SAĞLIK HUKUKU

Tek taraflı hukuki işlemler: Tek bir kişinin iradesini açıklamasıyla meydana gelen hukuki işlemlere denir.

Eksik iki tarafa borç yükleyen sözleşmeler: Bu tür sözleşmelerde, tarafların yüklendikleri edimler birbirleriyle değiştirilme amacı gütmemektedirler. Edimler birbirine bağlı olmayıp, birbirinin sebep ve karşılığını oluşturmazlar. Dolayısıyla doğru cevap A seçeneğidir.

Dolayısıyla doğru yanıt B seçeneğidir.

 a. Vekil, üzerine bir iş alır veya hizmet görmeyi taahhüt eder.

b. Vekil, ifayı başkası adına ve hesabına yapar (Bazı hâllerde vekil ve müvekkilin menfaati birlikte olabilir).

 c. Müvekkilin iradesine ve menfaatine uygun davranır.

 d. Vekil, işini kısmen de olsa bağımsız olarak yapar. Vekil, işin ifasıyla ilgili emir ve talimat alır; yer, zaman ve işin nasıl görüleceği konusunda ise bağımsızdır.

 e. Sadece edim fiilînin gereklerini yapmayı üstlenir.

 f. Vekil, edim sonucuna ilişkin bir taahhütte bulunamaz.

Dolayısıyla doğru yanıt E seçeneğidir.

• Örf ve âdet gereğince başkasına yaptırma hakkı varsa

• Hâlin gereklerine göre mecbur olma durumu söz konusu ise

Doğru yanıt E seçeneğidir.

Buna göre; “Kendisine bir işin görülmesi önerilen kişi, bu işi görme konusunda resmî sıfata sahipse veya işin yapılması mesleğinin gereği ise ya da bu gibi işleri kabul edeceğini duyurmuşsa, bu öneri onun tarafından hemen reddedilmedikçe, vekâlet sözleşmesi kurulmuş sayılır.” şeklinde kaleme alınan hüküm, vekâlet sözleşmesinin zımni kabul yoluyla kurulabileceğine esas teşkil etmektedir.

Sözleşmede vekil açısından bir sonuç elde etme garantisi verilmemekte, sonucun alınmaması rizikosu müvekkil, yani hasta, üzerinde kalmaktadır. Vekil, her zaman müvekkil adına hareket etmek ve onun çıkarlarını gözetmek durumundadır.

Vekâlet sözleşmesinde, vekil ile müvekkil arasında, kurmuş oldukları sözleşme kapsamında,

belirli bir işin görülmesi ya da bir hizmetin ifası kararlaştırılmıştır.

Vekâlet sözleşmesinde vekilin borçlarını aşağıdaki gibi sınıflandırmak mümkündür.

Bunlar:

Vekâlet sözleşmesinin ücrete ilişkin hususu içermesi durumunda, tam iki tarafa borç yükleyen bir sözleşmeden bahsedilmektedir. Sürekli borç ilişkisi doğuran, tam iki tarafa borç yükleyen sözleşmenin sona erme sebepleri vekâlet sözleşmesi için de aynen geçerlidir.

Buna göre sözleşme,

Bunlar dışında TBK vekâlet sözleşmeleri açısından özel sona erme nedenleri düzenlemiş ve üç hüküm getirmiştir. (TBK m. 512, 513, 514) Bunların iki tanesi özel sona erme nedenini, diğer hüküm ise bu sona ermenin sonuçlarını düzenler.

Türk Borçlar Kanunu’nda düzenlenen özel sona erme nedenlerinden biri, vekâlet sözleşmesinin

tek taraflı irade beyanı ile yani azil veya istifa suretiyle sona ermesidir (TBK m. 512). Her iki durum da bu sözleşmenin özellikle taraflar arasında güvene dayanan bir sözleşme olmasından kaynaklanmaktadır. Azil, müvekkilin, vekilin işine son vermesidir. İstifa ise vekilin işi bırakmasıdır. Karşı tarafın kabulü şart değildir. Azil ve istifa, tek taraflı ve varması gereken bir irade beyanıyla kullanılmakta, açıklandıktan sonra derhal hüküm ve sonuç doğurmaktadır. Tek taraflı ve ileriye etkili olarak sözleşmeyi sona erdiren beyanlardır.

