SAĞLIK HUKUKU

Suç, toplumda hakim olan hukuki değerlere tecavüz teşkil eden fiillerdir. Dolayısıyla doğru yanıt A seçeneğidir.

Bazı hâllerde suç teşkil eden haksızlığı gerçekleştiren kişiye, gerek kendisini gerek toplumu belli tehlikelerden korumak amacına yönelik olarak güvenlik tedbiri yaptırımı uygulanabilmektedir. Ceza yaptırımının aksine, güvenlik tedbirine hükmedilebilmesi için gerçekleştirdiği haksızlık dolayısıyla kişinin kusurlu sayılması zorunlu değildir. Dolayısıyla doğru yanıt A seçeneğidir.

Kastın bilme ve isteme olmak üzere birlikte gerçekleşmesi gereken iki kurucu unsuru vardır:Kastın oluşumu bakımından suçun kanuni tanımında belirtilen tüm maddi (objektif) unsurların fail tarafından bilinmesi gerekir. Kastın kapsamında yer alan isteme unsurunu ise “bir suç tipinin gerçekleştirilmesine yönelik hareket iradesi” şeklinde tanımlamak mümkündür. Dolayısıyla doğru yanıt C seçeneğidir.

Suçlar ya kasten ya da taksirle işlenirler. Ancak Türk Ceza Kanunu'nda kastın ve taksirin kombinasyonundan (bileşiminden) oluşan karma suçlara da yer verilmiş ve bunlar “netice sebebiyle ağırlaşmış suç” lardır. Dolayısıyla doğru yanıt A seçeneğidir.

Suçun, iradi insan hareketi, bu hareketten meydana gelen dış dünyadaki değişiklik olarak netice ve neticenin failin hareketinde kaynaklanması yani nedensellik bağından oluşan unsuruna maddi unsur adı verilir. Suçun, kişi ile işlediği fiil arasındaki manevi bağı ifade eden unsuru ise manevi unsurunu oluşturur. Dolayısıyla doğru yanıt D seçeneğidir.

Kanundaki suç tanımına uygun maddi ve manevi unsuru taşıyan fiilin, hukuk düzeni ile çatışmasını ortadan kaldırıp fiilin hukuka uygun sayılması dolayısıyla suç olmaktan çıkmasına neden olan sebeplere “hukuka uygunluk sebepleri” denir. Doğru yanıt C seçeneğidir.

Hakkın kullanılmasının hukuka uygunluk nedeni oluşturabilmesi için şu koşulların bulunması gerekir:

- Kişi tarafından doğrudan doğruya kullanılabilen subjektif bir hakkın bulunması: Subjektif hak, hukuken korunan ve bu korumadan yararlanmanın sahibinin iradesine bırakıldığı hakkı ifade eder. Kişi, bu hakkını, herhangi bir merciin ya da makamın aracılığına gerek kalmaksızın, doğrudan doğruya kullanabilmelidir.

- Kişinin bu hakkını tanınma sebebinin sınırları içinde kullanması: Kişi kendisine tanınan hakkın sınırlarını aşmamalıdır. Hakkın sınırlarının aşılması veya kötüye kullanılması hâlinde artık bir hukuka uygunluk nedeninin varlığından söz edilemez.

- Hakkın kullanılması ile işlenen ve tipe uygun olan fiil arasında nedensellik bağının bulunması: Kişiye hukuk düzeni tarafından tanınan hakkın kullanılması ile tipe uygun fiil arasında bir ilişkinin varlığı gerekir.

Dolayısıyla doğru yanıt E seçeneğidir.

İlgilinin rızasının işlenen fiili hukuka uygun hâle getirebilmesi için aşağıdaki şartların birlikte gerçekleşmesi gerekir. - İlgilinin rızası, kişinin üzerinde mutlak surette tasarrufta bulunulabileceği haklar ile ilgili olarak hukuka uygunluk nedeni olabilir:

-Rıza açıklamasının bir hukuka uygunluk nedeni oluşturabilmesi için öncelikle, kişinin üzerinde serbestçe tasarrufta bulunabileceği bir konunun bulunması gerekir.

-Beyanda bulunan kişinin, rıza vermeye ehil olması gerekir: Ayırt etme yeteneği bulunan kişiler kural olarak rıza açıklamasında bulunabilirler

-İlgili rıza beyanında bulunmalıdır. Kural olarak rıza beyanı açık veya örtülü, yazılı veya sözlü olabilir. 

