırılmamış biçimde elde edildiği gibi aynı ilkeler sağlık bilgilerinin elde edilmesi için de geçerlidir. Bir doktor endoskopik muayenenin sonuçlarını elde etmek için belirli bir şablon kullanabilir ve daha sonra aynı prosedürün ameliyat raporunu inceleyebilir. Rosenbloom ve ark. (2007), kullanılan yönteme bakılmaksızın, verimlilik (efficiency), kullanılabilirlik/erişilebilir­lik (availability/accessibility), ekspresivite (expres­sivity) ve kalite (quality) faktörlerinin elektronik dokümantasyon araçlarından memnuniyeti etkile­diğini belirtmiştir.

2008 yılında, Dünya Sağlık Örgütü sağlık enformasyon sisteminin tanımını şu şekilde yapmıştır: “Sağ­lık enformasyon sistemi, karar vermenin temellerini sağlayan, veri oluşturma, derleme, analiz ve sentez, iletişim ve kullanım şeklinde dört temel işleve sahip olan sistemdir. Sağlık enformasyon sistemi sağlık sek­töründen ve diğer ilgili sektörlerden alınan verileri toplayarak, bu verilerin kalitesi, ilişki düzeyi ve güncel­liğini irdeleyerek analiz eden ve bu verileri sağlıkla ilgili karar vermede kullanılacak yararlı işlenmiş bilgiye dönüştüren sistemlerdir (World Health Organization, 2008). Dolayısıyla sağlık enformasyon sistemlerin­de veri madenciliği, karar destek sistemleri, yapay zeka teknikleri, uzman sistemler vb. bir çok teknik sık olarak kullanılır. Özellikle verilerin toplanması, gürültülü verilerin ayıklanması, büyük boyutlu verilerin indirgenmesi, veriler arasındaki ilişki analizlerinin yapılması, gizli örüntülerin keşfi, sınıflandırma, kümeleme, görüntü işleme (flu görüntülerin net­leştirilmesi, eksik görüntülerin tamamlanması vb.) gibi veri madenciliği tabanlı yöntemlerin medikal verilerde uygulamaları popülerdir.

Dünya genelinde küreselleşmenin de etkisiyle kurumlar arasındaki rekabet gün geçtikçe daha da sert bir hâl almaktadır. Rekabet ortamında kurumların kendi alanlarında etkili olmaları ve hatta bu kurumların hayatta kalabilmeleri için halkla ilişkiler faaliyetleri büyük önem taşımaktadır.

Hastalara daha iyi bir hizmet sunulmasında, kurumsal imajın olumlu yönde gelişmesinde ve kurumsal itibarın sağlanmasında halkla ilişkiler faaliyetleri sağlık kurumları için büyük önem taşımaktadır. Sağlık kurumlarında başarı bir şekilde yürütülen halkla ilişkiler faaliyetleri sayesinde gerek kurum içi gerekse kurum dışı paydaşlar ile koordineli bir iletişim ağı oluşturulabilmektedir.

Halkla ilişkilerde temel amaç ikna etmek değildir; Halkla ilişkilerde temel amaç kitlelerin belirli bir konuda ikna edilmesinden çok hedef kitle nezdinde kuruma yönelik güven duygusunun oluşmasını sağlamaktır. Bu aşamada gerçekleştirilen halkla ilişkiler faaliyetlerinde, kurumların kamuoyunun çıkarlarını ön planda tuttuğuna yönelik algı oluşturulmasına çalışılmaktadır. Bu açıdan halkla ilişkiler elemanları, kurum adına sosyal sorumluluk kampanyaları gerçekleştirerek kurumun kamu yararına çalıştığına yönelik mesaj verebilmektedir. Böylece hedef kitlenin kuruma yönelik güven duymasının sağlanması amaçlanmaktadır.

Reklam, belirli bir ücret karşılığında belirli bir ürün veya hizmetin satışının sağlanması amacıyla hedef kitlenin ikna edilmesini sürecidir. Reklamın halkla ilişkiler ile benzer özellikler taşıması nedeniyle reklam kavramı, halkla ilişkiler ile sıklıkla karıştırılabilmektedir.

İdeolojik söylemler yüceltilmekte, karşıt ideolojiler ise nefret söylemi ile ilişkilendirilmektedir. Hem Birinci Dünya Savaşı’nda hem de İkinci Dünya Savaşı’nda yürütülen propaganda faaliyetlerinde egemen grupların kitleler üzerinde hakim olmasına çalışılmakta, buna karşılık kendilerine muhalif olan söylemler ise sert şekilde eleştirilebilmektedir. Bu dönemde ortaya çıkan temel mantık “en doğru görüş benim görüşüm” şeklinde olmaktadır.

1991 yılında Sovyetler Birliği’nin dağılmasıyla birlikte Soğuk Savaş dönemi son bulmuş ve ABD, dünyanın tek süper gücü olarak ortaya çıkmıştır. 1990’lı yıllarda Demir Perde’nin kalkmasıyla birlikte dünya genelinde hızla küreselleşmenin etkisi görülmeye başlanmıştır. Uluslararası faaliyet gösteren firmaların etkisi artmakta ve dünyanın pek çok farklı ülkesinde hizmet veren kurumlar ön plana çıkmıştır.

Basın Ajansı/Tanıtım Modeli (1850-1900), halkla ilişkilerin tarihçesi içerisinde yer verilen ilk modeldir. Modelin temsilcisi, P. T. Barnum’dur. Model kapsamında kitlelerin belirli bir konu üzerinde dikkatinin çekilmesi amaçlanmaktadır. Kitlelerin ilgisinin çekilmesiyle birlikte tanıtım yapılması hedeflenmektedir. Modelde basında yer almak için kimi zaman abartılı ve yarı doğru haberler verilebilmektedir.

İki Yönlü Simetrik Model (1970’li Yıllar Sonrası), halkla ilişkilerin tarihçesi içerisinde yer verilen son modeldir. Model, “mükemmel halkla ilişkiler” algısını ortaya çıkarmaktadır. Günümüzde kullanılan halkla ilişkiler kavramı ile hemen hemen aynı boyutu ifade etmektedir. Modelin en önemli özelliği diğer ilk üç modelin aksine doğrudan çift yönlü iletimi kullanmasıdır. Kurumlar, çift yönlü iletişim kurarak hedef kitlesinin istek, şikâyet ve beklentilerini öğrenebilmektedir.

El kitapçıkları, kurumla ilgili detaylı bilgiler içeren yazılı araçlardır. Kurumun tarihçesinden, üretim kapasitesine, personel sayısına, sahip olduğu olanaklara kadar pek çok bilgi el kitapçılarında yer alabilmektedir. El kitapçıklarında kurumla ilgili görsellerden ziyade kurumu detaylı olarak açıklayan metinler bulunabilmektedir. El kitapçıkları üzerinden kurumun paydaşlarının kurumla ilgili akıllarında herhangi bir sorunun kalmamasına çalışılmaktadır.

Kurumsal İtibarın Güçlenmesi: Sağlık kuruluşları halkla ilişkiler faaliyetlerini başarılı şekilde yürüttükleri zaman çevrelerinde güçlü bir itibara sahip olabilmektedir. Elde edilen olumlu yöndeki itibar sayesinde kurum kriz dönemlerini en az zararla atlatabilmektedir.

Yalın üretimin başlıca prensiplerini israftan kaçınmak, sürekli iyileştirme ve bireysel çalışanlara değer verme oluşturmaktadır.