Taraflardan birinin ölümü, fiil ehliyetini kaybetmesi, iflas etmesi de diğer özel sona erme nedenidir. (TBK m. 513)

Etiği Kuralları’nın 13. maddesine göre, “Bilgisizlik, deneyimsizlik ya da ilgisizlik nedeni ile

bir hastanın zarar görmesi hekimliğin kötü uygulaması anlamına gelir”. Bu durum tazminat

sorumluluğuna yol açacaktır. Ancak burada da önemli olan sorumluluğun doğabilmesi

için aşağıda açıklanmaya çalışılan beş koşulun bir arada gerçekleşmesi gerekmektedir.

Sözleşme: Hekimin, hastası ile arasındaki vekâlet sözleşmesi sebebiyle sorumlu

olabilmesi, hekim ile hasta arasında kurulmuş bir sözleşmenin varlığına dayanmaktadır.

Böylesine bir sözleşmenin kurulmadığı durumlarda tarafların hak ve

yükümlülükleri doğmayacak, hekimin sözleşmeye dayalı bir sorumluluğu bulunmayacaktır.

Sözleşmenin niteliği yukarıda detaylı bir şekilde açıklandığı üzere,

vekâlet sözleşmesidir. Sözleşme iki taraflı hukuki bir işlemdir.

Sözleşmenin İhlali: Hekimin sözleşmeye dayanan sorumluluğunun doğmasının

bir diğer koşulu da sözleşme hükümlerinin ihlal edilmesidir. Gerçekten de hekimin

sözleşmeden kaynaklanan hukuki sorumluluğunun doğabilmesi için hasta ile

akdettiği vekâlet sözleşmesinin hükümlerini ihlal etmesi gerekmektedir.

Zarar: Hukuk sistemimizde zararın olmadığı yerde hukuki sorumluluk da doğmamaktadır.

Zarar en genel anlamda bir eksilmeyi ifade etmektedir. Zararın kişinin

malvarlığına yöneldiği durumlarda malvarlığı zararından, kişinin şahıs varlığına

yöneldiği durumda şahıs varlığı zararından söz edilmektedir.

Kusur: Kusur, zararın sebebi olarak kendini gösteren ve zarar vereni sorumlu tutmayı

hukuken haklı gösterecek derecede hukuk düzenince kınanan bir insan davranışıdır.

Kusur aynı zamanda önceden öngörebilme ve sonuçlarından kaçınabilme unsurlarını

içeren bir kavramdır.

Uygun İlliyet Bağı: İlliyet bağı bir başka adıyla sebep-sonuç ilişkisi sözleşmeye

dayanan sorumluluğun son koşulu olarak karşımıza çıkmaktadır. Sorumluluğun

doğması için meydana gelen zararla sorumluluğun bağlandığı davranış ya da olay

arasında sebep-sonuç ilişkisinin bulunması gerekmektedir.

İstişari: Yalnızca danışmak için

Tam ehliyetli: Ergin, ayırt etme gücüne sahip, kısıtlı olmayan kişi

Tam ehliyetsiz: Ayırt etme gücünden yoksun kişi

İlliyet bağı bir başka adıyla sebep-sonuç ilişkisi..

Kusur aynı zamanda önceden öngörebilme ve sonuçlarından kaçınabilme unsurlarını içeren bir kavramdır. Kusur kavramı objektifleştirilmiştir. Bir kişinin kusurlu olup olmadığının belirlenmesinde kendisi gibi aynı sosyal çevre ve mesleğe mensup, aynı şartlarda yaşayan makul, mantıklı ve normal bir kişinin benzer koşullar altında gerçekleştireceği her davranıştan sapma, kusur olarak nitelendirilmektedir.