Dolayısıyla doğru yanıt D seçeneğidir.

Failin önceden yapmış olduğu bir hareketin mağdur bakımından zarar tehlikesi doğurmuş olması durumunda "öngelen tehlikeden" bahsedilir. Dolayısıyla doğru yanıt A seçeneğidir.

"Pasif ölüm yardımı  ihmali hareketle  icra edilmekte; ölmekte olan veya artık bilincine kavuşamayacak hastalarda rean imasyon gibi yaşamı uzatıcı tedbirlerin alınmaması veya bunlardan vazgeçilerek ölümü doğal akışına bırakmak suretiyle gerçekleştirilmektedir". Dolayısıyla doğru yanıt  B seçeneğidir.

Türk Ceza Kanunu’nun 89. maddesinde taksirle yaralama suçu ise “Taksirle başkasının vücuduna acı veren veya sağlığının ya da algılama yeteneğinin bozulmasına neden olan kişi, üç aydan bir yıla kadar hapis veya adlî para cezası ile cezalandırılır” şeklinde tanım­lanmıştır.

Ayrıca 89. maddenin 2. fıkrasında “Taksirle yaralama fiilî, mağdurun;

a) Duyularından veya organlarından birinin işlevinin sürekli zayıflamasına,

b) Vücudunda kemik kırılmasına,

c) Konuşmasında sürekli zorluğa,

d) Yüzünde sabit ize,

e) Yaşamını tehlikeye sokan bir duruma,

f) Gebe bir kadının çocuğunun vaktinden önce doğmasına,

Neden olmuşsa birinci fıkraya göre belirlenen ceza, yarısı oranında artırılır.

Taksirle yaralama fiilî, mağdurun;

a) İyileşmesi olanağı bulunmayan bir hastalığa veya bitkisel hayata girmesine,

b) Duyularından veya organlarından birinin işlevinin yitirilmesine,

c) Konuşma ya da çocuk yapma yeteneklerinin kaybolmasına,

d) Yüzünün sürekli değişikliğine,

e) Gebe bir kadının çocuğunun düşmesine

neden olmuşsa birinci fıkraya göre belirlenen ceza, bir kat artırılır.” denilerek suçun nite­likli hâlleri düzenlenmiştir.

Olası Kast: Fail tarafından muhtemel, hatta sadece mümkün olarak görülen sonuçlara ilişkin kasttır.

Olası kastta fail, suç tanımında yer alan somut bir tehlikenin varlığının bilincindedir ve bu tehlike fail tarafından ciddiye de alınmaktadır. Ancak fail bakımından asıl amaç o kadar önemlidir ki buna ulaşmak için muhtemel neticelerin gerçekleşmesi göze alınmaktadır.

Kast, Türk Ceza Kanunu’nun (TCK) 21. maddesinin ilk fıkrasında “suçun kanuni ta­nımındaki unsurların bilerek ve istenerek gerçekleştirilmesidir” şeklinde tanımlanmıştır.

Bu tanıma göre kastın, bilme ve isteme olmak üzere iki kurucu unsuru bulunmaktadır.

İlgilinin rızasının işlenen fiili hukuka uygun hâle getirebilmesi için aşağıdaki şartların birlikte gerçekleşmesi gerekir.

Subjektif hak: Hukuken korunan ve bu korumadan yararlanmanın sahibinin iradesine bırakıldığı hakka subjektif hak denir.

Saik: Faili suçu işlemeye iten amaç, sebeptir.

Bazı suçlar bakımından kanunda özel bir maksattan veya failin özel bir saikinden bah­sedilir. Bu tür suçlarda, suçun meydana gelebilmesi için, failin kasten hareket etmesi ge­rekli ve fakat yeterli değildir. Ayrıca suçu tanımlayan hükümde (kanun maddesinde) yazılı olan belli bir maksat veya saikle hareket ettiğinin belirlenmesi gerekir.

Tıbbi müdahalede yaralama veya öldürme kastının bulunmaması nedeniyle suçun gerçekleşmediğini savunan yazarlara göre ise hekimin tıbbi müdahalede yer alan hareketi bilerek ve isteyerek yapması yeterli değildir, ayrıca zarar neticesini de istemesi gerekir. An­cak hekimlerde zarar kastı bulunmamaktadır, iyileştirme kastı bulunmaktadır. Bu görüş kast ve saiki karıştırmaktadır.

