SAĞLIK HUKUKU

Hastanın herhangi bir öneri yapabilecek durumda olmadığı, başka bir ifade ile sözleşme kurulmasına imkân bulunmayan acil tıbbi müdahaleler vekâletsiz iş görme kapsamında değerlendirilmektedir.

Haksız fiil kavramı içinde yer alan “haksız” ifadesi, kuşkusuz hukuka aykırılığı ifade etmekte ve Türk Borçlar Kanunu. m.49’da buna işaret etmektedir.

Kusura dayanan haksız fiil sorumluluğunda, kişinin hukuka aykırı ve kusurlu bir fiilî sebebiyle başkasına zarar vermesi gerekmektedir. Haksız fiil sorumluluğunun beş ana kurucu unsuru bulunmaktadır ve sorumluluğun gerçekleşmesi için bu beş şartın gerçekleşmesi beklenmektedir. Fiil, hukuka aykırılık, zarar, kusur ve uygun illiyet bağı olarak ayrılır.

Hekim bakımından da haksız fiilden kaynaklanan bir sorumlululuğun doğması için özellikle hekimin bilinçli ve özgür iradesine dayanan bir fiilîn bulunması gerekmektedir. Konu, hekim açısından ele alındığında yukarıda bahsedildiği üzere bu fiil, bir şeyi yapma (olumlu) şeklinde gerçekleşebileceği gibi hekimin yapması gereken bir fiilî gerçekleştirmemesi (olumsuz) şeklinde de karşımıza çıkabilmektedir. Hekimin, üzerine düşen yükümlülükleri hiç veya gereği gibi yerine getirmemesi durumunda, hekim, hastaya tazminat ödemek zorunda kalabilecektir.

Sözleşme

Vekalet sözleşmesi

Kimi durumlarda da davranış zarar verici nitelikte de olsa hukuka aykırıllık teşkil etmemektedir. Bu durumlara  “hukuka uygunluk sebepleri” denmektedir. Bunlar; haklı savunma (meşru müdafaa), zorunluluk hâli (zaruret hâli), kendi hakkını korumak için kuvvet kullanma, zarar görenin rızası, özel hukuktan doğan bir hakkın kullanılması veya kamu gücünün kullanılması, üstün bir kamu yararının bulunması gibi hâllerdir.

Vekaletsiz iş görme

İdare hukuku

Kusura dayanan haksız fiil sorumluluğu

Kusur

Fiil sadece olumsuz bir davranışa yönelik olmalıdır

Zarar verenin rızası

Yoksun kalınan kar

İlliyet bağı

Dar anlamda zarar, sadece maddi zararı ifade etmektedir. Maddi zarara mal varlığı zararı adı da verilmektedir. Maddi zarar; bir kimsenin iradesi dışında mal varlığında meydana gelen eksilme olarak nitelendirilmektedir. Geniş anlamda zarar ise kişinin mal varlığında uğradığı zararla birlikte manevi varlığında uğradığı zararı da kapsamaktadır. Bu doğrultuda geniş anlamdaki zararı şu şekilde tanımlamak mümküdür; “bir kişinin malvarlığında veya şahıs varlığında iradesi dışında meydana gelen eksilmedir.”

Vekâletsiz iş görme hükümlerine başvurmaya devlet hastanesinde görev yapmakta olan bir hekim, hastanın ya da yakınının hiçbir talebi veya başvurusu olmaksızın, hastanın sağlığını tehlikede gördüğü anda, hastanın durumunun daha da kötüleşmemesi için acil olarak tıbbi müdahalede bulunması örnek verilebilir.

Hekim açısından hastanın rızası olmaksızın yapılan tıbbi müdahalelerin hukuka uygunluğunu tıbbi zorunluluk kavramı ile açıklamak mümkündür.

Özel sağlık kurum ve kuruluşları özel hastanelerin yanı sıra ayakta teşhis ve tedavi yapan kuruluşları da kapsamına alır. Bu kuruluşlar “Ayakta Teşhis ve Tedavi Yapılan özel Sağlık Kuruluşları Yönetmeliği” gereğince tıp merkezi, poliklinik, laboratuar, müessese ve muayenehane olarak sınıflandırılmaktadır.

Tüketicinin herhangi bir sağlık problemi olmaksızın, bazı estetik kaygılar ile hekime başvurduğu anda ortaya çıkan durumdur. Hasta bu durumda, kendi arzusu ile hekime başvurmakta ve vücut bütünlüğüne müdahale için hekime onay vermektedir. Buna en güzel örnek olarak, saç ektirme operasyonu veya burun estetiği ameliyatları gösterilebilir. Kişi, bu kaygılarını gidermek ve görünüm açısından farklı bir çehreye kavuşmak için hekime başvurmaktadır. Hastanın içinde bulunduğu durum sağlık anlamında zorunlu bir tıbbi müdahaleyi gerektirmeyecektir ve hastanın sağlığını doğrudan etkileyecek nitelikte değildir. Bütün bu değerlendirmeler ışığında tüketicinin korunması bakımdan, tüketici sıfatı
ile hareket eden kişinin haklarının korunması aşamasında 6502 sayılı Tüketicinin Korunması Hakkında Kanun’un (TKHK) ilgili hükümlerinin de uygulama alanı bulacağı ileri sürülmektedir. Bu sebeple, aralarında vekâlet sözleşmesi kurulan taraflar yani hasta ve hekim bakımından aynı zamanda tüketicinin korunması bağlamında bir hukuki ilişkinin de tesis edildiği açıkça görülmektedir.