Bir kişinin kusurlu olup olmadığının belirlenmesinde kendisinin içinde bulunduğu durum yerine kendisi ile aynı sosyal çevrede olan ve aynı mesleğe mensup, aynı şartlarda yaşayan makul, mantıklı ve normal bir kişinin benzer koşullar altında gerçekleştirebileceği her davranıştan sapma, kusur olarak nitelendirilmektedir.

Bu açıdan kusurun belirlenmesi oldukça zordur ve özellikle hekimler açısından özel bir zorluğu da bulunmaktadır.

Sorumluluk hukukunda kusur; kast ve ihmal olmak üzere ikiye ayrılmaktadır.

Kast, kusurun en ağır derecesidir. Zararın ve hukuka aykırı sonucun zarar veren tarafından bilerek istenmesi anlamına gelmektedir. Kasıt ile hareket eden kişi fiilîn sonucunu bilmekte ve bu sonucun gerçekleşmesini istemektedir.

İhmal ise hukuka aykırı sonucun istenilmemesine rağmen hâl ve şartların gerektirdiği özeni göstermemek şeklinde tanımlanabilmektedir. Kişi zararlı sonucu bilmemekte veya böylesine bir sonucu istememektedir. Burada da objektifleştirilmiş ihmal esastır. Başka bir ifade ile aynı koşullar altındaki, objektif, normal ve makul bir kişinin göstereceği özen ve alacağı tedbirler dikkate alınmaktadır. İhmal de kendi içinde ağır ihmal ve hafif ihmal olarak ikiye ayrılmaktadır.

Hekim yaptığı mesleğin icabı olarak mutlaka gelişmeleri yakından takip etmelidir.

Bilim ve teknolojideki gelişmeler kimi durumlarda tedavi yöntemlerini değiştirmekte ve sürelerini kısaltmaktadır. Hekimin zararlı sonucu bizzat öngörmüş olması değil, zararlı sonucun öngörülebilir olması yeterlidir. Hekimin üzerine aldığı iş ve yükümlendiği sorumluluklar, iş güçlendikçe tedavinin hasta için önemi artmakta, bu doğrultuda hekimin de göstermesi gereken özenin derecesi yükselmektedir.

Bu durumda, hekim açısından bir “meslek kusuru” ya da “meslek hata”sından bahsetmek mümkündür. Meslek kusuru, hekimin tıp biliminin genel olarak tanınan, genel kabul görmüş kurallarını kusurlu olarak ihlal etmesi anlamına gelmektedir.

Ancak vekâlet sözleşmesi yalnızca bu yükümlülüğü getirmemekte, aynı zamanda hekime sır saklama, hastayı aydınlatma, hastaya sadakat ve özen gösterme, bilgi ve belgeyi kayda geçirme, gerektiğinde tedavinin süreci hakkında bilgi verme ve hesap verme gibi yükümlülükleri de getirmektedir. Hekimin, bahse konu bu yükümlülüklerden herhangi birini olumlu ya da olumsuz bir davranışı ile ihlal etmesi sözleşmenin ihlali kapsamında kabul edilmektedir.

TBK m. 502’ye göre; “Vekâlet sözleşmesi, vekilin vekâlet verenin bir işini görmeyi veya işlemini yapmayı üstlendiği sözleşmedir.”

 Bu hükümden hareketle vekâlet sözleşmesinin tanımı şu şekilde yapılabilir; vekilin üzerine aldığı bir işin veya hizmetin ifasını başkası adına ve hesabına, onun iradesine ve menfaatine uygun ve kısmen bağımsız olarak, sadece edim fiilînin gereklerini özen ve sadakatle yerine getirmeyi üstlendiği bir sözleşmedir.