Hasta Hakları Yönetmeliği’nde, bilgilendirme ve rıza kavramları açıklanmış, tıbbi müdahalenin çeşidine göre de rızanın geçerlilik koşulları ayrı ayrı gösterilmiştir. Yö­netmeliğe göre bilgilendirme, yapılması planlanan her türlü tıbbi müdahale öncesinde müdahaleyi gerçekleştirecek sağlık mesleği mensubu tarafından kişiye gerekli bilginin verilmesini; rıza ise kişinin tıbbi müdahaleyi serbest iradesiyle ve bilgilendirilmiş ola­rak kabul etmesini ifade eder. Rıza alınırken hastanın veya kanuni temsilcisinin tıbbi müdahalenin konusu ve sonuçları hakkında bilgilendirilip aydınlatılması esastır (Hasta Hakları Yönetmeliği m. 13).

Hasta Hakları Yönetmeliği’nin 15. maddesine göre

“Hastaya;

a) Hastalığın muhtemel sebepleri ve nasıl seyredeceği,

b) Tıbbi müdahalenin kim tara­fından nerede, ne şekilde ve nasıl yapılacağı ile tahmini süresi,

c) Diğer tanı ve tedavi seçenekleri ve bu seçeneklerin getireceği fayda ve riskler ile hastanın sağlığı üzerindeki muhtemel etkileri,

ç) Muhtemel komplikasyonları,

d) Reddetme durumunda ortaya çı­kabilecek muhtemel fayda ve riskleri,

e) Kullanılacak ilaçların önemli özellikleri,

f) Sağlı­ğı için kritik olan yaşam tarzı önerileri,

g) Gerektiğinde aynı konuda tıbbî yardıma nasıl ulaşabileceği, hususlarında bilgi verilir”.

Türk Ceza Kanunu’nun 89. maddesinde taksirle yaralama suçu ise “Taksirle başkasının vücuduna acı veren veya sağlığının ya da algılama yeteneğinin bozulmasına neden olan kişi, üç aydan bir yıla kadar hapis veya adlî para cezası ile cezalandırılır” şeklinde tanım­lanmıştır.

Ayrıca 89. maddenin 2. fıkrasında “Taksirle yaralama fiilî, mağdurun;

a) Duyularından veya organlarından birinin işlevinin sürekli zayıflamasına,

b) Vücudunda kemik kırılmasına,

c) Konuşmasında sürekli zorluğa,

d) Yüzünde sabit ize,

e) Yaşamını tehlikeye sokan bir duruma,

f) Gebe bir kadının çocuğunun vaktinden önce doğmasına,

Neden olmuşsa birinci fıkraya göre belirlenen ceza, yarısı oranında artırılır.

Kasten öldürme, TCK’nın 81. maddesine göre, “Bir insanı kasten öldüren kişi, müebbet hapis cezası ile cezalandırılır”.

TCK’nın 83. maddesinde ise kasten öldürmenin ihmali davranışla işlenmesi düzenlen­miştir.

Buna göre,

“(1) Kişinin yükümlü olduğu belli bir icrai davranışı gerçekleştirmeme­si dolayısıyla meydana gelen ölüm neticesinden sorumlu tutulabilmesi için, bu neticenin oluşumuna sebebiyet veren yükümlülük ihmalinin icrai davranışa eşdeğer olması gerekir.

(2) İhmali ve icrai davranışın eşdeğer kabul edilebilmesi için, kişinin;

gerekir.

(3) Belli bir yükümlülüğün ihmali ile ölüme neden olan kişi hakkında, temel ceza ola­rak ağırlaştırılmış müebbet hapis cezası yerine yirmi yıldan yirmi beş yıla kadar, müebbet hapis cezası yerine on beş yıldan yirmi yıla kadar, diğer hâllerde ise on yıldan on beş yıla kadar hapis cezasına hükmolunabileceği gibi, cezada indirim de yapılmayabilir”.

Kasten öldürme, TCK’nın 81. maddesine göre, “Bir insanı kasten öldüren kişi, müebbet hapis cezası ile cezalandırılır”.